I SA/Sz 512/12

Uzasadnienie

Skarżący M. P., w odpowiedzi na wezwanie Sądu do uiszczenia opłaty sądowej w kwocie [...] zł, od wniesionej skargi na wyżej powołaną decyzję Dyrektora Izby Celnej w S., zwrócił się o przyznanie prawa pomocy

w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu wniosku skarżący podał, że ma na utrzymaniu żonę, która zajmuje się wychowywaniem dziecka i nie pracuje. Jest w trakcie spłacania kredytu za nieruchomość, którego miesięczna rata wynosi [...] zł, a stałe miesięczne wydatki na życie wynoszą ok. [...] zł. Skarżący wskazał także, iż obecnie przebywa od dłuższego czasu na zwolnieniu lekarskim z powodu przepukliny kręgosłupa, czeka na zabieg, w związku z tą sytuacją prawdopodobnie straci pracę. Oświadczył również, że jego wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trakcie egzekucji, nie jest w stanie spłacać kredytu i tym bardziej nie stać go na opłatę sądową.

Skarżący podał, że gospodarstwo domowe prowadzi z żoną i małoletnim synem. Jego majątek to dom o pow. [...] m kw., nieruchomość rolna o pow. [...] arów, a także samochody osobowe: [...].,[...].; wnioskodawca nie wykazał, iż posiada zgromadzone zasoby pieniężne (oszczędności, papiery wartościowe itp.). Majątek małżonki skarżącego to działka rolna o pow. [...] arów. Skarżący podał, że do końca maja 2012 r. otrzymywał wynagrodzenie netto w wysokości [...]zł, a od czerwca do sierpnia 2012 r. świadczenie z tytułu niezdolności do pracy w wysokości [...] zł netto.

Pismem z dnia 4 lipca 2012 r. skarżący został wezwany do przedłożenia dodatkowych dokumentów obrazujących jego sytuację majątkową i rodzinną

w terminie dziesięciodniowym pod rygorem rozpoznania wniosku na podstawie informacji znajdujących się w aktach sprawy, w tym o:

- zaświadczenie pracodawcy skarżącego o wysokości średniego miesięcznego wynagrodzenia netto z ostatnich 6 miesięcy;

- dokument potwierdzający niezdolność do pracy skarżącego od czerwca 2012 r. do sierpnia 2012 r.;

- dodatkowe oświadczenie skarżącego o wszystkich źródłach utrzymania rodziny oraz o wysokości dochodów z tych dodatkowych źródeł w tym środków otrzymywanych w związku z wychowywaniem dziecka, czy od rodziny;

- wyciągi z rachunków bankowych skarżącego i jego żony, w tym lokat, kart kredytowych oraz rachunku związanego z kredytem z ich stanem za okres od

4 kwietnia 2012 r. do 4 lipca 2012 r.;

- wykaz ponoszonych miesięcznie wydatków na konieczne utrzymanie rodziny oraz dokumenty potwierdzające wysokość tych wydatków z okresu ostatnich dwóch miesięcy;

- wykaz zawierający stan zadłużenia skarżącego i jego żony na dzień 4 lipca 2012 r. oraz dokumenty potwierdzające wysokość dokonywanych spłat rat kredytu

w ostatnich trzech miesiącach;

- odpis rocznego zeznania podatkowego skarżącego i jego żony za 2011 r. wraz

z potwierdzeniem złożenia w urzędzie skarbowym;

- odpis decyzji w sprawie podatku od nieruchomości, rolnego za 2012 r.;

- dodatkowe oświadczenie dotyczące stanu majątkowego, wyjaśniającego w jaki sposób i przez kogo są wykorzystywane posiadane przez skarżącego i jego żonę działki rolne o pow. [...] arów i [...] arów, czy otrzymują z tego tytułu dochody, w jakiej wysokości, a także w miarę możliwości dokumentów potwierdzających wym. okoliczności.

Skarżący w zakreślonym terminie ani dotychczas nie przedłożył żadnych dokumentów określonych ww. wezwaniem, nie ustosunkował się także w żaden sposób do zobowiązania.

Rozpoznając wniosek zważyć należało, co następuje.

Zgodnie z zasadą obowiązującą w postępowaniu przed sądem administracyjnym - wyrażoną w art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej: "p.p.s.a." - strona ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem

w sprawie.

Zwolnienie od kosztów sądowych, stanowiące prawo pomocy w zakresie częściowym, o które ubiega się w rozpoznawanej sprawie skarżący, jest wyjątkiem od powyższej zasady i może zostać przyznane osobie fizycznej, o ile wykaże ona brak możliwości poniesienia pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Z treści tego przepisu wynika, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie ubiegającej się

o przyznanie tego prawa. Wykazanie powyższych okoliczności powinno nastąpić poprzez złożenie na urzędowym formularzu stosownego oświadczenia obejmującego dokładne dane o stanie rodzinnym i majątkowym. Natomiast rozstrzygnięcie Sądu (referendarza sądowego) w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez stronę (J. P. Tarno - "Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Komentarz" Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2004).

