IV SA/Gl 200/13

Uzasadnienie

Prezydent Miasta G. decyzją z dnia [...] r. Nr [...] wydaną na podstawie art. 3 pkt 11, art. 4, art. 5, art. 6, art. 7, art. 8, art. 10, art. 20 ust. 2 i 3, art. 25 ust. 1 i art. 30 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 2255 ze zm.) oraz art. 7, art. 41, art. 44, art. 104 i art. 110 Kodeksu postępowania odmówił J.K. umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych w formie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad synem K.K. w okresie od 1 lipca 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r., które wynoszą 5.600 zł oraz odmówił umorzenia odsetek od nienależnie pobranych świadczeń w wysokości 5.298,36 zł. W uzasadnieniu decyzji organ ten wskazał, że strona wnioskiem z dnia 18 września 2012 r. wystąpiła o umorzenie długu z tytułu pobranych świadczeń rodzinnych. Następnie przywołał treść przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych odnoszące się do uznania świadczenia za nienależnie pobrane. W dalszej kolejności przedstawiono stan faktyczny dotyczący przyznania stronie świadczenia w formie dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie urlopu wychowawczego, jak również przedstawiono jej sytuację z miesiąca złożenia wniosku o umorzenie przedmiotowej należności. W ocenie organu pierwszej instancji strona z posiadanych środków jest w stanie zaspokajać potrzeby swoje i dziecka a ponadto może liczyć na wsparcie ze strony matki. Następnie organ ten odniósł się do wymogów jakie muszą zaistnieć, aby wniosek o umorzenie ciążących należności mógł być uwzględniony i w tym zakresie odwołano się do orzecznictwa Sądu Najwyższego. Zaznaczono również, że jeżeli obecnie strona nie jest w stanie spłacić całej należności to nie jest to równoznaczne z tym, że w najbliższej przyszłości taka możliwość nie zaistnieje. W końcowej części uzasadnienia organ pierwszej instancji przywołał treść art. 30 ust. 3 ustawy jak również zamieścił stwierdzenie, że interes społeczny wymaga, aby dokonując redystrybucji środków publicznych właściwy organ w sprawach świadczeń nie dokonywał niezasadnego umarzania ciążących należności na osobach zobowiązanych.

Z decyzją tą nie zgodziła się strona, która działając za pośrednictwem pełnomocnika adwokata J. P. wniosła odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. W odwołaniu tym wyrażono niezadowolenie z wydanej decyzji i wystąpiono o jej uchylenie i podjęcie rozstrzygnięcia korzystnego dla strony akcentując, że nie jest w stanie bez uszczerbku dla utrzymania swojej rodziny spłacić tej należności. Zdaniem odwołującej się pobrane przez nią świadczenie nie jest nienależne, ponieważ przed jego pobraniem upewniała się w organie administracji czy jej się ono należy. Zaznaczono również, że po uiszczeniu opłaty na zwrot nienależnego świadczenia pozostanie jej kwota 171,40 zł, z której dwie osoby nie są w stanie się utrzymać. W oświadczeniu dołączonym do odwołania a sporządzonym przez stronę przedstawiła tło pobrania świadczenia w 2004 r. i wskazała na występujące tego konsekwencje.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...]r. Nr [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ odwoławczy przedstawił wpierw dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie wskazał, że pismem z dnia 19 września 2012 r. strona wystąpiła z wnioskiem o umorzenie ciążącej na niej należności oraz przedstawił jej sytuację faktyczną wynikającą ze zgromadzonego materiału dowodowego. W dalszej części uzasadnienia organ odwoławczy odwołał się do treści art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak również przedstawił uwarunkowania umożliwiające umorzenie należności ciążącej na osobie zobowiązanej do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. W tej części uzasadnienia organ odwoławczy odniósł się w sposób szeroki do orzecznictwa sądów administracyjnych. W podsumowaniu uzasadnienia organ ten odniósł się do uzasadnienia decyzji organu pierwszej instancji i stwierdził, że w sposób prawidłowy przedstawiono w niej motywy, którymi kierowano się przy jej podejmowaniu. W konkluzji uznano, że decyzja ta wydana została w granicach uznania administracyjnego.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach na powyższą decyzję w imieniu J.K. wniósł jej pełnomocnik adwokat J.P. W skardze tej wystąpiono o uchylenie powyższej decyzji i o przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia, jak również o zasądzenie kosztów postępowania. W motywach skargi przybliżono wpierw działania organów administracji publicznej, a następnie wskazano, że w ocenie skarżącej w jej przypadku występują przesłanki uzasadniające umorzenie przedmiotowej należności. Zwrócono uwagę na fakt, że organ administracji pierwszej instancji przyznając skarżącej świadczenie z tytułu sprawowania opieki nad synem w okresie urlopu wychowawczego dysponował wszystkimi niezbędnymi dokumentami, w tym pochodzącymi od jej pracodawcy. Zaznaczono również, że obecna sytuacja finansowa skarżącej i jej rodziny uniemożliwia zwrot ciążącej na niej należności. Zdaniem wnoszącego skargę decyzja organu odwoławczego narusza prawo jak również brak jest właściwych ustaleń co do sytuacji faktycznej w jakiej znajduje się skarżąca.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wniosło o jej oddalenie i przywołało analogiczną argumentację do tej, którą zamieściło w uzasadnieniu swojego postanowienia.

