• I SA/Op 569/13 - Postanow...
  29.03.2024

I SA/Op 569/13

Postanowienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu
2013-11-20

Nietezowane

Artykuły przypisane do orzeczenia

Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.

Skład sądu

Joanna Kuczyńska /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Joanna Kuczyńska po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2013 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi D. Z. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z dnia 27 maja 2013 r. Nr [...] w przedmiocie określenia zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych za 2007 r. z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości w związku z wnioskiem skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy

Uzasadnienie

W postępowaniu wszczętym ze skargi D. Z. (dalej skarżąca) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z dnia 27 maja 2013 r. w przedmiocie określenia zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych za 2007 r. z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości, skarżąca złożyła na druku PPF wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. We wniosku skarżąca podała, że jest osobą bezrobotną, bez źródła dochodów, samodzielnie prowadzącą gospodarstwo domowe a jedynym majątkiem jaki posiada jest lokal mieszkalny o powierzchni 45,20 m².

Dodatkowo na wezwanie w trybie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., poz. 270 t.j.) – dalej jako: [p.p.s.a.] pełnomocnik skarżącej przedłożył oświadczenie podpisane przez J. N., z którego treści wynika, iż osoba ta pozostaje ze skarżącą w nieformalnym związku, wspólnie z nią zamieszkując, a wszystkie rachunki związane z ich utrzymaniem pokrywane są z jego dochodów. Załączono również wydruki z konta posiadanego przez J. N. w PKO Bank Polski, kserokopie wypowiedzenia umowy posiadanego przez skarżącą w PKO Bank Polski rachunku bankowego, wezwania do zapłaty wystawionego przez wspólnotę mieszkaniową, faktur za dostawę gazu, zeznania o wysokości osiągniętego przez skarżącą dochodu w roku podatkowym 2012 (PIT-37).

W wyniku kolejnego wezwania skierowanego do J. N. o przedłożenie informacji i dokumentów obrazujących jego sytuację finansową, oraz kosztów i obciążeń wspólnego gospodarstwa domowego, pełnomocnik skarżącej przedłożył: 1) kserokopię umowy kredytu hipotecznego udzielonego skarżącej przez PKO Bank Polski (opiewającego na kwotę 153.960,76 franków szwajcarskich [CHF]) i zawiadomienia sporządzonego dnia 2 września 2013 r. przez ten Bank informującego o wysokości miesięcznych rat kredytu (z zawiadomienia wynika, że miesięczna rata kredytu, którego spłata przypada na kolejne ostatnie trzy miesiące 2013 r., stanowi kwotę 589,17 CHF), 2) kserokopię umowy pożyczki z pakietem ubezpieczeniowym udzielonej skarżącej 2 lipca 2009 r. przez PKO Bank Polski w wysokości 20.000 zł i harmonogramu spłaty tej pożyczki (z harmonogramu wynika, iż miesięczna rata spłaty pożyczki opiewa na kwotę 494,56 zł, zaś miesięczna składka ubezpieczeniowa na kwotę 70 zł), 3) kserokopie faktur dotyczących dostawy gazu i energii elektrycznej, 4) kserokopię zawiadomienia sporządzonego przez wspólnotę mieszkaniową o wymiarze opłaty mieszkaniowej (według zawiadomienia opłaty w wysokości 392,20 zł dotyczą kosztów zarządu, dostawy ciepłej i zimnej wody, centralnego ogrzewania i kosztów za gospodarowanie odpadami odnoszącymi się do dwóch osób) oraz rozliczenia skarżącej z tytułu dostarczanych usług związanych z posiadaniem przez skarżącą mieszkania za okres od początku stycznia do końca czerwca 2013 r., 5) bilans działalności gospodarczej prowadzonej przez J. N. za sierpień 2013 r. i za okres od 1 stycznia 2013 r. do 31 sierpnia 2013 r. (z wykazanymi w okresie ośmiu miesięcy przychodami w wysokości 824.356,24 zł, przy kosztach w wysokości 771.811,16 zł); przy czym w sierpniu 2013 r. przychody z tej działalności wyniosły 114.148,63 zł, zaś koszty 104.314,42 zł) oraz raport wspomagający wyliczenie zaliczki miesięcznej na podatek dochodowy według stawki liniowej za sierpień 2013 r., 6) kserokopię deklaracji podatkowej za miesiąc sierpień 2013 r. (VAT-7), w której wykazano podatek należny w kwocie 11.518 zł przy sprzedaży towarów i usług za ten okres w wysokości 114.149 zł, 7) kserokopię deklaracji na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy za lipiec 2013 r., 8) kserokopię zeznania o wysokości osiągniętego przez J. N. dochodu w roku podatkowym 2012 (wykazano za 2012 r. przychód w wysokości 1.118.019,21 zł, zaś koszty w wysokości 1.054.439,16 zł), 9) wyciąg z rachunku bankowego J. N. prowadzonego w PKO Bank Polski za okres od 24 maja do 23 sierpnia 2013 r., 9) oświadczenie skarżącej o kosztach utrzymania mieszkania i innych ponoszonych przez nią w gospodarstwie domowym (w oświadczeniu wykazano, że łącznie w skali miesiąca skarżąca ponosi wydatki w wysokości około 3.900 zł, na które składają się koszty związane z: czynszem za mieszkanie w kwocie 392,20 zł, opłatą za energię elektryczną w rozliczeniu półrocznym w wysokości 1.171,76 zł /miesięcznie ok. 195,30 zł/ opłatą za dostawę gazu w kwocie 23,89 zł, zakupem żywności, środków czystości i środków higienicznych w kwocie 500 zł, ratą kredytu w zależności od kursu franka szwajcarskiego w kwocie od 2.050 zł do 2.150 zł, ratą kredytu gotówkowego w kwocie 564,56 zł).