Należy zauważyć, że postępowanie w przedmiocie udzielenia prawa pomocy, stanowiącego rodzaj dotacji z budżetu państwa, powinno charakteryzować się współdziałaniem strony i Sądu (referendarza sądowego). Dane wykazane przez stronę w formularzu powinny być na tyle szczegółowe, wiarygodne i rzetelne, aby umożliwiały dokonanie oceny rzeczywistej sytuacji finansowej strony. W razie pojawienia się wątpliwości, co do przedstawionych informacji, bądź jeśli okażą się one niewystarczające dla oceny, strona wezwana na podstawie art. 255 p.p.s.a.

o nadesłanie dodatkowych dokumentów i oświadczeń jest zobowiązana do ich dostarczenia, a w sytuacji gdy nie jest to możliwe lub utrudnione – do jakiegokolwiek ustosunkowania się do wezwania.

Analiza złożonego w niniejszej sprawie oświadczenia o stanie majątkowym prowadzi do wniosku, że skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny.

Przede wszystkich należy wskazać, że skarżący nie wykonał nałożonego na niego zobowiązania do przedłożenia dokumentów potwierdzających jego oświadczenia oraz uzupełniających dane, określonych w wezwaniu z dnia 4 lipca 2012 r., co stanęło na przeszkodzie wyjaśnieniu wątpliwości co do sytuacji finansowej i majątkowej rodziny oraz w konsekwencji uniemożliwiło poczynienie kategorycznych ustaleń w tej kwestii.

Z wniosku skarżącego wynikało, że jest on jedynym żywicielem rodziny, żona nie pracuje, wychowuje dziecko, a ze względu na zły stan zdrowia istnieje obawa utraty jedynego źródła dochodów w postaci wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie skarżący wykazał, że posiada majątek, nie posiada oszczędności, spłaca kredyt,

a jego pobory podlegają zajęciu komorniczemu. Powyższe istotne dla oceny możliwości finansowych strony okoliczności wymagały potwierdzenia stosownymi dokumentami źródłowymi, których skarżący nie dostarczył. Nie sposób zatem zweryfikować oświadczeń wnioskodawcy o źródłach i wysokości dochodów rodziny, wysokości i rodzaju wydatków, ani tego, czy realnie istnienie zagrożenie dla utrzymania trzyosobowej rodziny w związku z obowiązkiem poniesienia wpisu od skargi.

Odnosząc się do kwestii stanu zdrowia skarżącego należy podkreślić, że zły stan zdrowia może być pośrednio przyczyną przyznania prawa pomocy tylko wtedy, gdy przekłada się on na sytuację materialną wnioskodawcy, powodując na przykład, że nie jest on w stanie zarobkować czy też zmuszony jest ponosić relatywnie wysokie (w odniesieniu do dochodów i posiadanych oszczędności, mienia) koszty leczenia.

W niniejszej sprawie skarżący nie uprawdopodobnił zarówno faktu, że grozi mu utrata pracy, jak i ponoszenia wysokich kosztów leczenia, a zatem jego oświadczenia o stanie zdrowia są zbyt ogólnikowe.

Powodem uwzględnienia wniosku nie może być także okoliczność zadłużenia z tytułu kredytu, gdyż przyjmuje się, że co do zasady spłata kredytów i innych zobowiązań natury gospodarczej nie korzysta z pierwszeństwa przed ponoszeniem kosztów sądowych. Przyjęcie przez stronę skarżącą innego priorytetu w wydatkach nie może stanowić podstawy do uznania, że Skarb Państwa winien kredytować wydatki związane z prowadzeniem przez stronę skarżącą procesów sądowych.

Niezależnie od tego, że wnioskodawca nie udokumentował swojej sytuacji, oceniając przedstawione w formularzu dane, należy wskazać, iż przepis art. 246 § 1 p.p.s.a., co do zasady nie może mieć zastosowania do osób, posiadających majątek, którego wartość wielokrotnie przewyższa wysokość wpisu. Podkreślić należy, że wpis od skargi wynosi jedynie [...] zł, a skarżący wykazał, że posiada wraz

z żoną nieruchomości - dom o pow. [...] m kw. oraz grunty rolne łącznie o pow. [...] arów, co oznacza, że powinien uiścić należne w sprawie koszty sądowe.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 oraz art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a. postanowiono jak w sentencji.