Pismem z dnia 4 czerwca 2013 r. pełnomocnik skarżącej wystąpił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z wnioskiem o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Wniosek ten postanowieniem z dnia 24 czerwca 2013 r. sygn. akt IV SA/GL 200/13 został odrzucony.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do postanowień art. 1 § 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej pod względem zgodności z prawem jej działań, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zgodnie z treścią art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270) sąd administracyjny uwzględnia skargę na decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego lub naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy jak również naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego. Po myśli art. 145 § 1 pkt 2 Sąd stwierdza nieważność decyzji w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.

Stosownie do postanowień art. 134 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W rozpatrywanej sprawie organy administracji publicznej odmówiły skarżącej umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych w formie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad synem K.K. w okresie od 1 lipca 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r., które wynoszą 5.600 zł oraz odmówił umorzenia odsetek od nienależnie pobranych świadczeń w wysokości 5.298,36 zł. Ocena prawidłowości tego rozstrzygnięcia musi być poprzedzona ustaleniem, czy w sprawie istnieje przedmiot postępowania. Uwaga taka rodzi się z tego powodu, że stosownie do postanowień art. 30 ust. 3 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.) należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna. Z przedłożonych Sądowi akt administracyjnych wynika, że Prezydent Miasta G. decyzją z [...] 2005 r. uznał świadczenia przyznane J.K. w formie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad synem K.K. w okresie urlopu wychowawczego od 1 lipca 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r. w łącznej kwocie 5.600 zł za nienależnie pobrane. Jednocześnie z akt tych nie wynika, aby w okresie późniejszym skarżąca występowała o odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty ciążącej na niej należności. Skoro decyzja uznająca świadczenia rodzinne za nienależne została wydana, a z przedłożonych akt administracyjnych nie wynika, kiedy uzyskała ona status decyzji ostatecznej, to tym samym nie można stwierdzić, czy w danym przypadku nie wystąpiła przesłanka przewidziana przywołanym powyżej art. 30 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

W toku postępowania organy administracji zmierzają do wyjaśnienia wszystkich okoliczności, które mają istotne znaczenie dla podejmowanego rozstrzygnięcia. Wskazany wymóg wynika z treści art. 7 i art. 77 Kodeksu postępowania administracyjnego. Przedłożone Sądowi akta administracyjne skupiają się jedynie na ukazaniu sytuacji osobistej i majątkowej skarżącej, natomiast brak jest w nich ustaleń dotyczących tego, czy postępowanie w zakresie umorzenia ciążącej na skarżącej należności jest jeszcze zasadne, czy też w sprawie tej nie ma zastosowania norma prawna zamieszczona w art. 30 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Niezbędność zweryfikowania tej okoliczności wynika z faktu, że decyzja orzekająca o ustaleniu nienależnie pobranego świadczenia wydana została w grudniu 2005 r., a tym samym realna jest możliwość, że wskazany w art. 30 ust. 3 termin już upłynął.

Przedstawiona powyżej sytuacja stanowi naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 7 i art. 77 Kodeksu postępowania administracyjnego, jak również przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 30 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Tym samym wyczerpana została przesłanka uwzględnienia skargi przewidziana treścią art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, czyli naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy oraz naruszenie prawa procesowego, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Konsekwencją niniejszego wyroku jest powrót sprawy na etap postępowania odwoławczego. Wskazany organ w ramach uzupełniającego postępowania administracyjnego wyjaśni kwestie podniesione w uzasadnieniu niniejszego wyroku i stosownie do poczynionych ustaleń podejmie przewidziane prawem rozstrzygnięcie.

O wykonalności orzeczenia organu administracji Sąd nie orzekał z uwagi na charakter podjętego przez niego orzeczenia, mocą którego odmówił on umorzenia należności ciążącej na skarżącej.

O kosztach postępowania Sąd orzekł stosownie do postanowień art. 200 w związku art. 210 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Wobec powyższego stosownie do postanowień art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" i "c" wyżej wymienionej ustawy należało orzec jak w sentencji.

sw