Postanowieniem z dnia 8 października 2013 r. referendarz sądowy, nie stwierdzając przesłanek wynikających z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. odmówił przyznania skarżącej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Uzasadniając rozstrzygnięcie referendarz uznał, iż o możliwości poniesienia przez skarżącą kosztów postępowania świadczy znaczny potencjał do gromadzenia środków finansowych w sposób ciągły, przejawiający się w postaci uzyskiwanych przychodów jak i dochodów z działalności gospodarczej osoby prowadzącej wspólnie ze skarżącą gospodarstwo domowe.

Powyższe postanowienie zostało zaskarżone sprzeciwem, w którym pełnomocnik skarżącej, zarzucając naruszenie art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., wniósł o zwolnienie skarżącej z opłat sądowych. Zdaniem pełnomocnika, skarżąca spełnia wszelkie przesłanki wskazane w omawianym przepisie, albowiem jest osobą bezrobotną, bez żadnego dochodu, i nie posiada żadnych oszczędności ani majątku ruchomego. Jedyny jej majątek nieruchomy, tj. niewielkie mieszkanie w bloku jest obciążony nie tylko hipoteką na rzecz banku, w którym skarżąca zaciągnęła kredyt hipoteczny w wysokości 153.960,76 CHF, lecz również hipotekami przymusowymi ustanowionymi w ramach postępowań podatkowych zakończonych decyzjami, stanowiącymi przedmiot skarg do Sądu. Z uwagi na brak pracy skarżąca nie miała również obiektywnych możliwości zgromadzenia środków niezbędnych do opłacenia należnych wpisów, które w tej i trzech innych sprawach z udziałem skarżącej, wynoszą łącznie znaczną kwotę 4.590 zł. Pełnomocnik zakwestionował stanowisko referendarza, że dla oceny możliwości pokrycia przez skarżącą kosztów postępowania istotne znaczenie mają dochody partnera skarżącej, prowadzącego z nią wspólne gospodarstwo domowe. Wskazał, iż z uwagi na brak więzi formalnej między skarżącą a J. N. osoba ta nie jest zobligowana do pomocy skarżącej w uiszczeniu należnych kosztów. O ile z racji wspólnego zamieszkania uzasadnione jest pokrywanie przez J. N. kosztów mieszkania, wyżywienia i bieżących rachunków, o tyle zbyt daleko idące jest oczekiwanie, że J. N. będzie partycypował w kosztach postępowania sądowoadministracyjnego, w którym nie jest stroną. W ocenie pełnomocnika, oczekiwanie pomocy w pokryciu kosztów postępowania uzasadnione jest jedynie w przypadku osób spokrewnionych, zaś J. N. nie należy do rodziny skarżącej. Nadto, jak wskazał pełnomocnik, konkubenta skarżącej nie stać na to, by uiścić wpisy należne we wszystkich sprawach skarżącej, wynoszące łącznie 4.590 zł

