I SAB/Wa 542/12

Uzasadnienie

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] października 2010 r. umorzył postępowanie w przedmiocie podpadania nieruchomości stanowiących [...], obręb [...] pod działanie art. 2 ust. 1 lit.e dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. Z 1945 r. Nr 3, poz. 13).

Decyzją z dnia [...] lutego 2011 r. nr [...] Minister Rolnictwa

i Rozwoju Wsi uchylił przedmiotową decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji.

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] grudnia 2011 r. Nr [...] orzekł w pkt. 1, że nieruchomość stanowiąca działki nr [...] - dawne parcele nr [...] na których położony został [...], gm. [...], pow. [...], województwo [...], nie podpadały pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. W pkt. 2 decyzji Wojewoda odmówił stwierdzenia, że nieruchomości stanowiące działki nr [...] - stanowiące dawne parcele nr [...] położone w [..], gm. [...], pow. [...], województwo [...], nie podpadały pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Odwołanie od tej decyzji w dniu [...] stycznia 2012 r. wniosła E. L. Odwołanie od decyzji Wojewody [...] złożyło również Miasto P.

E. L. w dniu [...] września 2012 r., na podstawie art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego, wezwała Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do usunięcia naruszenia prawa.

Pismem z dnia [...] października 2012 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformował stronę, że odwołanie zostanie rozpatrzone do dnia [..] grudnia 2012 r. Organ wskazał, że przedłużenie terminu spowodowane jest dużą ilością tego rodzaju spraw, które rozpatrywane są według kolejności wpływu.

W dniu [...] listopada 2012 r. E. L., reprezentowana przez radcę prawnego, wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na bezczynność Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w przedmiocie rozpatrzenia odwołań od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. Pełnomocnik skarżącej wniósł o zobowiązanie organu do wydania decyzji administracyjnej w przedmiocie rozpoznania odwołań od decyzji Wojewody [...] oraz zasądzenie kosztów postępowania sądowego. W uzasadnieniu wskazał, że organ pięciokrotnie zawiadamiał strony o przesunięciu terminu rozpatrzenia odwołań, które powinny być rozpatrzone najpóźniej na początku marca 2012 r. Podniósł, że organ za każdym razem nieterminowe załatwienie sprawy tłumaczył dużą ilością tego rodzaju spraw. Pierwsze pismo z dnia [..] lutego 2012 r. informowało o przesunięciu terminu rozpatrzenia odwołań do [...] kwietnia 2012 r., w drugim piśmie z [...] kwietnia 2012 r. termin ten został przesunięty do dnia [...] czerwca 2012 r. Trzecie pismo z dnia [...] lipca 2012 r. informowało o przesunięciu terminu rozpatrzenia odwołań do dnia [...] sierpnia 2012 r., a kolejne do dnia [...] października 2012 r. Pełnomocnik podkreślił, że strona nie otrzymała odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a ostatnim pismem z [...] października 2012 r. Minister przesunął termin rozpatrzenia odwołań do dnia [...] grudnia 2012 r. W ocenie strony Minister dopuścił się rażącego naruszenia przepisów określających terminy załatwienia sprawy. Organ nie podjął żadnej czynności procesowej, poza zawiadomieniem o wyznaczeniu nowego terminu.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie. Wskazał, że przyczyny wyznaczenia nowego terminu do załatwienia sprawy istnieją wprawdzie po stronie organu i mają charakter trudności organizacyjno-technicznych, jednakże są to przyczyny obiektywnie istniejące. Minister podniósł, że skoro nie upłynął jeszcze termin wyznaczony do rozpatrzenia odwołań, tj. [...] grudnia 2012 r., to organowi nie można skutecznie zarzucić bezczynności.

Na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie

w dniu 7 lutego 2013 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o stwierdzenie, że bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa oraz wymierzenie organowi grzywny. Pełnomocnik oświadczył, że do dnia rozprawy decyzja nie została wydana. Organ nie zawiadomił również strony o kolejnym przedłużeniu terminu

do jej załatwienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Skarga jest zasadna.

Na wstępie wskazania wymaga, że bezczynność organu administracji publicznej ma miejsce wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale – mimo istnienia ustawowego obowiązku – nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub innego aktu, lub nie podjął stosownej czynności. Orzekając w sprawie dotyczącej skargi na bezczynność organu, sąd bierze pod uwagę stan sprawy na dzień orzekania.

Dla stwierdzenia bezczynności nie ma przy tym znaczenia, z jakich powodów dany akt administracyjny nie został wydany w przewidzianym prawem terminie, jak również to, czy nastąpiło to z przyczyn zawinionych, czy niezawinionych przez organ.

Zgodnie z art. 12 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zwanej dalej k.p.a., organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Stosownie zaś do art. 35 § 1 k.p.a., organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania (art. 35 § 3 k.p.a.).

Pod pojęciem załatwienia sprawy trzeba przy tym rozumieć wydanie w sprawie rozstrzygnięcia merytorycznego lub decyzji o umorzeniu postępowania.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy wskazać trzeba, że od momentu wpływu odwołań do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi upłynął ponad rok, zaś rozstrzygnięcie dotychczas nie zapadło. Do dnia rozprawy, do Sądu nie wpłynęła informacja od organu o zakończeniu postępowania odwoławczego. Pełnomocnik skarżącej oświadczył na rozprawie, że organ nie wydał decyzji i nie zawiadomił strony

o dalszym przedłużeniu postępowania.

