II SA/Bk 109/12

Uzasadnienie

Dyrektor Izby Celnej w B. decyzją z dnia [...] kwietnia 2011r.

nr [...] utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Celnego w Ł. z dnia [...] września 2010r. nr [...] w przedmiocie cofnięcia B. G. M. Spółce z o.o. w B. (dalej: Skarżąca) rejestracji automatu do gier o niskich wygranych.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Białymstoku wniósł pełnomocnik spółki B. G. M. Sp. z o.o.

z siedzibą w B., żądając uchylenia tej decyzji w całości oraz wnosząc

o przeprowadzenie licznych dowodów.

W dniu [...] grudnia 2011 r. Dyrektor Izby Celnej w B. decyzją

nr [...] uchylił w trybie autokontroli (art. 54 § 3 ustawy

z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012r., poz. 270, powoływanej dalej jako p.p.s.a.) własną decyzję z dnia

[...] kwietnia 2011r. oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Urzędu Celnego

w Ł. z [...] września 2010 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania organowi I instancji. Na tej podstawie Wojewódzki Sąd Administracyjny

w Białymstoku w sprawie o sygn. II SA/Bk 415/11 postanowieniem z dnia 17 stycznia 2012r. umorzył postępowanie sądowe w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia [...] kwietnia 2011r.

W uzasadnieniu decyzji z dnia [...] grudnia 2011r. organ zauważył, że główna linia zarzutów, zarówno skargi, jak też odwołania, odnosi się do niepełnego wyjaśnienia stanu faktycznego w sprawie poprzez nieprzeprowadzenie szeregu wnioskowanych przez Stronę dowodów, przez co ocena tak ustalonego stanu faktycznego w świetle obowiązujących przepisów prawa została dokonana nieprawidłowo. Uwzględniając zarzut skargi w zakresie nie w pełni przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, w tym w szczególności w części dotyczącej uzupełnienia ustaleń faktycznych w zakresie sposobu funkcjonowania automatu poprzez dokonanie badania automatu organ podzielił pogląd

o konieczności przeprowadzenia badania sprawdzającego automatu przez jednostkę badającą upoważnioną przez Ministra Finansów jako warunku wydania rozstrzygnięcia w sprawie cofnięcia rejestracji automatu o niskich wygranych, który stanowił podstawę uchylenia szeregu decyzji przez WSA w Białymstoku.

Jako przyczynę uchylenia decyzji w trybie autokontroli organ wskazał konieczność przeprowadzenia istotnego dla sprawy dowodu, który będzie stanowił punkt wyjścia do przeprowadzenia ponownej oceny zebranego materiału dowodowego, z uwzględnieniem podnoszonych przez Stronę okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą rzutować na sposób rozstrzygnięcia w sprawie. Stwierdził, że zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania czynności powyższe może przeprowadzić jedynie organ l instancji i dlatego przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ.

Na decyzję Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia [...] grudnia 2011r. B. G. M. Spółka z o.o. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, wnosząc o jej uchylenie. Decyzji tej zarzucono naruszenie:

- art. 233 § 2 w związku z art. 229 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005r., Nr 8, poz. 60 ze zm., dalej: o.p.), poprzez uchylenie decyzji Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia [...] kwietnia 2011 r. oraz poprzedzającej jej decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w Ł. z dnia [...] września 2011 r., znak [...]i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia, mimo że Dyrektor Izby Celnej miał obowiązek merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, to jest dokonania oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie przez organ l instancji oraz przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego, o ile zajdzie taka potrzeba;

- art. 210 § 1 pkt 6 i § 4 o.p., to jest poważne braki w zakresie uzasadnienia, które utrudniają weryfikację zaskarżonej decyzji;

- art. 54 ust. 3 p.p.s.a., poprzez niewskazanie, czy zaskarżone działania

miały miejsce bez podstawy prawnej, czy też miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

W uzasadnieniu wskazano, że organ odwoławczy powinien rozstrzygnąć sprawę merytorycznie, nie zaś poprzez przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W decyzji organ nie wyjaśnił, z jakich powodów sam nie dokonał oceny zebranego materiału dowodowego, ograniczając się jedynie do wskazania, że złożone wnioski dowodowe uzasadniają konieczność ponownego rozpoznania sprawy przez organ I instancji.

Ponadto podniesiono, że na podstawie art. 54 § 3 p.p.s.a., organ był zobowiązany, uwzględniając skargę, określić, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej lub

z rażącym naruszeniem prawa. Ma to znaczenie z punktu widzenia ewentualnego dochodzenia przez Skarżącą roszczeń odszkodowawczych.

Wreszcie Skarżąca zarzuciła, że w uzasadnieniu decyzji organ nie wyjaśnił, dlaczego sam nie przeprowadził uzupełniającego postępowania dowodowego. Ponadto zaskarżona decyzja nie posiada prawidłowego uzasadnienia prawnego, bowiem zamiast obrazować proces wykładni przepisów stanowiących podstawę jej wydania, ogranicza się do kilku zdań krytycznych względem postępowania organu

I instancji.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Celnej w B. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu decyzji. Odnosząc się do zarzutów skargi wyjaśnił, że wnioskowane przez Skarżącą czynności dowodowe wyraźnie wykraczają poza zakres dopuszczalny przepisem art. 229 o.p., dlatego

w sprawie wydano decyzję kasatoryjną. Zwrócono uwagę, że przepis art. 233 § 2 o.p. pozwala na przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ

I instancji nie tylko w przypadku braku przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, ale też w części. Organ odwoławczy przejmuje zadania w zakresie prowadzenia postępowania dowodowego jedynie uzupełniająco. W tym przypadku, zdaniem organu, istniała potrzeba uzupełnienia materiału dowodowego w znacznym zakresie, w szczególności poddania automatu badaniom kontrolnym przez jednostkę badającą.

