I FZ 130/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z 12 marca 2013 r., sygn. akt I SA/Bd 536/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy odmówił zmiany postanowienia tego sądu z dnia 21 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Bd 536/10 w przedmiocie przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi W. O. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia 26 marca 2010 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za styczeń, kwiecień, maj, lipiec, sierpień, październik i listopad 2004 r. oraz sierpień, wrzesień, październik, listopad i grudzień 2005 r.

W uzasadnieniu sąd pierwszej instancji podał, że w odpowiedzi na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału o wezwaniu skarżącego do uiszczenia wpisu strona złożyła urzędowy formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy, w którym wniosła o zwolnienie od kosztów sądowych. Skarżący oświadczył, że jego stan zdrowia oraz sytuacja rodzinna uniemożliwiają zapłacenie wpisu od skargi. Wskazał, że pozostaje od kilku lat na zwolnieniu lekarskim i jest w faktycznej separacji z żoną. Podał, że obowiązek alimentacyjny na żonę i dzieci nie jest wykonywany, w związku z czym, prowadzona jest w stosunku do skarżącego egzekucja komornicza. Zaznaczył, że posiada również zobowiązania finansowe w stosunku do Skarbu Państwa, aktualnie w tym zakresie toczy się egzekucja administracyjna. Skarżący wskazał, że jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Zawarte w przedmiotowym wniosku rubryki dotyczące oświadczenia o stanie rodzinnym, majątkowym i dochodach pozostały niewypełnione.

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, postanowieniem z 19 stycznia 2011 r. odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy.

Skarżący wniósł sprzeciw od tego postanowienia, do którego załączył decyzję Starosty Inowrocławskiego z dnia 13 lipca 2009 r. o utracie prawa do zasiłku od dnia 11 lipca 2009 r. oraz zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy w Inowrocławiu z 18 października 2010 r. o zarejestrowaniu jako osoby bezrobotnej.

Postanowieniem z dnia 21 marca 2011r. Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił przyznania prawa pomocy.

Na skutek wniesionego zażalenia Naczelny Sąd Administracyjny, postanowieniem z 17 czerwca 2011r. oddalił przedmiotowe zażalenie.

W dniu 13 grudnia 2012r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wpłynął na urzędowym formularzu kolejny wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy. W oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wnioskodawca podał, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną oraz synem. Skarżący oświadczył, że jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku i pozostaje pod stałą opieką lekarską. Skarżący podał, że nie posiada nieruchomości ani majątku ruchomego. Ponadto strona oświadczyła, że nie uzyskuje obecnie jakiegokolwiek dochodu.

Zarządzeniem z 28 grudnia 2012r. referendarz sądowy wezwał stronę do sprecyzowania, w jakim zakresie wnosi o przyznanie prawa pomocy oraz o nadesłanie dokumentów obrazujących jej sytuację finansową.

W odpowiedzi wnioskodawca oświadczył, że wnosi o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. Skarżący wskazał również, że zarówno on jak i pozostali domownicy z uwagi na brak dochodów nie składali zeznań podatkowych. Oświadczył, że nie posiada konta bankowego oszczędności oraz samochodu. Jest osobą bezrobotną od 2007 r. Kwotę comiesięcznych wydatków związanych z koniecznym utrzymaniem rodziny strona określiła na kwotę 400 zł.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2013 r. Referendarz sądowy odmówił przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. W następstwie czego strona wniosła sprzeciw.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu sprzeciwu uznał, iż skarżący nie wykazał, że okoliczności, które były podstawą oddalenia wniosku o częściowe przyznanie prawa pomocy uległy zmianie. W ocenie sądu skarżący w złożonym ponownie wniosku o przyznanie prawa pomocy powołał się de facto na te same okoliczności w sprawie. Zaznaczył również, że strona ponownie została wezwana przez Referendarza sądowego o złożenie dodatkowych dokumentów obrazujących jej sytuację majątkową oraz o dane o stanie rodzinnym. Wezwanie to nie zostało jednakże przez skarżącego wykonane w całości.

W zażaleniu strona podniosła, że oświadczenie zawarte w formularzu PPF jest wystarczająco uprawdopodobnione, gdyż skarżący w sposób wyczerpujący określił swoją sytuację majątkową. Zdaniem skarżącego sąd nie zbadał dostatecznie wskazanych przez niego okoliczności. Skarżący dodał, że w dalszym ciągu nie posiada żadnego źródła dochodu, nie posiada majątku ani oszczędności. W związku z powyższym nie ma on możliwości finansowych, które pozwoliłyby wygospodarować środki na pokrycie wpisu od skargi. Ponadto skarżący nie zgodził się z sądem pierwszej instancji, że fakt nieprzedłużenia przez skarżącego dokumentów, o które został wezwany uniemożliwia ocenę jego zdolności do poniesienia kosztów w sprawie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne.