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wniosek nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 259 § 1 i art. 260 p.p.s.a. postanowienie, przeciw któremu został skutecznie wniesiony sprzeciw traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Zatem po wniesieniu sprzeciwu sąd nie ocenia poprawności rozstrzygnięcia wydanego przez referendarza sądowego, lecz rozstrzyga wniosek od nowa korzystając z całości dowodów zgromadzonych we wcześniejszym postępowaniu.

W przedmiotowej sprawie skarżąca wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, zatem rozpoznanie jej wniosku sprowadza się do ustalenia, czy w niniejszej sprawie spełniona jest przesłanka określona w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. Stosownie do jego brzmienia, przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie częściowym uzależnione jest od wykazania przez nią, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Z regulacji prawnych dotyczących kosztów sądowych wynika również, że zasadą jest, iż to strona ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (art. 199 p.p.s.a.). Występująca w postępowaniu sądowoadministracyjnym instytucja "prawa pomocy" stanowi więc wyjątek od wyrażonej w art. 199 p.p.s.a. zasady ponoszenia przez stronę kosztów postępowania związanych ze swoim udziałem w sprawie. Odstępstwo od tej zasady ma na celu zagwarantowanie prawa do sądu podmiotom, których obiektywnie nie stać na poniesienie kosztów postępowania. Zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania powinno sprowadzać się więc jedynie do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w takim postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 października 2004r., sygn. akt GZ 71/04, ONSA 2005, nr 1, poz. 8). Zatem w tego rodzaju sprawach Sąd ocenia zasadność wniosku w dwóch aspektach: uwzględniając wysokość obciążeń, które strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu oraz uwzględniając jej możliwości finansowe (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. akt II FZ 781/05, publikowane na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl, jak i pozostałe powołane poniżej orzeczenia).

Na obecnym etapie postępowania skarżąca jest zobowiązana, zgodnie z § 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193) dalej jako: [rozporządzenie] – do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 1.495 zł. Uwzględnić również należy, iż oprócz niniejszego postępowania, ze skarg skarżącej toczą się obecnie przed tut. Sądem trzy inne postępowania zarejestrowane pod sygn. I SA/Op 566/13 do 569/11, zatem łączna wysokość wpisów należnych od wszystkich skarg z udziałem skarżącej wynosi kwotę 4.590 zł.

Wskazać również należy, że ciężar dowodu co do wykazania przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa każdorazowo na podmiocie występującym z takim żądaniem, co jednoznacznie wynika z treści cytowanego powyżej art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. W orzecznictwie przyjmuje się, że strona wnioskująca o przyznanie prawa pomocy musi wykazać, iż mimo poczynienia wszelkich możliwych oszczędności i ograniczenia wydatków do niezbędnych, nie może zgromadzić środków na poniesienie chociaż części kosztów postępowania (postanowienie z dnia 12 marca 2009 r., sygn. akt II FZ 80/09).

Dokonując oceny przedstawionych przez skarżącą w złożonym wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego okoliczności, Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie podzielił wyrażonych w sprzeciwie poglądów, że nie może rzutować na ocenę możliwości pokrycia przez skarżącą kosztów postępowania sytuacja finansowa jej konkubenta.