Na rozprawie w dniu 26 czerwca 2012r. pełnomocnik organu, odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 54 §3 zd. 2 p.p.s.a. wyjaśnił, że organ uwzględniając skargę nie ma obowiązku wskazywania podstaw uwzględnienia skargi w takim znaczeniu, czy ta przyczyna miała charakter rażącego naruszenia prawa, czy też była bez podstawy prawnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skargę należało uwzględnić, chociaż nie wszystkie jej zarzuty okazały się trafne.

Zasadnicze znaczenie dla sprawy miało to, że skarżona decyzja została podjęta w trybie autokontroli, który to tryb został uregulowany w art. 54 § 3 p.p.s.a.

W myśl powołanej regulacji, organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Ustawą z dnia

20 stycznia 2011r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (Dz. U. Nr 34, poz. 173), która weszła w życie z dniem

17 maja 2011r. do treści tego przepisu dodano zapis: "uwzględniając skargę, organ stwierdza jednocześnie, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa". Redakcja tego przepisu nie pozostawia, zdaniem Sądu, wątpliwości, że organ, uwzględniając skargę w trybie autokontroli jest obecnie zobowiązany

w sentencji decyzji każdorazowo zawrzeć rozstrzygnięcie w przedmiocie tego, czy działanie (bezczynność, przewlekłe prowadzenie sprawy) organu miały miejsce bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. Przepis nie pozostawia w tym zakresie organowi dowolności, uznaniowości, ani nie przewiduje jakichkolwiek możliwości odstąpienia od tego obowiązku. Brak takiego zapisu skutkuje tym, że decyzja obarczona jest wadą, a Sąd, rozstrzygając sprawę, zobowiązany jest do uchylenia takiej decyzji. Sytuacja taka miała miejsce w niniejszej sprawie.

Sąd nie dopatrzył się natomiast w postępowaniu organu naruszenia przepisu art. 233 § 2 w związku z art. 229 o.p. W przedmiotowej sprawie bowiem nie zachodziła sytuacja, w której wystarczające byłoby jedynie uzupełnienie materiału dowodowego, które mogło zostać dokonane przez organ odwoławczy w trybie art. 229 o.p. W uzasadnieniu decyzji organ wyraźnie wskazał, że powodem rozstrzygnięcia w trybie autokontroli było uznanie zarzutu skargi, jak też stanowiska WSA w Białymstoku, że w sprawie nie przeprowadzono w pełni postępowania wyjaśniającego, w szczególności zaś w części dotyczącej uzupełnienia ustaleń faktycznych w zakresie sposobu funkcjonowania automatu poprzez jego zbadanie przez właściwą jednostkę badającą, w rezultacie zaś zachodzi konieczność weryfikacji oceny prawnej stanu faktycznego w świetle nowych ustaleń. To zaś, zdaniem Sądu, w pełni uzasadniało i uprawniało ten organ do przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji

Sąd podziela natomiast zarzut naruszenia art. 210 § 4 o.p., w zakresie,

w jakim organ w zaskarżonej decyzji uzasadnił rozstrzygnięcie o przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. W ocenie Sądu, powołanie się

w jednym zdaniu na zasadę dwuinstancyjności postępowania jest zbyt ogólnikowe

i pobieżne, a tym samym narusza przywołany przepis art. 210 § 4 o.p. W doktrynie podkreśla się, że zaniechanie uzasadnienia decyzji przez organ podatkowy powoduje pozbawienie strony możliwości oceny zgodności tej decyzji z prawem

i obrony swych praw w postępowaniu odwoławczym. Dlatego wadliwość ta uznawana jest za istotną, skutkującą usunięciem decyzji z obrotu prawnego

(B. Brzeziński, M. Kalinowski, A. Olesińska, M. Masternak, J. Orłowski, Ordynacja podatkowa. Komentarz, t. 2, Toruń 2007, s. 424).

Sąd administracyjny niezwiązany granicami skargi nie stwierdził innych naruszeń prawa, które mogłyby stanowić podstawę do wyeliminowania z obrotu prawnego zaskarżonej decyzji.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie art. 145 §1 ust. 1 lit. a i c p.p.s.a. Konsekwencją uwzględnienia skargi było stwierdzenie, że decyzja nie może być wykonana w całości do czasu uprawomocnienia się wyroku – art. 152 p.p.s.a.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 200 w zw. z art. 205 § 2 w zw. z art. 210 § 1 p.p.s.a., a także § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r., w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 ze zm.), wliczając

w to także koszt opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

Rozpoznając ponownie sprawę organ wyda rozstrzygnięcie w przedmiocie tego, czy działanie organu miało miejsce bez podstawy prawnej lub

z rażącym naruszeniem prawa oraz uzasadni decyzję w zakresie przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji zgodnie z zasadami płynącymi z treści art. 210 § 4 o.p.