• III SA/Kr 1417/13 - Posta...
  19.04.2024

III SA/Kr 1417/13

Postanowienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
2013-12-20

Nietezowane

Artykuły przypisane do orzeczenia

Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.

Skład sądu

Grzegorz Karcz /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Referendarz Sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie – Grzegorz Karcz po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku A. B. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi A. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 11 września 2013 r. nr [....] w przedmiocie udzielenia pomocy w formie schronienia oraz ustalenie odpłatności za pobyt w placówce postanawia: I. umorzyć postępowanie w części obejmującej żądanie zwolnienia od kosztów sądowych, II. przyznać skarżącej prawo pomocy w zakresie częściowym ustanawiając dla niej adwokata, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka.

Uzasadnienie

Skarżąca w złożonym na urzędowym formularzu "PPF" wniosku o przyznanie prawa pomocy domagała się zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata.

Oświadczyła, że nie zatrudnia i nie pozostaje w innym stosunku prawnym z jakimkolwiek kwalifikowanym pełnomocnikiem.

Objaśniając swoją sytuację rodzinną podała, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z synem.

Określając swój majątek uwidoczniła, że nie posiadają, nieruchomości zasobów pieniężnych ani przedmiotów wartościowych.

Miesięczne dochody gospodarstwa domowego oszacowała łącznie na kwotę 1828,33 zł wyjaśniając, że składa się na to 610,33 renty socjalnej, 153 zł zasiłku pielęgnacyjnego, 445 zł zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami, 620 zł świadczenia pielęgnacyjnego.

Uzasadniając swoje starania zaakcentowała, że znajduje się w trudnej sytuacji osobistej i majątkowej, którą opisała w "odwołaniu od decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego (tj. skardze – przyp. RWSA). Z wyjaśnień tam zawartych wynika, że skarżącą jest samotna matką. Wychowuje niepełnosprawnego syna. Z uwagi na stan zdrowia syna skarżąca nie może podjąć pracy zawodowej. Utrzymuje się wyłącznie z wykazanych świadczeń. Wystarczają one jednak tylko na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Skarżąca nie może liczyć na pomoc rodziny gdyż ojciec dziecka nie żyje a rodzina skarżącej mieszka na [...] i kontakt jest sporadyczny. W K. skarżąca nie ma zdanej rodziny czy przyjaciół, którzy mogliby pomóc w opiece nad synem . Wszelkie środki skarżąca wydatkuje zaś na zakup żywności, środków chemicznych, ubrania i obuwie. Ponadto miesięcznie musi dokonywać wpłaty 400 zł na depozyt, spłacać pożyczkę w wysokości 100 zł, kupować bilety MPK za kwotę 100 zł. W lipcu i sierpniu poniosła dodatkowe wydatki w związku z hospitalizacją syna gdyż syn został zakwalifikowany do zabiegu operacyjnego. Obecnie w związku z dalszą koniecznością jego pielęgnacji i rehabilitacji po zabiegu wydatkowała kwotę 550 zł. Skarżąca pozostaje w leceniu naczyniowym oraz u alergologa a środki wydatkowane na leki dla niej wynoszą ok. 70 zł. Zamieszkuje w schronisku dla bezdomnych gdyż nie jest w stanie utrzymać mieszkania wynajmowanego na wolnym rynku.

Mając na uwadze powyższe zważyć należało co następuje:

Zgodnie z art. 239 pkt 1 lit. a) ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, obowiązek uiszczenia kosztów sądowych nie ciąży na stronie skarżącej działanie lub bezczynność organu w sprawach z zakresu pomocy i opieki społecznej. W postępowaniu sądowo administracyjnym przedmiot skargi opatrzono symbolem "6329" (vide: zarządzenie z 21.11.13 r.) opisywanym przez załącznik nr 1 do zarządzenia Prezesa NSA z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie ustalenia zasad biurowości w sądach administracyjnych jako sprawa z zakresu pomocy społecznej. W konsekwencji uznania, że skarżąca korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych - co oznacza całkowite zwolnienie strony z obowiązku wnoszenia zarówno opłat sądowych jak i ponoszenia wydatków - jej wniosek w tym zakresie należało uznać za bezprzedmiotowy a w związku z tym postanowiono jak w punkcie pierwszym sentencji działając na zasadzie art. 161 §1 pkt. 3 ppsa w związku z art. 258 §1 i §2 pkt. 7 ppsa.