Zdaniem Sądu ocena sytuacji finansowej strony obejmuje ustalenie, czy wnioskodawca jest w stanie ponieść koszty sądowe zarówno samodzielnie jak też przy pomocy osób prowadzących z nim wspólne gospodarstwo domowe. W rozpoznawanej sprawie konkubent skarżącej jednoznacznie oświadczył, iż prowadzi z nią wspólne gospodarstwo domowe. Taka sytuacja, zdaniem Sądu, rodzi obowiązek wzajemnego wspierania się finansowego i nie wyklucza tego brak więzi formalnych pomiędzy partnerami.

Wynika to z unormowanego w art. 252 § 1 p.p.s.a. obowiązku podania we wniosku o prawo pomocy przez wnioskodawcę swego stanu majątkowego. Przy czym, zgodnie z poglądami wyrażonymi w orzecznictwie i doktrynie, art. 252 § 1 p.p.s.a., nie można interpretować wąsko, gdyż pojęcie "stanu majątkowego strony" nie jest tożsame z pojęciem "jej majątku". Jest ono zakresem zbliżone do pojęcia "sytuacji majątkowej", która obejmuje również dochody i majątek osób prowadzących z wnioskodawcą wspólne gospodarstwo domowe, czy też w inny sposób wpływających na jego możliwości finansowe." (zob. postanowienie NSA z dnia 17 maja 2006 r., sygn. I OZ 657/06). Wymóg określony w tym przepisie podyktowany jest koniecznością dokonania jak najpełniejszej oceny zdolności strony do poniesienia kosztów sądowych pod kątem zaistnienia przesłanek z art. 246 § 1 p.p.s.a., warunkujących możliwość przyznania prawa pomocy. Z tego powodu strona poza własną sytuacją majątkową zobowiązana jest także do wykazania sytuacji majątkowej osób, z którymi pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.

Nadto, w orzecznictwie sądowoadministracyjnym akceptację zyskał pogląd, podzielany również przez skład orzekający w niniejszej sprawie, że w zakresie, w jakim dochody i obciążenie finansowe osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym współkształtują sytuację finansową wnioskodawcy o prawo pomocy, tj. jego koszty utrzymania i potencjalne dochody, wojewódzkie sądy administracyjne są uprawione na podstawie art. 255 ustawy p.p.s.a. do wzywania o dokumenty źródłowe obrazujące sytuację majątkową domowników wnioskodawcy. Porównanie takie jest konieczne dla oceny możliwości finansowych partycypowania przez stronę w kosztach postępowania sądowoadministracyjnego na zasadzie wyrażonej w art. 199 ustawy p.p.s.a. (por. postanowienie NSA z dnia 29 listopada 2012 r., sygn. akt II GZ 442/12 oraz z dnia 6 lutego 2013 r. sygn. akt I GZ 8/13). Zatem w przypadku, gdy skarżąca wraz z J. N. prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, nie można, badając jej sytuację materialną, ograniczać się jedynie do sytuacji majątkowej i dochodów skarżącej. Należy bowiem uwzględnić sytuację majątkową i dochody wszystkich domowników prowadzących wspólne gospodarstwo domowe.

