V SA/Wa 2450/12

Uzasadnienie

Po rozpatrzeniu wniosku Z. W. o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją nr ... o ustaleniu kwoty nienależnie pobranych płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) wydanej przez Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji w dniu ... marca 2012 r. Prezes ARiMR decyzją z dnia ... sierpnia 2012 r. nr ... umorzył postępowanie.

W jej uzasadnieniu wskazał, iż z akt wynika, że o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia kwoty nienależnie pobranych płatności ONW poinformowano Z.a W.ego zawiadomieniem z dnia 13 stycznia 2010 r.

Następnie w dniu ... marca 2012 r. Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. działając z upoważnienia Prezesa ARiMR wydał decyzję nr ... o ustaleniu kwoty nienależnie pobranych płatności (ONW).

Ww. decyzja została doręczona w dniu 15 marca 2012 r.

P. W. działający w imieniu Z. W. w dniu 27 marca 2012 r. przesłał wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (z zachowaniem ustawowego terminu).

Organ odwoławczy wyjaśnił, że zgodnie z przepisem art. 5 ustawy z dnia 27 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw, został zmieniony art. 29 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Podniósł jednocześnie, że w myśl art. 29 ust. 2 ustawy o ARiMR, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 sierpnia 2012 r. właściwym w sprawie ustalenia kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności jest organ właściwy do rozstrzygnięcia w sprawie przyznania płatności lub pomocy finansowej ze środków publicznych, o których mowa w art. 29 ust. 1 tejże ustawy, czyli Kierownik Biura Powiatowego.

Zdaniem organu zmieniony został również tryb weryfikacji decyzji w sprawie ustalenia kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności. Na gruncie przepisów obowiązujących od dnia 1 sierpnia 2012 r. strona niezadowolona z decyzji, może wnieść odwołanie do organu wyższego stopnia tj. Dyrektora Oddziału Regionalnego.

W związku z powyższym, wskazano biorąc pod uwagę art. 65 k.p.a., który dotyczy sytuacji przekazania innemu organowi administracji publicznej, że w sytuacji gdy w związku ze zmianami przepisów prawa organ administracji, do którego zostało wniesione podanie, zostanie następnie pozbawiony zdolności do prowadzenia postępowania w sprawach danego rodzaju, powinien prowadzone postępowanie umorzyć i przekazać podanie strony organowi właściwemu w świetle nowych przepisów.

Zatem z uwagi na utratę przez Prezesa ARiMR w toku postępowania, właściwości rzeczowej do rozpatrzenia sprawy zasadnym było umorzenie postępowania.

Decyzją organu odwoławczego zaskarżył Z. W. zarzucając jej naruszenie:

1) prawa materialnego mającego wpływ na wynik sprawy tj.,

a) art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 27 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 2012, poz. 243 ze zm.;) poprzez jego niezastosowanie:

b) art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o Agencji w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie Ustawy tj. przed 1 sierpnia 2012 r., w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy o Agencji poprzez jego zastosowanie pomimo utraty mocy obowiązującej art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o Agencji po wydaniu decyzji przez organ I instancji;

2) przepisu postępowania tj. art. 138 § 1 pkt 2 in fine w zw. z art. 105 § 1 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie, co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Zdaniem skarżącego organ II instancji dopuścił się również naruszenia przepisów postępowania tj. art. 6 i 107 § 1 i 3 k.p.a. Wydanie zaskarżonej decyzji naruszało również interes prawny skarżącego bowiem w jego ocenie organ II instancji winien był uchylić zaskarżoną wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy decyzję organu I instancji i umorzyć postępowanie przed tym organem, co byłoby korzystniejsze aniżeli umorzenie jedynie postępowania odwoławczego.

W uzasadnieniu skargi podkreślono m.in., że organ II instancji zamiast umarzać postępowanie odwoławcze (art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a.) winien był uchylić decyzję organu I instancji i umorzyć postępowanie pierwszej instancji w całości (art. 138 § 1 pkt 2 in fine k.p.a.). Skoro bowiem po wydaniu decyzji przez organ I instancji zmieniły się przepisy prawa materialnego regulujące właściwość rzeczową organów I i II instancji to postępowanie przez organem I instancji stało się bezprzedmiotowe.

