II SA/Wa 405/13

Uzasadnienie

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) w dniu [...] stycznia 2013 r. wydał decyzję nr [...] , którą utrzymał w mocy decyzję poprzedzającą z dnia [...] września 2012 r. o odmowie przyznania K. Z. świadczenia w drodze wyjątku.

Organ w uzasadnieniu decyzji odwołał się do treści art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) i stwierdził, że brak jest istnienia przesłanki szczególnych okoliczności na skutek których ww. nie nabył uprawnień do świadczenia w drodze zwykłej.

Uwzględniony przez organ staż pracy wynosił łącznie 15 lat, 1 miesiąc i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W zatrudnieniu wystąpiły przerwy wynoszące ponad 10 lat. Lekarz orzecznik ZUS w orzeczeniu z dnia [...] kwietnia 2011 r. stwierdził u K. Z. całkowitą niezdolność do pracy przy czym nie ustalono daty jej powstania. Ustalona u ww. częściowa niezdolność do pracy od dnia [...] lipca 2008 r. do dnia [...] marca 2001 r. jedynie ograniczała możliwość pracy.

K. Z. uprawniony jest do pobierania renty z [...] instytucji ubezpieczeniowej, a tym samym nie zachodzi przesłanka braku prawa do świadczenia ustawowego.

Decyzja Prezesa Zakładu Społecznych z dnia [...] stycznia 2013 r. stała się przedmiotem skargi wniesionej przez ww. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Skarżący w skardze podniósł, ze organ błędnie ocenił, ze nie spełnia on przesłanek do przyznania przedmiotowego świadczenia. Jego zdaniem przerwy w zatrudnieniu nie mogą skutkować odmową przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Podał, że jest osobą chorą ([...] ), a środki które otrzymuje jako świadczenie opiekuńcze z [...] instytucji ubezpieczeniowej (153,60 zł) jest niewystarczające, tym bardziej, że żona która mu pomaga jest również chora na [...] i wymaga opieki, a emerytura którą otrzymuje jest niewysoka.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu wnioskowanego świadczenia, ewentualnie o uchylenie decyzji i przekazanie sprawy organowi do ponownego rozpatrzenia. Wniósł również o zwolnienie od opłat sądowych.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie skargi i podtrzymał stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów odnoszących się do słuszności rozstrzygnięcia.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.).

Oceniając zaskarżoną decyzję w świetle powołanych wyżej kryteriów Sąd stwierdził, iż skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), ubezpieczonym i pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków przewidzianych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może przyznać w drodze wyjątku świadczenie w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.

Z treści powołanego przepisu wynikają przesłanki warunkujące ubezpieczonemu, bądź też pozostałym po nim członkom rodziny przyznanie świadczenia w drodze wyjątku. Po pierwsze, niespełnienie wymagań dających prawo do emerytury lub renty musi być spowodowane szczególnymi okolicznościami; po drugie, ubiegający się o to świadczenie nie może podjąć pracy lub innej działalności zarobkowej, objętej ubezpieczeniem społecznym z powodu całkowitej niezdolności do pracy lub wieku; po trzecie, osoba ta nie ma niezbędnych środków utrzymania.

Przyznanie przedmiotowego świadczenia ustawa uzależnia od łącznego (kumulatywnego) spełnienia wszystkich wymienionych przesłanek. Brak choćby jednej z nich wyklucza tę możliwość.

W ocenie Sądu, w stanie faktycznym niniejszej sprawy, w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, organ prawidłowo wywiódł, iż nie została spełniona przesłanka niezbędna do przyznania świadczenia w drodze wyjątku, określona w art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż skarżący nie spełnił przesłanki "szczególnych okoliczności".

Organ zasadnie uznał, że nie została spełniona przesłanka szczególnych okoliczności usprawiedliwiających brak nabycia uprawnień do uzyskania świadczenia w trybie zwykłym.

Za okoliczność szczególną uniemożliwiającą wypracowanie stażu skutkującego nabyciem świadczenia ubezpieczeniowego w zwykłym trybie należy uznać wyłącznie zdarzenie bądź trwały stan wykluczający aktywność zawodową konkretnej osoby z powodu niemożności przezwyciężenia ich skutków (v. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 7 marca 2001 r. sygn. akt II SA 3191/00, publ. LEX nr 53784, z dnia 11 października 2000 r., sygn. akt II SA 954/00, Lex nr 53788).

W niniejszej sprawie nie można, w ocenie Sądu, mówić o zaistnieniu tak zdefiniowanych szczególnych okoliczności.

Z akt sprawy wynika, że skarżący nie podejmował zatrudnienia we wskazanych przez organ w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji okresach i nie były w tym czasie odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne. W tych okresach skarżący był zdolny do pracy. Skarżący został uznany do niezdolnego do pracy od dnia [...] marca 2011 r., natomiast częściowa niezdolność do pracy została stwierdzona od dnia [...] lipca 2008 r. Przerwy w zatrudnieniu i opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne zaistniały w okresie od 1980 r. do 2005 r. (z przerwami), kiedy skarżący był zdolny do pracy.

Podkreślić należy, że Sąd dostrzega problemy wynikające z trudnej sytuacji materialnej skarżącego, zauważa jednak, że wnioskowane świadczenie nie ma charakteru socjalnego i nie zależy wyłącznie od potrzeb osoby ubiegającej się o nie nawet w sytuacji, gdy potrzeby te można uznać za uzasadnione.

W konkluzji stwierdzić należy, iż Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w rozpoznawanej sprawie, dokonał prawidłowej wykładni prawa materialnego stwierdzając brak podstaw do przyznania świadczenia w drodze wyjątku wobec niespełnienia wskazanych wyżej przesłanek z art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zaskarżoną decyzję podjął w następstwie przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego z poszanowaniem reguł procesowych (art. 7 i 77 § 1 k.p.a.), zaś podjęte rozstrzygnięcie należycie uzasadnił, uwzględniając wymogi z art. 107 § 3 w związku z art. 11 k.p.a.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji wyroku.