Bezprzedmiotowość wniosku o zwolnienie od kosztów pozostaje bez wpływu na drugie z żądań a mianowicie ustanowienia adwokata. Zgodnie z aktualnymi poglądami doktryny sąd nie jest bowiem związany żądaniem strony zawartym we wniosku o przyznanie pomocy byleby tylko nie wyszedł ponad żądanie strony (por. komentarz J.P Tarno do art. 246 w : Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2004). W sytuacji więc gdy strona domaga się przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym, sąd może przyznać jej to prawo w zakresie częściowym obejmującym tylko ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika (art. 245 §3 in fine ppsa). Oczywiście pod warunkiem, złożenia oświadczenia, którym strona wykaże, że nie jest wstanie ponieść opłat za jego czynności w postępowaniu przed sądami administracyjnymi bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 §1 pkt. 2 ppsa). Oświadczenie to zgodnie z wolą ustawodawcy ma być "dokładne", a owa "dokładność" stopniowana jest przeświadczeniem sądu, że strona okoliczności te wykazała czyli przedstawiła je w sposób przekonywujący.

W realiach niniejszej sprawy skarżąca złożyła oświadczenie o jakim mowa w art. 252 ppsa. Z oświadczenia tego wynika, że gospodarstwo domowe skarżącej utrzymuje się ze świadczeń pomocowych, które wystarczają tylko na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Skarżąca nie ma przy tym żadnego majątku. Skarżąca nie może również liczyć na pomoc rodziny gdyż ojciec dziecka nie żyje a rodzina skarżącej mieszka na [...] i kontakt jest sporadyczny. W K. nie ma przyjaciół, którzy mogliby jej pomóc. W konsekwencji skarżącą można uznawać za osobą biedną w potocznym tego słowa znaczeniu.

Wskazując na powyższe zauważyć jednak trzeba, że choć co do zasady konstrukcja prawna prawa pomocy w zakresie częściowym uniemożliwia dokonywanie oceny zasadności udziału pełnomocnika z urzędu w sprawie (mimo że koszty takiego udziału ponosi Skarb Państwa), to jednak bardzo szeroki dostęp do prawa pomocy w procedurze sądowo administracyjnej pozwala na ocenę sposobu realizacji przez skarżących przysługujących im publicznych prawa podmiotowych w świetle konstrukcji czy to nadużycia prawa do sądu czy też nadużycia uprawnienia do składania wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu.

Jeśli chodzi o kwestię nadużycia prawa do sądu to w opracowanej ostatnio przez Biuro Orzecznictwa NSA informacji rocznej o działalności sądów administracyjnych za rok 2012 znalazła się zresztą wypowiedź, że prawo pomocy stanowiące formę realizacji prawa do sądu, nie może być przyznane podmiotowi, który ze swojego prawa czyni nienależyty użytek. Niedopuszczalne jest bowiem używanie uprawnień procesowych do celów innych od tych, które odpowiadają ich przeznaczeniu. W konsekwencji zachowanie, które jest formalnie zgodne z literą prawa lecz sprzeciwia się jej sensowi nie może zasługiwać na ochronę. Tak zaś należy oceniać np. działania podmiotu, który inicjuje szereg postępowań sądowych nie w celu ochrony swoich realnych praw, ale dla którego inicjowanie tychże postępowań jest celem samym w sobie (rozdział 15.5 str. 236).