Zdaniem skarżącego nie umorzenie postępowania przed organem I instancji przez organ odwoławczy prowadzi do sytuacji, która nie może zostać zaakceptowana. Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR po przekazaniu mu sprawy przez Prezesa ARiMR będzie rozpoznawał wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej wydaniem decyzji przez Prezesa ARiMR.

Organ II instancji będzie więc prowadził postępowanie nieznane obecnej ustawie o Agencji. Zgodnie z treścią art. 29 ust. 4 sprzed ostatniej nowelizacji od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez Prezesa Agencji nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z tej decyzji może zwrócić się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przepisu tego nie ma już w ustawie o Agencji zatem gdyby zaakceptować stanowisko organu odwoławczego doszłoby do sytuacji, że organ rozpoznaje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy mimo, iż dzień wydawania decyzji takiej instytucji nie przewiduje ani prawo materialne ani nie znajdzie zastosowania przepis art. 127 § 3 k.p.a.

Poza tym jeszcze większą niedorzecznością byłaby sytuacja, gdyby uznać decyzję Prezesa Agencji za prawidłową. Jeżeli bowiem Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR miałby rozpoznawać wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy badałby prawidłowość decyzji wydanej przez Prezesa Agencji. Byłoby to oczywiste naruszenie art. 10 ust. 2 ustawy o Agencji oraz art. 127 § 2 k.p.a.

Zdaniem skarżącego organ odwoławczy nie wskazał żadnych przepisów przejściowych ustawy co pozwala przyjąć, iż ustawodawca świadomie ich tam nie zawarł. Także, więc ten argument przemawia za zasadnością skargi.

Wskazane naruszenia prawa materialnego miały wpływ na wynik sprawy albowiem gdyby organ II instancji prawidłowo zastosował przepis art. 29 ust. 2 ustawy o Agencji musiałby uchylić decyzję organu I instancji i umorzyć postępowanie przed tym organem. Jeszcze większym uchybieniem, mogące stanowić nawet rażące naruszenie prawa (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.), jest zastosowanie przepisu uchylonego (art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o Agencji sprzed nowelizacji) poprzez nie uchylenie decyzji organu I instancji (błędne niezastosowanie przepisu art. 138 § 1 pkt 2 in fine k.p.a.) mimo braku jego właściwości rzeczowej na dzień wydawania decyzji przez organ odwoławczy.

Nienależnie od powyższego skarżący jest zdania, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji uchybia także przepisom art. 107 § 1 i 3 oraz art. 6 k.p.a. bowiem jako podstawę prawną wskazuje przepis art. 65 k.p.a., który stanowi o przekazywaniu sprawy według właściwości nie jest natomiast podstawą prawną umorzenia postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd zważył, co następuje:

Decyzja wydana w I instancji mocą której działający z upoważnienia Prezesa ARiMR, Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w W. ustalił skarżącemu kwotę nienależnie pobranych płatności ONW podjęta została w dniu ... marca 2012 r. (decyzja nr ...). Wówczas obowiązująca ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. nr 98/2008 poz. 634 z późn. zm.) w art. 29 ust.1 i 4 stanowiła, że Prezes Agencji ustala w drodze decyzji administracyjnej kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków publicznych (...). Jednakże od decyzji o której wyżej mowa nie służy odwołanie, a strona niezadowolona z tej decyzji może zwrócić się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. (Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołania od decyzji administracyjnych, z tym że załatwienie sprawy powinno nastąpić w terminie 2 miesięcy).

Skarżący skorzystał z możliwości, jakie dawał cytowany wyżej przepis i z zachowaniem ustawowego terminu przesłał (w dniu 27 marca 2012 r.) wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Wniosek ten został rozpatrzony decyzją Prezes ARiMR z dnia ... sierpnia 2012 r. nr ... mocą której organ umorzył postępowanie wskazując jednocześnie, iż takie rozstrzygnięcie uzasadnia treść znowelizowanego art. 29 ust. 2 ustawy o ARiMR.