Skargę uznać należało zatem za zasadną, albowiem pomimo upływu terminu do rozpatrzenia odwołania, określonego w art. 35 § 3 k.p.a., organ nie zakończył postępowania odwoławczego. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi pozostaje zatem

w bezczynności. Konieczne stało się wobec powyższego zobowiązanie organu do rozpatrzenia odwołań od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2011 r.

w terminie miesiąca od daty zwrotu akt administracyjnych wraz z prawomocnym wyrokiem.

Sąd stwierdza jednocześnie, że choć organ dopełniał do [...] grudnia 2012 r. czynności wymaganych przepisami prawa w zakresie zawiadomienia strony

o przyczynach opóźnienia i przewidywanym terminie zakończenia postępowania,

to bezczynności organu należy przypisać w niniejszej sprawie charakter rażącego naruszenia prawa.

Przede wszystkim trzeba wskazać, że w sprawie niniejszej organ, poza zawiadamianiem strony o przyczynach zwłoki i wskazywaniem nowego terminu załatwienia odwołań, nie podejmował innych czynności w postępowaniu. Uzasadnieniem zaś nierozpatrzenia odwołań w terminie była duża ilość tego rodzaju spraw, które, jak podał organ, rozpatrywane są według kolejności wpływu (pismo Ministra z dnia [..] lutego 2012 r. nr [...], pismo z dnia [...] kwietnia

2012 r., pismo z dnia [...] lipca 2012 r., pismo z dnia [...] sierpnia 2012 r., pismo z dnia

[...] października 2012 r.).

W ocenie Sądu, powołana przez organ okoliczność powodująca brak możliwości rozpatrzenia odwołań nie tylko w ustawowym terminie (miesiąca od dnia otrzymania odwołania), ale również w terminie wyznaczanym kolejno przez sam organ,

nie usprawiedliwia naruszenia zasady szybkości postępowania (art. 12 k.p.a.). Trudności organizacyjno-techniczne, na które organ wskazał w odpowiedzi na skargę, powiązane, czy wynikające z ilości prowadzonych postępowań odwoławczych (ich liczby organ nie wskazał), nie stanowią okoliczności, na które organ administracji publicznej nie ma wpływu.

Pamiętać należy, że przepis art. 35 i art. 36 k.p.a. nie może być interpretowany w oderwaniu od generalnych zasad postępowania administracyjnego, w tym przede wszystkim zasady praworządności (art. 6 k.p.a., art. 7 Konstytucji RP). Działanie na podstawie przepisów prawa oznacza nie tylko konieczność zastosowania przez organ administracji publicznej właściwych przepisów prawa materialnego, ale również konieczność przestrzegania norm prawa procesowego, w tym przepisów dotyczących terminów załatwiania spraw. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym podkreśla

się, że obowiązek załatwienia sprawy bez zbędnej zwłoki pozostaje w bezpośrednim związku z dyrektywami zawartymi w art. 7 i 8 k.p.a., że organy administracji państwowej stojąc na straży praworządności powinny mieć na względzie słuszny interes obywateli

i swoim postępowaniem pogłębiać ich zaufanie do organów państwa (wyrok NSA z dnia 1 sierpnia 1985 r. sygn. akt SAB/Gd 21/85 powoł. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego pod redakcją R. Hausera, Warszawa 1995, str. 126).

Wskazaną przez organ przyczyną nierozpoznania odwołań nie jest skomplikowany charakter sprawy, czy konieczność przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego, a wyłącznie duża liczba tego rodzaju spraw, które musi rozpoznać organ. Są to okoliczności leżące wyłącznie po stronie organu.

W ocenie Sądu, na organie ciąży obowiązek, zgodnie z ogólnymi zasadami postępowania administracyjnego, takiej organizacji pracy, aby postępowanie przebiegało szybko i sprawnie. Nie stanowi działania odpowiadającego zasadzie praworządności takie postępowanie organu, które nie zmierza do możliwie szybkiego

załatwienia sprawy, a prowadzi jedynie do przedłużania postępowania. Brak przeszkód prawnych do końcowego załatwienia sprawy i niewydanie rozstrzygnięcia – mimo upływu ustawowych terminów – prowadzi w konsekwencji do uniemożliwienia stronie dochodzenia jej praw.

Z uwagi na powyższe, Sąd stwierdził, iż bezczynności organu należy w niniejszej sprawie przypisać charakter rażącego naruszenia przepisu art. 6 i art. 12 k.p.a.

Zgodnie z art. 149 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270) Sąd, w przypadku,

o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony

o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6. Sąd oddalił skargę w zakresie wniosku o wymierzenie organowi grzywny, uznając jej wymierzenie – w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy – za niezasadne.

Z tych względów, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie,

na podstawie art. 149 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł, jak w punkcie 1 i 2 wyroku. W punkcie 3 wyroku Sąd orzekł, na podstawie art. 149 § 2 powołanej ustawy. O zwrocie kosztów postępowania sądowego Sąd orzekł, jak w punkcie 4 wyroku, na podstawie przepisu art. 200 powołanej ustawy.