I SO/Op 7/12

Uzasadnienie

W treści wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata, złożonym przez S.T. na urzędowym formularzu, o którym mowa w art. 252 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. z 2012, poz.270) - zwanej dalej p.p.s.a., wynika, iż wniosek ten dotyczy decyzji ostatecznej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 20 października 2010 r. Nr [...] w przedmiocie łącznego zobowiązania pieniężnego za 2008 r., zaś przedmiot sporu opiewa na kwotę 400 zł. W związku z tym wnioskodawca na etapie wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu będzie zobowiązany - zgodnie z postanowieniami § 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, 2193) – do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 100 zł. Na dalsze koszty jakie mogą mieć miejsce w przedmiotowej sprawie składają się opłata kancelaryjna za sporządzenie uzasadnienia wyroku – stosownie do zapisów § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat kancelaryjnych pobieranych w sprawach sądowoadministracyjnych (Dz. U. Nr 221, poz. 2192) - w kwocie 100 zł oraz wpis od skargi kasacyjnej również w kwocie 100 zł (§ 3 rozporządzenia w sprawie wysokości oraz szczególnych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Odnośnie sytuacji rodzinnej, majątku i dochodów wnioskodawca oświadczył, iż obecnie prowadząc samodzielnie gospodarstwo domowe i pozostając bez pracy zmuszony jest korzystać z pomocy społecznej, gdzie uzyskał środki pieniężne z tytułu zasiłku okresowego i celowego w łącznej kwocie 338,50 zł. W załączeniu wnioskodawca przekazał kserokopie decyzji Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w P. z 9 lipca 2012 r. o przyznaniu zasiłku okresowego w wysokości 238,50 zł i z 30 lipca 2012 r. o przyznaniu zasiłku celowego w kwocie 100 zł na zakup żywności.

Poza tym wnioskodawca oświadczył, że jego majątek stanowi dom mieszkalny o powierzchni 181 m² oraz nieruchomość rolna o powierzchni 0,88 ha.

Rozpatrując na podstawie art. 258 § 2, pkt 7 p.p.s.a. wniosek o przyznanie prawa pomocy referendarz sądowy zważył , co następuje:

Stosownie do art. 245 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym, które obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, a także w zakresie częściowym, obejmującym m.in. zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków.

Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków (art. 211 p.p.s.a.).

Opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna (art. 212 § 1 p.p.s.a.).

Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym, zgodnie z art. 246 § 1, pkt 1 p.p.s.a., następuje gdy osoba ta wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania.

Natomiast przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym, zgodnie z art. 246 § 1, pkt 2 p.p.s.a., następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Treść powołanych wyżej przepisów wskazuje, iż prawo pomocy stanowi instytucję wyjątkową i dlatego udzielenie tego prawa może nastąpić jedynie w sytuacjach szczególnych. Przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym (art. 246 § 1, pkt 1 p.p.s.a.) winno być bowiem stosowane do osób żyjących w skrajnym ubóstwie (przykładowo do osób zaliczanych do bezrobotnych bez prawa do zasiłku lub osób ze względu na okoliczności życiowe pozbawione całkowicie środków do życia). Natomiast przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym (art. 246 § 1, pkt 2 p.p.s.a.) dotyczyć będzie osób charakteryzujących się ubóstwem w takim stopniu, że zapłata kosztów sądowych w określonej wysokości mogłaby spowodować utratę możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencji tych osób oraz ich rodzin. Oznacza to, że przy rozpatrywaniu wniosku o prawo pomocy winno się uwzględniać, z jednej strony wysokość obciążeń finansowych jakie strona jest zobowiązana ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej zaś strony jej możliwości finansowe. Tak ukształtowany charakter prawa pomocy wynika z tego, iż generalną zasadą postępowania sądowego jest podnoszenie kosztów związanych z udziałem w postępowaniu. Jak wskazał bowiem Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2005 r. (sygn. akt FZ 478/04, niepublik.), opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji. Dlatego też muszą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby czy osób na współobywateli. Z kolei w innym postanowieniu NSA (postanowienie z dnia 6 października 2004 r., GZ 71/04, ONSA i WSA 2005, nr 1, poz. 8) stwierdził, iż "udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe ".

Mając na względzie informacje zawarte w formularzu PPF jak i wynikające z przedłożonych kserokopii decyzji referendarz sądowy uznał, iż w przypadku wnioskodawcy zachodzi ustawowa przesłanka uzasadniająca przyznanie prawa pomocy w całości. Należało bowiem stwierdzić, że skoro ośrodek pomocy społecznej uznał sytuację wnioskodawcy jako kwalifikującą się do przyznania mu zasiłku okresowego i zasiłku celowego na zakup żywności wątpliwym staje się przyznanie, iż jest on w stanie pokryć jakiekolwiek koszty postępowania sądowego.

Mając na względzie powyższe, na podstawie art. 258 § 2, pkt 7 w/w ustawy, orzeczono jak w sentencji.