Odnosząc się do powyższego przypomnieć należy, iż art. 29 ww. ustawy zmieniony został z dniem 1 sierpnia 2012 r. (a więc przed datą wydania przez Prezesa ARiMR decyzji umarzającej postępowanie w sprawie niniejszej) przez art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 27 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 243).

Nowelizacja ta w części dotyczącej ust. 2 art. 29 nadała mu nowe brzmienie. Otóż przepis ten począwszy od dnia 1 sierpnia 2012 r. stanowi, że właściwym w sprawie ustalenia kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków publicznych (...) jest organ właściwy do rozstrzygnięcia w sprawie przyznania płatności lub pomocy finansowej ze środków publicznych (...).

Podkreślenia wymaga, że art. 13 ustawy z dnia 27 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw przesądza o tym, że jej art. 5 (nowelizujący art. 29 ustawy o ARiMR) wchodzi w życie z dniem 1 sierpnia 2012 r. Wspomniana regulacja nie wskazuje aby art. 29 ust. 2 w nowym brzmieniu nie miał zastosowania nawet do takich spraw w których decyzję o ustaleniu kwoty nienależnie pobranych płatności ONW (wydaną przed złożeniem wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy) podjęto pod rządem ww. przepisu w jego brzmieniu wcześniejszym. To zdaniem sądu oznacza, iż art. 29 ust. 2 ustawy o ARiMR w nowej wersji (obowiązującej od dnia 1 lipca 2012 r.) ma zastosowanie w sprawie niniejszej.

Powyższa teza znajduje uzasadnienie także w treści art. 10 ustawy z dnia 27 stycznia 2012 r. o zmianie (...) który nie obejmuje takich stanów faktyczno-prawnych jak będący przedmiotem oceny w niniejszym postępowaniu.

Podkreślenia wymaga również to, że omawiany przepis nie ma charakteru materialnoprawnego a wyłącznie proceduralny. Traktuje, bowiem a własności organu stąd twierdzenie skargi, iż po wydaniu decyzji przez organ I instancji zmieniły się przepisy prawa materialnego regulujące właściwość rzeczową organów I i II instancji uznać należy za wadliwe.

Nietrafne było również powoływanie, że przez skarżącego na cytowane w skardze orzeczenia NSA. Orzeczenia te zostały, bowiem wydane w zupełnie odmiennych stanach faktycznych i prawnych, a podglądy w nich wyrażone miały związek z uchyleniem przepisów po wydaniu decyzji przez organ I instancji, a przed wydaniem decyzji przez organ II instancji i to przepisów o charakterze materialnym które były podstawą rozstrzygnięcia merytorycznego, nie zaś przepisów traktujących o właściwości organów.

Powyższe oznacza, iż nie jest trafny zarzut opisany w pkt 1 skargi.

Zdaniem sądu bezzasadny jest również zarzut z pkt 2 skargi. Przepis art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. nie mógł zostać naruszony, ponieważ nie było podstaw do jego zastosowania, a organ nie stosował go podejmując kwestionowaną decyzją.

Sąd stoi jednak na stanowisku, że rozstrzygnięcie podjęte przez organ winno być rozstrzygnięciem umarzającym postępowanie odwoławcze. Wskazuje na to powołany w podstawie prawnej zaskarżonej decyzji art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a. Decyzja jedynie umarzająca postępowanie bez określenia zakresu tego umorzenia może zatem wprowadzać w błąd tym bardziej, że z jej uzasadnienia wynika, iż chodzi o umorzenie postępowania w sprawie.

Powyższą wadliwość potwierdza pośrednio organ. W odpowiedzi na skargę (str. 2) zasadnie bowiem podnosi, że zmiana przepisów o charakterze kompetencyjnym określających właściwość organu w postępowaniu odwoławczym powinna skutkować wyłącznie umorzeniem postępowania odwoławczego i przekazaniem złożonego środka odwoławczego zgodnie z obowiązującą właściwością.

Z powyższych względów na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. uchylono zaskarżoną decyzję.