II SA/Ke 895/13

Uzasadnienie

Decyzją z [...], znak: [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kielcach po rozpatrzeniu odwołania E. B., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa utrzymało w mocy decyzję wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta K. z 3 czerwca 2013 r. odmawiającą przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym mężem A. B.

W uzasadnieniu organ podał, że decyzją z 7 czerwca 2011 r. E. B. zostało przyznane świadczenie pielęgnacyjne w związku ze sprawowaniem opieki nad mężem na okres od 1 stycznia 2011 r. do 30 kwietnia 2011 r., a następnie decyzją

z 8 lipca 2011 r. na okres od 1 maja 2011 r. do 31 maja 2014 r. Kolegium wskazało, że powyższa decyzja wygasła z mocy prawa z dniem 30 czerwca 2013 r.

Wnioskiem z 23 kwietnia 2013 r. skarżąca zwróciła się do MOPR w K.

o przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawnym mężem.

Rozpatrując odwołanie od decyzji z 3 czerwca 2013 r. odmawiającej E. B. przyznania wnioskowanego świadczenia SKO podniosło, że skarżąca nie spełnia przesłanki dotyczącej rezygnacji z zatrudnienia określonej w art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Organ wyjaśnił, że w poprzednim stanie prawnym ustawodawca dopuszczał możliwość przyznania świadczenia także w sytuacji niepodejmowania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, a na mocy aktualnie obowiązujących przepisów prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego może nabyć tylko osoba, która rezygnuje z pracy. Wskazał, że orzeczeniem Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w K.

z 10 maja 2011 r. A. B. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności do dnia 31 maja 2014 r., ze wskazaniem, że ustalony stopień niepełnosprawności istnieje od 24 stycznia 2007 r. Tymczasem E. B. pracowała ostatnio w okresie od 20 maja 1993 r. do 18 września 2001 r., a zatem zaprzestała wykonywania pracy ponad 5 lat przed ustaleniem znacznego stopnia niepełnosprawności męża.

Skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. złożyła E. B. podnosząc, że "trudno spełnić warunek rezygnacji z pracy zarobkowej w trakcie faktycznej opieki nad mężem".

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W dniu 25 czerwca 2013 r. został skierowany do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie niezgodności art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 1548) - dalej zwaną "ustawą zmieniającą" z zasadą zaufania do państwa i prawa oraz zasadą ochrony praw nabytych, wynikającymi z art. 2 Konstytucji RP. Wniosek ten został zarejestrowany pod sygn. K 27/13.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy zmieniającej, osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują prawo do tego świadczenia w dotychczasowej wysokości do dnia 30 czerwca 2013 r., jeżeli spełniają warunki określone w przepisach dotychczasowych. Zgodnie z ust. 3 tego przepisu, wydane na podstawie przepisów dotychczasowych decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wygasają z mocy prawa po upływie terminu,

o którym mowa w ust. 1

Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził, że zakwestionowany art. 11 ust. 1 ustawy zmieniającej wprowadził co prawda okres przejściowy, uprawniający osoby dotychczas otrzymujące świadczenie pielęgnacyjne do otrzymania przedmiotowego świadczenia przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, czyli do 30 czerwca 2013 r., a ponadto zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy zmieniającej, decyzje wydane na podstawie przepisów dotychczasowych w sprawie o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego pozostają w mocy do 30 czerwca 2013 r., czyli na okres

6 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy i po upływie tego okresu z mocy prawa przestają obowiązywać - to jednak ustanowienie powyższej regulacji nie może być uznane za wystarczający argument, przemawiający za jej konstytucyjnością. Ustawodawca odebrał bowiem znacznej grupie osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego prawo do tego świadczenia, otrzymywanego dotychczas na podstawie decyzji administracyjnej na czas nieokreślony na podstawie art. 17 ust. 1 w zw. z art. 24 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Na podstawie tych uregulowań ustawodawca wkroczył zatem w prawomocne decyzje administracyjne, na podstawie których osoby otrzymały prawo do pobierania świadczeń pielęgnacyjnych. Trwałość czy też moc wiążąca w czasie decyzji administracyjnych ostatecznych w administracyjnym toku instancji (art. 16 § 1 k.p.a.) jest jedną z podstawowych zasad polskiego postępowania administracyjnego. Z tego względu ingerencja w prawomocne decyzje może nastąpić wyłącznie w trybie określonym w k.p.a. dla wzruszenia decyzji ostatecznych lub na mocy wyraźnego i nie budzącego wątpliwości przepisu rangi ustawowej. Rzecznik podkreślił, że Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie zwracał uwagę, na ugruntowane znaczenie zasady trwałości decyzji administracyjnych w polskim prawie, której źródło stanowi zawarta w art. 2 Konstytucji zasada państwa prawnego oraz wynikające z tej zasady: zasada zaufania obywateli do państwa,

a w szczególności do stanowionego przezeń prawa oraz ochrony praw słusznie nabytych.

Zdaniem Rzecznika, jest mało prawdopodobne, aby osoby pobierające obecnie świadczenie pielęgnacyjne, pomimo spełnienia kryterium dochodowego, mogły skutecznie ubiegać się o prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Wynika to

z przyjętych przez ustawodawcę warunków otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Zgodnie z art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki m.in. nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W przypadku osoby pobierającej świadczenie pielęgnacyjne faktyczna rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej nastąpiła już wcześniej i nie pozostaje w związku z ubieganiem się o nowe świadczenie. Z tego względu nie można mówić o spełnieniu przez taką osobę warunku otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego, ponieważ jednym z warunków jego otrzymania jest rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Ta ostatnia kwestia odnosi się do sytuacji występującej w rozpoznawanej przez Sąd sprawie. Skarżąca mając przyznane świadczenie pielęgnacyjne na okres od

1 maja 2011 r. do 31 maja 2014 r. na podstawie dotychczasowych przepisów, nie jest

w stanie spełnić wymogów otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego właśnie

z uwagi na warunek dotyczący rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Zgodnie z treścią art. 125 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r., – Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) dalej p.p.s.a., sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym.

W ocenie Sądu, rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego w zakresie wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie niezgodności art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej z zasadą zaufania do państwa i prawa oraz zasadą ochrony praw nabytych, wynikającymi z art. 2 Konstytucji RP, będzie miało zasadniczy wpływ na ocenę legalności zaskarżonej decyzji. Orzeczenie TK pozwoli na jednoznaczne określenie sytuacji prawnej skarżącej w postępowaniu zakończonym wydaniem decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach o odmowie przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że zachodzi w sprawie przesłanka do zawieszenia postępowania sądowego, o której mowa w art. 125 § 1 pkt 1 p.p.s.a. i na jego podstawie orzekł jak w sentencji.