Gdy natomiast chodzi o nadużycie przez stronę uprawnienia do składania wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu to zacząć należy od tego, że przyznanie stronie adwokata lub radcy prawnego z urzędu stanowi aspekt instytucji prawa procesowego – tzw. "prawa pomocy", czyli pomocy udzielanej przez państwo osobom które nie są w stanie bez uszczerbku dla swego koniecznego utrzymania opłacić wynagrodzenia kwalifikowanego pełnomocnika. Skorzystanie przez stronę z tego uprawnienia jak już była o tym mowa następuje przez złożenie stosownego wniosku, który oprócz żądania przyznania pomocy prawnej musi zawierać pisemne oświadczenie złożone na urzędowym druku, obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Szkopuł w tym, że w ustawie prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zasadzie nie ma instrumentów służących zapobieganiu nadużywania omawianego uprawnienia. Istnieje co prawa przepis art. 247 ppsa zgodnie z którym prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi. Dotychczasowa praktyka pokazuje jednak, że stosowanie przepisu art. 247 ppsa napotyka na duże trudności. W przeważającej większości przypadków oczywista bezzasadność skargi nie mogła być bowiem powodem do przekazania takiego wniosku sądowi gdy tylko przesłanki materialne umożlwiające przyznanie prawa pomocy zostały spełnione. W ustawie prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi nie ma też przepisu analogicznego do art. 117 §5 kpc. Wskazując na tę ostatnią okoliczność zastanowić się jednak trzeba czy jest to niezamierzona luka w prawie czy też świadomy zabieg legislacyjny ustawodawcy. Nie można bowiem tracić z pola widzenia, że w przeciwieństwie do procesu cywilnego, gdzie rządzi zasada kontradyktoryjności, w postępowaniu sądowo administracyjnym skarga wnoszona do wojewódzkiego sądu administracyjnego nie jest dla Sądu wiążąca i w swojej istocie stanowi tylko informację o sprawie. Tym też należy tłumaczyć brak przymusu adwokacko-radcowskiego w postepowaniu przed sądem administracyjnym w pierwszej instancji. Przymus ten pojawia się dopiero na etapie sporządzenia i wnoszenia skargi kasacyjnej. Zważywszy zaś na to, że sąd administracyjny nie jest związany zamieszczonymi w skardze zarzutami, wnioskami i jej podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.) a jednocześnie nie występuje przymus adwokacko - radcowski, to brak jest wystarczających argumentów do twierdzenia, że w sytuacji gdy nie wynika to z właściwości osobistych strony (np. wiek, głuchota, ślepota, ułomność intelektualna bądź ruchowa) lub złożonej sytuacji rodzinnej (np. opieka nad członkiem rodziny z uwagi na jego niepełnosprawność) złożenia przez stronę wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu już na etapie postepowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie można postrzegać przez pryzmat nadużycia tego publicznego prawa podmiotowego. Przyjęcie takiej optyki nie ma to przy tym nic wspólnego z dokonywaniem jakiejkolwiek oceny zasadności skargi do czego uprawniony jest wyłącznie Sąd.

Przeniesienie poczynionych uwag na grunt niniejszej sprawy nakazuje zatem rozważyć czy skarżąca wnioskując o pomoc nie nadużyła tego prawa.

W ocenie orzekającego tak nie jest. W sytuacji bowiem gdy skarżącą można uznawać za osobę biedną w potocznym tego słowa znaczeniu a jednocześnie ograniczą ją sprawowanie opieki nad niepełnosprawnym, schorowanym dzieckiem, które obecnie wymaga rehabilitacji po zabiegu operacyjnym, to realizacja potrzeby skarżącej do skorzystania z kwalifikowanego pełnomocnika opłacanego przez Skarb Państwa już na etapie postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym może być zrealizowana w niniejszej sprawie.

Mając to wszystko na uwadze udzielono więc skarżącej pomocy o którym to prawie traktują przepisy oddziału 2 rozdziału III działu V ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ustanawiając na jej rzecz adwokata, którego wyznaczy właściwy organ samorządu zawodowego a w związku z tym orzeczono jak w punkcie drugim sentencji na podstawie art. 246 §1 pkt. 2 ppsa w związku z art. 245 §3 ppsa.

Szukaj: Filtry
Ładowanie ...