Rozpatrując zatem zasadność złożonego przez skarżącą wniosku Sąd doszedł do przekonania, że skarżąca jest w stanie pozyskać środki na opłacenie kosztów sądowych, zarówno w przedmiotowej sprawie jak i pozostałych zainicjowanych przez nią sprawach. Za oceną taką przemawiają uzyskiwane przez J. N. dochody. Jak bowiem wynika z przedłożonych dokumentów J. N. w okresie styczeń - sierpień 2013 r. przy przychodach w wysokości 824.356,24 zł uzyskał dochód wynoszący 39.468,84 zł (co daje średnio miesięcznie dochód w kwocie ponad 4.925 zł), przy czym tylko za sierpień 2013 r. przychody osiągnęły skalę 114.148,63 zł, zaś dochody 9.834,21 zł. Sąd podziela przy tym ugruntowane już w orzecznictwie stanowisko, że o potencjale do gromadzenia środków finansowych osób prowadzących działalność gospodarczą, a tym samym o dostępności środków finansowych pozwalających na pokrycie kosztów sądowych, decydują przede wszystkim uzyskiwane przychody z tytułu świadczonych usług bądź sprzedawanych towarów, a nie dochody (bądź strata) będące wynikiem różnicy pomiędzy przychodami a kosztami działalności, która jest skutkiem decyzji gospodarczych podejmowanych przez prowadzącego działalność gospodarczą. W związku z powyższym stwierdzić należy, iż w kontekście osiąganych przez J. N. w ramach prowadzonej działalności przychodów, należny wpis sądowy, który skarżąca zobowiązana jest uiścić w sprawie niniejszej oraz w innych sprawach zawisłych przed tut. Sądem stanowi wartość niewspółmiernie niską, co świadczy, że wymagana kwota jest zdecydowanie w zasięgu ich możliwości finansowych.

Podkreślić również należy, iż przedłożone dokumenty w postaci przedłożonych wyciągów z rachunku bankowego wskazują, iż w okresie, w którym skarżąca, w związku z wydanymi decyzjami Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu, zdecydowała się na wszczęcie postępowań sądowoadministracyjnych, tj. w sierpniu 2013 r. na konto J. N. w PKO Bank Polski wpłynęły środki pieniężne w wysokości 59.785,41 zł. Ocena wynikająca z powyższych dokumentów potwierdza, że sytuacja finansowa gospodarstwa domowego skarżącej nie uniemożliwiała jej zapłaty wymaganych kosztów sądowych, w tym również w innych sprawach zawisłych ze skarg skarżącej przed tut Sądem.

Końcowo Sąd zauważa, że ze środków finansowych pochodzących z działalności gospodarczej prowadzonej przez J. N. regulowane są także znaczne obciążenia finansowe skarżącej związane ze spłatą rat kredytu i pożyczki (rat kredytu w kwocie od 2.050 zł do 2.150 zł miesięcznie, rat pożyczki w kwocie 564,56 zł). W tej sytuacji trudno podzielić argumentację pełnomocnika, że zbyt daleko idące jest oczekiwanie, że J. N. będzie wspierał swą partnerkę w inicjowanych przez nią postępowaniach sądowych. Warto wskazać w tym miejscu na tezę wyrażoną w postanowieniu NSA z dnia 03.06.2013 r. sygn. II FZ 281/13, z której wynika, że fakt spłaty kredytu nie może wpłynąć na przyznanie prawa pomocy, ponieważ kwestia spłacania zaciągniętych kredytów czy pożyczek jest indywidualną sprawą podatnika i nie może skutkować przeniesieniem na Skarb Państwa ciężaru ponoszenia kosztów powstałych z tytułu prowadzonego postępowania sądowego.

Podsumowując, wskazać należy, iż instytucja prawa pomocy nie bez przyczyny określana jest często mianem "prawa ubogich", prawo pomocy powinno być udzielane przede wszystkim osobom bezrobotnym, samotnym, bez źródeł stałego dochodu i bez majątku oraz pozbawionych obiektywnie możliwości uzyskania środków na pokrycie kosztów postępowania sądowego z jakichkolwiek źródeł. Wprawdzie skarżąca zalicza się do takich osób, jednakże wpływ na jej sytuację ma też niewątpliwie sytuacja majątkowa wspólnie z nią zamieszkującego konkubenta, ta zaś nie pozwalała na stwierdzenie że zachodzi przesłanka wymieniona w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.

Z przedstawionych przyczyn faktycznych i prawnych orzeczono jak w sentencji.

Szukaj: Filtry
Ładowanie ...