VII SA/Wa 1424/13

Uzasadnienie

W piśmie z dnia 1 lipca 2013 r. A. R. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę o wznowienie postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem wydanym dnia 19 kwietnia 2013 r. w sprawie o sygnaturze VII SA/Wa 2495/12. Jako podstawę skargi wskazał art. 271 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj. brak należnego reprezentowania w postępowaniu sądowym.

Wskazał również, że o treści wyroku dowiedział się z doręczonej mu opinii prawnej pełnomocnika z urzędu w sprawie wniesienia skargi kasacyjnej doręczonej mu w dniu 24 czerwca 2013 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

W sprawie niniejszej bezspornym jest, że rozpoznawana skarga o wznowienie postępowania sądowego jako podstawę wskazuje podstawę nieważnościową, tj. pozbawienie strony możliwości obrony swych praw.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że pozbawienie możliwości obrony swych praw przez stronę polega na tym, że strona na skutek uchybień procesowych sądu lub strony przeciwnej nie może brać udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, jeżeli skutki tych wadliwości nie mogły być usunięte na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku w danej instancji. Pojęcie "pozbawienie możności obrony swych praw" należy rozumieć ściśle. Wystąpi ono zatem jedynie w razie zaistnienia kardynalnych uchybień dotyczących udziału strony w postępowaniu sądowym, a nie jakichkolwiek usterek czy utrudnień w tym zakresie. Należy przyjąć, że pozbawienie strony możliwości obrony swoich praw w procesie stwarza sytuację, w której sąd nie powinien w ogóle przystępować do ostatecznego merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Pozbawienie strony możności obrony jej praw powoduje więc nieważność postępowania między innymi w sytuacji niezawiadomienia strony (działającej osobiście, niereprezentowanej w procesie przez pełnomocnika) o terminie rozprawy poprzedzającej wydanie zaskarżonego wyroku. Ten sam skutek należy też odnieść do niezawiadomienia o rozprawie pełnomocnika strony, chociażby w stosunku do niej samej sąd dopełnił takiego obowiązku.

W celu ustalenia, czy doszło do pozbawienia strony możliwości obrony jej praw, należy rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie ustalić czy uchybienie to miało wpływ na możliwość strony do działania w postępowaniu, zaś w ostatniej kolejności zbadać, czy pomimo wystąpienia powyższych okoliczności strona miała możność obrony swoich praw mimo zaistniałych uchybień procesowych. Pozbawienie strony możności obrony jej praw będzie miało miejsce jedynie w razie łącznego spełnienia wszystkich wyżej wymienionych przesłanek (por. wyrok NSA z dnia 5 października 2006 r., sygn. akt I OSK 561/06).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że A. R. jako strona postępowania nie został pozbawiony możliwości prawidłowej obrony swoich praw w postępowaniu przed sądem.

Z okoliczności sprawy wynika, że skarżący wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu prawa pomocy. Wojewódzki Sąd Administracyjny postanowieniem wydanym dnia 13 grudnia 2012 r. przyznał skarżącemu prawo pomocy w postaci ustanowienia dla niego w postępowaniu w sprawie VII SA/Wa 2495/12 pełnomocnika z urzędu. W wykonaniu powyższego postanowienia Okręgowa Rada Adwokacka w [...] w dniu [...] lutego 2013 r. wyznaczyła jako pełnomocnika adwokata G. N., o czym pismem z [...] lutego 2013 r. powiadomiła również skarżącego.

O terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 19 kwietnia 2013 r. został powiadomiony pełnomocnik skarżącego adwokat G. N. Z protokołu rozprawy jednoznacznie wynika, że pełnomocnik skarżącego stawił się na niej i poparł wniesioną przez skarżącego skargę.

Zgodnie z brzmieniem znowelizowanego przepisu art. 244 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (nowelizacja ta weszła w życie dnia 10 kwietnia 2010 r.) ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w ramach prawa pomocy jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa. Oznacza to, że po nowelizacji powyższego przepisu samo postanowienie o przyznaniu prawa pomocy i wyznaczenie konkretnego pełnomocnika przez organ samorządu zawodowego jest wystarczające, a tym samym równoznaczne z udzieleniem mu pełnomocnictwa ogólnego do występowania w imieniu strony i reprezentowania jej interesów przed sądami. Dodatkowo należy zauważyć, że skarżący miał możliwość zapoznania się z pismami dotyczącymi ustanowienia dla niego pełnomocnika znacznie przed terminem rozprawy.

Tak więc, z powyższego wynika, że w postępowaniu przed Sądem w imieniu skarżącego działał prawidłowo umocowany pełnomocnik, który został należycie zawiadomiony o terminie rozprawy i brał w niej udział, co pozwala na uznanie za całkowicie nieuzasadnione stwierdzenie skarżącego A. R., iż został on pozbawiony możliwości obrony swoich praw w postępowaniu sądowym.

Dodać również należy, że zgodnie z art. 91 § 2 p.p.s.a. Sąd zawiadamia stronę o posiedzeniach jawnych. Zasada zawiadamiania bezpośrednio strony o terminie takiego posiedzenia nie dotyczy jednak sytuacji, gdy strona sama ustanowiła pełnomocnika lub gdy pełnomocnik został jej przydzielony z urzędu w ramach prawa pomocy. Pełnomocnik uprawniony jest do działania w imieniu i ze skutkiem dla strony. Dlatego z momentem zawiadomienia sądu o ustanowieniu pełnomocnika z wyboru lub zawiadomienia przez organ samorządu zawodowego o wyznaczeniu konkretnej osoby pełnomocnikiem z urzędu danej strony powstaje obowiązek doręczenia pism sądowych, w tym zawiadomień o terminie rozprawy, temu pełnomocnikowi. Wynika to jednoznacznie z treści art. 67 § 5 p.p.s.a. Przepis ten ma charakter obligatoryjny. Wiąże on zarówno sąd jak i strony, wyłączając swobodną dyspozycję tych ostatnich w zakresie sposobu doręczania pism sądowych. Oznacza to, że nieskuteczne jest doręczenie pisma samej stronie, jeżeli w postępowaniu sądowym jest ona reprezentowana przez pełnomocnika. Jeżeli ustanowiono pełnomocnika, doręczeń dokonuje się bowiem wyłącznie temu pełnomocnikowi. Sąd nie ma obowiązku dokonywać takich doręczeń także stronie. Nie może też ingerować w relacje i przyjęty sposób komunikowania się między pełnomocnikiem i jego mocodawcą, ani też wyręczać pełnomocnika z obowiązku prawidłowego komunikowania się ze stroną. Powinność sądu zawiadomienia pełnomocnika o posiedzeniu jawnym nie wyłącza oczywiście prawa strony do udziału w rozprawie, jednakże o terminie takiego posiedzenia może ją poinformować jedynie pełnomocnik a nie sąd. W związku z powyższym zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 91 § 2 p.p.s.a. uznać należy za całkowicie chybiony.

Z tych względów należy uznać, iż niezasadny jest zarzut skarżącego, iż był on pozbawiony możliwości działania. Z powyższych względów. Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 282 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji wyroku.