III SA/Kr 711/14

Uzasadnienie

Przedsiębiorstwo A Sp. z o.o. w K (dalej "Spółka") złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia 11 lutego 2014 r. nr [...], utrzymującą w mocy decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy dokonania zmiany decyzji Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] 2008 r. nr [...] o zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych w 267 punktach gier na terenie województwa [...].

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 28 kwietnia 2014 r. skarżąca Spółka została wezwana do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie 500 zł, stosownie do § 2 ust. 2 pkt 27 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193).

W dniu 14 maja 2014 r. (data stempla pocztowego) skarżąca złożyła na urzędowym formularzu PPPr wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Z oświadczeń zawartych we wniosku oraz dołączonych dokumentów wynikało, że Spółka zajmuje się głównie działalnością związaną z grami losowymi i zakładami wzajemnymi, z wyłączeniem prowadzenia działalności w zakresie gier liczbowych, loterii pieniężnych, wideo loterii oraz gier telebingo. Kapitał zakładowy Spółki wynosi 1.000.000 zł, a wartość jej środków trwałych 300.155,92 zł. W ostatnim roku obrotowym Spółka osiągnęła zysk w wysokości 713.731,90 zł, a na koncie w [...] Banku S.A. ma zgromadzone środki pieniężne w wysokości 180.334,29 zł.

Strona skarżąca podniosła, że nie posiada środków na poniesienie kosztów wpisu od skargi, wskazując, że postępowanie dotyczy jednego z wielu analogicznych prowadzonych na terenie całej Polski, w konsekwencji czego obciążenie Spółki nie ogranicza się do kwoty wpisu od skargi w niniejszej sprawie, ale do sumy wpisów w wielu sprawach przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi w całym kraju. Ponadto spółka prowadzi setki innych postępowań, co wiąże się z koniecznością uiszczenia wpisów stosunkowych, niejednokrotnie o znacznej wysokości.

Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2014 r. referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Krakowie oddalił wniosek Spółki w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Od powyższego postanowienia skarżąca wniosła w terminie sprzeciw.

W uzasadnieniu Spółka zarzuciła, że zaskarżone rozstrzygnięcie opiera się na błędnych ustaleniach faktycznych, które stanowią skutek nieprawidłowej oceny, nieuwzględniającej specyfiki działalności gospodarczej prowadzonej przez skarżącą spółkę. Orzeczenie w przedmiocie zwolnienia od kosztów powinno uwzględniać fakt, że działalność skarżącej ze swej istoty wymaga posiadania zasobów obrotowych, które tylko pozornie wydają się znaczne. W praktyce bowiem skarżąca musi mieć możliwość, by regulować na bieżąco i bez opóźnień zobowiązania względem wynajmujących lokale na punkty gier, wypłacać wygrane graczom, opłacać serwis i obsługę urządzeń, a także uiszczać podatek od gier niezależnie od tego, czy działalność przynosi pozytywny wynik finansowy.

Niezasadne jest, zdaniem skarżącej, wskazywanie na znaczną bilansową wartość środków trwałych z tego powodu, że wartość bilansowa aktywów nie odzwierciedla ich wartości rzeczywistej, a jedynie wartość księgową. Z uwagi na obecną sytuację prawną automaty o niskich wygranych mają realnie wartość rynkową taką, jak materiały wtórne, które można z nich uzyskać po demontażu. Na rynku brak potencjalnych nabywców tych urządzeń w celu ich dalszej eksploatacji, albowiem taka nie będzie możliwa, przedsiębiorcy już prowadzący działalność posiadają niezbędny sprzęt, a ewentualne przerobienie urządzeń do innych celów jest ekonomicznie nieopłacalne. Po drugie, zbycie środków trwałych w celu pozyskania środków na setki postępowań sądowoadministracyjnych oznaczałoby brak możliwości dalszego prowadzenia działalności, a zatem jest w praktyce nieracjonalne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 260 zd. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej jako P.p.s.a.), w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

W związku z powyższym, na skutek prawidłowo wniesionego przez Spółkę sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego z dnia 6 czerwca 2014 r., postanowienie to utraciło moc, a wniosek podlega ponownemu rozpoznaniu przez Sąd w całości.

W ocenie Sądu wniosek strony skarżącej o przyznanie prawa pomocy nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 199 P.p.s.a., strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji konstytucyjnego prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.

Zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że na obecnym etapie postępowania na wysokość obciążeń finansowych, do poniesienia których Spółka byłaby zobowiązana, składa się w niniejszej sprawie wpis wysokości 500 zł, natomiast z urzędu wiadomym jest Sądowi o 15 sprawach, zawisłych z jej skargi. Zatem łączna kwota wpisu w tych sprawach to 7.500 zł. W świetle znacznych dochodów, jakie uzyskuje Spółka, wartości jej majątku trwałego, a przede wszystkim środków dostępnych na rachunku bankowym niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy.

Mając na uwadze wskazaną we wniosku o przyznanie prawa pomocy wysokość zysku za ostatni rok obrotowy (713.731,90 zł) oraz wysokość środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych (180.334,29 zł), w żadnym razie nie można uznać, aby Spółka wykazała, że nie jest w stanie ponieść w niniejszej sprawie kwoty wpisu w wysokości 500 zł, nawet przy uwzględnieniu, że podobnych spraw spółki zawisło w sądzie więcej i łączna kwota wpisu w tych sprawach wynosi 7.500 złotych.

Rozważając realne możliwości poniesienia opłat w toczącym się postępowaniu, przy uwzględnieniu charakteru prowadzonej działalności i ujawnionych wielkościach ekonomicznych, kwota opłaty sądowej od skargi, a także inne ewentualne przyszłe koszty, jeśliby się pojawiły w tej sprawie (sprawach), jawi się jako nieznacząca dla kondycji finansowej Spółki. Spółka w dacie złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy posiadała środki pieniężne, które mogły posłużyć do zapłaty wpisu, co pozwoliłoby na rozpoznanie spraw.

W ocenie Sądu rozpatrującego złożony wniosek za przyznaniem skarżącej prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych nie przemawia również mnogość postępowań sądowoadministracyjnych zainicjowanych przez Spółkę w skali kraju. Należy mieć bowiem na uwadze, że Spółka nie wykazała łącznej ilości tych postępowań jak i wysokości wszystkich realnych kosztów, które w tych postępowaniach zobligowana była ponieść. Przy zróżnicowanym charakterze ewentualnie zainicjowanych postępowań (sprawy w przedmiocie stwierdzenia nadpłaty podatku, sprawy dotyczące gier na automatach) trudno jest zestawić orientacyjną wysokość tych kosztów z aktualnym stanem majątkowym spółki. Przy czym aktualny stan majątkowy Spółki, jak wynika z wniosku, w żadnym razie nie wskazuje, aby nie była ona w stanie ponieść nawet znacznie wyższych kosztów postępowania sądowego niż łączna kwota wpisów w sprawach zawisłych przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Krakowie w wysokości 7.500 złotych.

W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że osoba prawna oraz inna organizacja nieposiadająca osobowości prawnej nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo że podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (por. postanowienie NSA z dnia 29 marca 2011 r., sygn. akt I OZ 191/11; J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. Warszawa 2009, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis /wydanie IV/). Oprócz obiektywnego braku środków na pokrycie kosztów postępowania liczy się tutaj więc również możliwość ich pozyskania w inny sposób, taki jak zaciągnięcie kredytu czy podwyższenie kapitału zakładowego (B. Dauter, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2009 r.).

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie,

na podstawie art. 245 § 3, art. 246 § 2 pkt 2 w zw. z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji.