IV SA/Wa 531/12

Uzasadnienie

Prezydent W. postanowieniem nr [...], z dnia [...] listopada 2011 r., wydanym na podstawie art. 264 § 1 w związku z art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a.

w punkcie 1 postanowienia ustalił wysokość kosztów postępowania w przedmiocie rozgraniczenia nieruchomości położonych przy ul. [...] na terenie Dzielnicy [...]., tj:

- nieruchomości uregulowanej w KW [...] ( działka ewidencyjna nr [...] z obrębu [...]) z nieruchomością i uregulowaną w KW [...] ( działka ewidencyjna nr [...] z obrębu [...]),

- nieruchomości uregulowanej w KW [...]; ( działka ewidencyjna nr [...] z obrębu [...]) z nieruchomością , uregulowaną w KW [...] ( działka ewidencyjna nr [...] z obrębu [...]),

- nieruchomości uregulowanej w KW [...] ( działka ewidencyjna nr [...] z obrębu [...]) z nieruchomością uregulowaną w KW [...] (działka ewidencyjna nr [...] z obrębu [...]),

- nieruchomości uregulowanej w KW [...] ( działka ewidencyjna nr [...] z obrębu [...]) z nieruchomością uregulowaną w KW [...] ( działka ewidencyjna nr [...] z obrębu [...]),

na kwotę 3.700,00 (trzy tysiące siedemset) złotych,

w punkcie 2 postanowienia ustalił, że powyższe koszty postępowania ponoszą jego strony:

- Państwo W. i A. małż. B. - w kwocie wynoszącej 616.67 złotych,

- Pani W. M. - w kwocie wynoszącej 308.33 złotych,

- Pani R. K. - w kwocie wynoszącej 925.00 złotych,

- Pani H. J. - w kwocie wynoszącej 1156.24 złotych,

- Pan E. J. - w kwocie wynoszącej 173.44 złotych,

- Pani J. M. - w kwocie wynoszącej 173.44 złotych,

- Pani B. M. - w kwocie wynoszącej 173.44 złotych,

- Pani M. P- w kwocie wynoszącej 173.44 złotych,

W punkcie 3 postanowienia ww. osoby zostały zobowiązane do uiszczenia powyższych kwot na wskazane konto w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego postanowienia.

W uzasadnieniu postanowienia Prezydent W. wskazał, że w dniu 27 listopada 2008 r. W. i A. małż. B. zwrócili się z wnioskiem o przeprowadzenie z urzędu postępowania w sprawie rozgraniczenia pomiędzy nieruchomościami oznaczonymi pierwotnie w operacie ewidencji gruntów i budynków jako działki ewidencyjne nr [...] i [...] z obrębu [...].

Następnie w piśmie z dnia 27 stycznia 2009 r. podtrzymali swój wniosek w tym zakresie wskazując, iż przeprowadzenie z urzędu postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości uzasadnione jest w tym przypadku interesem społecznym. W uzasadnieniu wskazali również, że do zgodnego z prawem wyznaczenia przebiegu granic pomiędzy ww. nieruchomościami nie doszło ze względu na wadliwość ostatecznej decyzji Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Dzielnicowego [...]. nr [...], stwierdzoną decyzją Prezydenta W. Nr [...] z dnia [...] września 2008 r.

Prezydent W. decyzją nr [...], z dnia [...] lutego 2009 r., odmówił wszczęcia z urzędu postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości objętych wnioskiem z dnia 27 listopada 2008 r. Na skutek odwołania wniesionego od tej decyzji, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia [...] maja 2009 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 21 października 2009 r., wydanym w sprawie sygn. akt IV SA/Wa 1186/09 uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] maja 2009 r. oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Prezydenta W. z dnia [...] lutego 2009 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd uznał za błędne stanowisko Prezydenta W. stwierdzające o braku przesłanek przemawiających za przeprowadzeniem z urzędu przedmiotowego postępowania rozgraniczeniowego.

W związku z powyższym Prezydent W. w dniu [...] lipca 2010 r. wydał cztery postanowienia, którymi wszczął z urzędu postępowania w sprawie rozgraniczenia działki ewidencyjnej nr [...] z działką ewidencyjną Nr [...], działki ewidencyjnej nr [...]z działką ewidencyjną Nr [...], działki ewidencyjnej nr [...]z działką ewidencyjną Nr [...] i działki ewidencyjnej nr [...] z działką ewidencyjną Nr [...].

W dniu 31 sierpnia 2011 r. geodeta uprawniony L. W. przedłożył dokumentację rozgraniczenia przedmiotowych nieruchomości - [...]. Organ dokonał oceny prawidłowości dostarczonej dokumentacji, stwierdzając prawidłowość wykonania czynności ustalenia przebiegu granic przedmiotowych nieruchomości, oraz zgodność sporządzonej dokumentacji z przepisami prawa. Z treści przedłożonej dokumentacji wynika, iż w przedmiotowym postępowaniu nie jest możliwe ustalenie przebiegu granic na podstawie zebranych dokumentów, jak również, iż strony nie zawarły ugody na gruncie.

Wobec powyższego Prezydent W. na podstawie art. 34 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 193, poz. 1287 ze zm. ) wydał w dniu [...] listopada 2011 r. decyzje umarzające postępowanie administracyjne w przedmiocie rozgraniczenia w/w nieruchomości i przekazujące sprawę z urzędu do rozpatrzenia przez sąd.

Prezydent W. wskazał, że w przedmiotowym postępowaniu rozgraniczeniowym powstały koszty wynagrodzenia geodety uprawnionego, które obciążają strony postępowania. Ponieważ ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne nie określa zasad podziału kosztów w sprawie rozgraniczenia nieruchomości pomiędzy uczestników postępowania, w tej sytuacji zastosowanie znajdują przepisy ogólne dotyczące zasad prowadzenia postępowań administracyjnych, tj. art. 262 § 1 i art. 264 k.p.a. Organ powołał się również na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego w kwestii zasad obowiązujących przy obciążaniu stron kosztami postępowania administracyjnego w sprawie rozgraniczenia nieruchomości podjętą w składzie siedmiu sędziów dnia 11 grudnia 2006 r., sygn. I OPS 5/06.

Wobec powyższego organ I instancji koszty postępowania rozgraniczeniowego rozliczył po połowie (tj. w kwocie wynoszącej 1850.00 zł) pomiędzy właścicieli nieruchomości stanowiących dawne działki ewidencyjne nr [...] oraz [...] z obrębu [...]. W odniesieniu do nieruchomości stanowiącej działki ewidencyjne [...] i [...] poszczególnych właścicieli obciążono w kwocie odpowiadającej wysokości posiadanego przez nich udziału w prawie własności nieruchomości. W przypadku działek ewidencyjnych nr [...], [...] i [...] postanowiono o obciążeniu właścicieli każdej z tych nieruchomości w równym stopniu t.j. w wysokości 1/3 kwoty 1850 zł w wysokości odpowiadającej posiadanemu udziałowi.

Po rozpatrzeniu zażaleń na postanowienie Prezydenta W. z dnia [...] listopada 2011 r., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. postanowieniem nr [...], z dnia [...] stycznia 2012 r., wydanym na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 144 k.p.a. utrzymało w mocy zaskarżone postanowienie.

W uzasadnieniu postanowienia Kolegium wskazało, że zgodnie z art. 30 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) przeprowadzają rozgraniczenie nieruchomości z urzędu lub na wniosek strony. Postępowanie o rozgraniczenie nieruchomości przeprowadza się z urzędu przy scaleniu gruntów, a także jeżeli jest brak wniosku strony, a potrzeby gospodarki narodowej lub interes społeczny uzasadniają przeprowadzenie rozgraniczenia. W przedmiotowej sprawie postępowanie rozgraniczeniowe było wszczęte z urzędu. Zasadą jest, że koszty postępowania administracyjnego ponosi organ jedynie w takich granicach w jakich wypełnia swoje ustawowe obowiązki. Koszty w wysokości 3700 zł, którymi obciążono strony postępowania są to koszty przeprowadzenia czynności ustalania przebiegu granicy. W ocenie składu orzekającego zostały one poniesione w interesie strony, która wystąpiła z wnioskiem o wszczęcie z urzędu postępowania rozgraniczeniowego.

Skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] stycznia 2012 r. wnieśli: J. M. , H. J. , E. J. , W. M. , R. K. , A. B. i W. B.

Skarga J. M. została zarejestrowana pod sygn. akt IV SA/Wa 531/12, skarga H. J została zarejestrowana pod sygn. akt IV SA/Wa 532/12, skarga E. J. została zarejestrowana pod sygn. akt IV SA/Wa 533/12, skarga W. M. została zarejestrowana pod sygn. akt IV SA/Wa 534/12, skarga R. K. została zarejestrowana pod sygn. akt IV SA/Wa 535/12, skarga A. B. i W. B. została zarejestrowana pod sygn. akt IV SA/Wa 536/12.

Skarżący zaskarżonemu postanowieniu zarzucili naruszenie art. 264 § 1 w zw. z art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a. poprzez ich błędną wykładnię. Podnieśli, że postępowanie rozgraniczeniowe zostało wszczęte z urzędu, a w takiej sytuacji strona postępowania rozgraniczeniowego nie ma obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania. Wszczynając postępowanie rozgraniczeniowe z urzędu organ miał na względzie interes społeczny, nie zaś ważny interes strony. W przypadku wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego z urzędu, strony postępowania nie mogą być obciążane kosztami postępowania administracyjnego. Koszty postępowania administracyjnego ponosi w takiej sytuacji organ, który wszczął postępowanie z urzędu.

W konsekwencji skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz utrzymanego nim postanowienia Prezydenta W. z dnia [...] listopada 2011 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. w odpowiedzi na skargi wniosło o ich oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na rozprawie sądowej w dniu 5 października 2012 r., postanowił na podstawie art. 111 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zarządzić połączenie spraw o sygnaturach akt IV SA/Wa 531/12, IV SA/Wa 532/12, IV SA/Wa 533/12, IV SA/Wa 534/12, IV SA/Wa 535/12, IV SA/Wa 536/12 celem ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, i prowadzić postępowanie pod sygnaturą akt [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Ponadto zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r. nr 270), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Kierując się powyższymi kryteriami Sąd uznał, iż w przedmiotowej sprawie skargi są zasadne.

Postępowanie w przedmiotowej sprawie w przedmiocie rozgraniczenia działki ewidencyjnej nr [...] z działką ewidencyjną Nr [...], działki ewidencyjnej nr [...] z działką ewidencyjną Nr [...], działki ewidencyjnej nr [...] z działką ewidencyjną Nr [...] i działki ewidencyjnej nr [...] z działką ewidencyjną Nr [...] zostało wszczęte przez Prezydenta W. z urzędu. W toku postępowania wszczętego tym wnioskiem orzekał już Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 21 października 2009 r. wydanym w sprawie sygn. akt IV SA/Wa 1186/09.

W sprawie tej Sąd wskazał, że W. B. i A. B. w piśmie z dnia 27 listopada 2008 r. wystąpili o przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego z urzędu między ich nieruchomością a nieruchomością sąsiednią, stanowiącą własność H. i R. J. wskazując, iż na skutek decyzji Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Dzielnicowego [...]. z dnia [...] maja 1990 r. doszło do zatwierdzenia wadliwie dokonanego podziału nieruchomości, stanowiącej działkę ew. nr [...], w rezultacie czego doszło do nieprawidłowego określenia granic pomiędzy tymi sąsiadującymi nieruchomościami. Wady prawne ww. decyzji z dnia [...] maja 1990 r. zostały wskazane w ostatecznej decyzji Prezydenta W. z dnia [...] września 2009 r., stwierdzającej na podstawie art. 151 § 2 k.p.a., że decyzja ta została wydana z naruszeniem prawa.

W tych okolicznościach Sąd uznał, że przeprowadzenie postępowania rozgraniczeniowego jest uzasadnione interesem społecznym, gdyż nie ma wątpliwości, że to z winy organu administracji publicznej nie doszło do zgodnego z prawem ustalenia przebiegu granicy pomiędzy nieruchomością W. B. i A. B. a sąsiednią nieruchomością. W orzecznictwie niejednokrotnie podkreślano, że organ administracji publicznej nie może przerzucać na stronę skutków spowodowanych jego wadliwym działaniem, a to oznacza, iż organ powinien podjąć z urzędu działania w celu doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem, co leży w szeroko rozumianym interesie społecznym.

Ocena prawna zawarta w tym wyroku, że przeprowadzenie postępowania rozgraniczeniowego w okolicznościach przedmiotowej sprawy jest uzasadnione interesem społecznym była wiążąca dla organów po uchyleniu decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] maja 2009 r. i utrzymanej nią w mocy decyzji Prezydenta W. z dnia [...] lutego 2009 r. przy ponownym rozpatrzeniu wniosku W. B. i A. B. zawartego w piśmie z dnia 27 listopada 2008 r., jak również jest wiążąca dla sądu orzekającego w tej sprawie.

Związanie sądu administracyjnego oraz organów administracyjnych oceną prawną oznacza, że nie mogą one formułować nowych ocen prawnych, sprzecznych z wyrażonym wcześniej w orzeczeniu sądowym poglądem i zobowiązane są do podporządkowania się mu w pełnym zakresie (por. wyrok NSA z 22.03.1999 r., IV SA 527/97, LEX nr 47275).

Rozgraniczanie nieruchomości uregulowane jest w rozdziale 6 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tj. Dz. U. z 2005 roku Nr 240, poz. 2027 ze zm.).

Zgodnie z art. 29 ust. 1 i 3 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów. Rozgraniczenia nieruchomości dokonują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) oraz, w wypadkach określonych w ustawie, sądy. Rozgraniczenie nieruchomości przeprowadza się z urzędu lub na wniosek strony (art. 30 ust. 1).

W przedmiotowej sprawie postępowanie rozgraniczeniowe zostało wszczęte postanowieniem Prezydenta W. z dnia [...] lipca 2010 r. z urzędu.

Czynności ustalania przebiegu granic wykonuje upoważniony przez organ geodeta. Przy ustalaniu przebiegu granic bierze się pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej. Jeżeli jest brak tych danych, lub są one niewystarczające albo sprzeczne, ustala się przebieg granicy na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub jednej strony, gdy druga strona w toku postępowania oświadczenia nie składa i nie kwestionuje przebiegu granicy. W razie sporu co do przebiegu linii granicznych, geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej (art. 31 ust. 1, 2, 3, 4).

Do czynności ustalenia granic w przedmiotowym postępowaniu upoważniony został geodeta uprawniony L. W.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne jeżeli w razie sporu co do przebiegu linii granicznych nie dojdzie do zawarcia ugody lub nie ma podstaw do wydania decyzji, o której mowa w art. 33 ust. 1, upoważniony geodeta tymczasowo utrwala punkty graniczne według ostatniego stanu spokojnego posiadania, dokumentów i wskazań stron, oznacza je na szkicu granicznym, sporządza opinię i całość dokumentacji przekazuje właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta).

W dniu 31 sierpnia 2011 r. uprawniony geodeta przekazał organowi dokumentację rozgraniczenia przedmiotowych nieruchomości.

Z protokołu granicznego wynika niespójny przebieg granicy ustalony na podstawie zebranych dokumentów oraz wskazań stron. Ponadto, pomimo nakłaniania przez uprawnionego geodetę stron do zawarcia ugody co do przebiegu granic, do zawarcia takiej ugody nie doszło.

W tej sytuacji faktycznej, działając na podstawie art. 34 ust. 2 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne Prezydent W. decyzjami z dnia [...] listopada 2011 r. umorzył postępowanie administracyjne w przedmiocie rozgraniczenia nieruchomości i przekazał sprawę z urzędu do rozpatrzenia sądowi.

W toku postępowania rozgraniczeniowego powstały koszty postępowania związane z wynagrodzeniem geodety uprawnionego w wysokości 3.700 zł. Koszty powstałe w toku postępowania rozgraniczeniowego rozliczane są w trybie art. 262 § 1 k.p.a. Zgodnie z art. 262 § 1 k.p.a. stronę obciążają te koszty postępowania, które: 1) wynikły z winy strony, 2) zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. Przepis ten określa jakie koszty postępowania obciążają stronę. Wyliczenie to ma charakter zamknięty, co oznacza, że stronę obciążają wyłącznie koszty wymienione w tym przepisie. Z treści tego przepisu wynika także, że inne koszty postępowania, niewymienione w tym przepisie, obciążają organ administracyjny. Zasada ta w szczególności musi odnosić się do postępowań wszczynanych z urzędu. Organ wszczynając z urzędu postępowanie administracyjne obowiązany jest ponieść koszty związane z tym postępowaniem. Należy pamiętać, że postępowanie rozgraniczeniowe w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte z urzędu, gdyż uzasadnione to było interesem społecznym, jak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 21 października 2009 r. sygn. akt IV SA/Wa 1186/09. Do nieprawidłowego określenia granic pomiędzy sąsiadującymi działkami, oznaczonych pierwotnie nr ew. [...] i [...], doszło na skutek zatwierdzenia decyzją Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Dzielnicowego [...] z dnia [...] maja 1990 r. wadliwie dokonanego podziału nieruchomości stanowiącej działkę ew. nr [...]. W tej sytuacji zasadnie podnoszą skarżący, że koszty postępowania rozgraniczeniowego nie zostały poniesione w ich interesie, jako stron postępowania rozgraniczeniowego, ale wynikają z ustawowego obowiązku organu, który wszczął i prowadził to postępowanie z urzędu na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne.

Z tych wszystkich względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 135 i art. 152 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 250 ww. ustawy.