Na wstępie wskazać należy, że w niniejszej sprawie zapadło już prawomocne orzeczenie odmawiające skarżącemu przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych (postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 czerwca 2011 r. sygn. akt I FZ 165/11 oddalono zażalenie na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 21 marca 2011 r.).

Przepis art. 165 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. dalej: "p.p.s.a."), możliwość uchylenia bądź zmiany postanowień niekończących postępowania w sprawie warunkuje i uzależnia od zmiany okoliczności sprawy, przez co należy rozumieć zarówno zmianę okoliczności faktycznych, jakie sąd przyjął za przesłankę rozstrzygnięcia, jak i zmianę okoliczności prawnych, które uzasadniałyby wydanie postanowienia odmiennej treści niż to, które zostało wcześniej wydane. W ramach dokonywania weryfikacji stanu faktycznego tyczącego się sytuacji finansowej skarżącego sąd bez zmiany okoliczności sprawy nie może zmienić lub uchylić swego postanowienia, nawet gdyby doszedł do wniosku, że jego poprzednia ocena tych okoliczności była błędna.

Wynika z tego, że w postępowaniu wywołanym kolejnym wnioskiem o przyznanie prawa pomocy sąd nie zajmuje się już ponowną oceną tych samych okoliczności i argumentów, co przy rozpatrywaniu pierwszego wniosku. Jego zadanie sprowadza się do porównania sytuacji zakreślonej w dwóch wnioskach, następnie oceny, czy nastąpiła istotna zmiana okoliczności, a w przypadku pozytywnej odpowiedzi na to pytanie do zdecydowania, czy zmiana ta uzasadnia zmianę prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 października 2012 r., sygn. akt II FZ 768/12 i powołane tam orzecznictwo, dostępne: CBOSA).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, stwierdzić należy, że W. O., wnosząc po raz kolejny o przyznanie prawa pomocy nie wykazał, że w jego przypadku nastąpiła taka zmiana sytuacji materialnej, która uzasadniałaby zmianę postanowienia sądu z 21 marca 2011 r.

Treść złożonych oświadczeń (zawartych zarówno we wniosku wniesionym na urzędowym formularzu PPF, jak i w piśmie będącym odpowiedzią skarżącego na wezwanie sądu w trybie art. 255 p.p.s.a.) nie daje podstaw do pozytywnego rozpoznania żądania skarżącego. Skarżący nie poparł bowiem swoich twierdzeń żadnym materiałem źródłowym dotyczącym jego stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego, co uniemożliwiało sądowi pierwszej instancji dokonanie obiektywnej i wszechstronnej analizy zasadności kolejnego wniosku. Skoro zatem w kolejnym złożonym wniosku powyższe okoliczności faktyczne nie zostały przez skarżącego dostatecznie wyjaśnione, sąd zasadnie wywiódł, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Nie jest bowiem możliwe porównanie stanu finansowego skarżącego, przedstawionego w obu wnioskach o przyznanie pomocy prawnej, w sytuacji gdy brak stosownych dokumentów w ogóle uniemożliwił ustalenie tego stanu. Skarżący, chcąc skorzystać z prawa pomocy, powinien liczyć się z koniecznością udzielania wszelkich wyjaśnień odnoszących się do jego sytuacji materialnej oraz członków jego rodziny, a także udokumentowania podnoszonych we wniosku okoliczności.

Odnosząc się do argumentacji skarżącego zawartej w zażaleniu należy uznać, że sprowadza się ona do ponownej polemiki z sądem co do możliwości poniesienia przez skarżącego kosztów niniejszego postępowania, a także do bezpodstawnego kwestionowania stanowiska sądów o konieczności przedstawienia stosownych dokumentów obrazujących sytuację rodzinną, majątkową oraz finansową. Jak wyżej wskazano tego typu polemika jest na obecnym etapie postępowania niedozwolona i nie może wywołać oczekiwanych przez skarżącego skutków.

Pomimo błędnego sformułowania zawartego w sentencji zaskarżonego orzeczenia "odmówić zmiany postanowienia [...]" zamiast "odmówić przyznania prawa pomocy", należy uznać, że brak jest podstaw do uwzględnienia zażalenia i wzruszenia odmownego postanowienia w zakresie przyznania prawa pomocy.

Z powyższych względów, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a., postanowił jak w sentencji.