III SA/Kr 389/14

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją nr [...] z dnia 8 stycznia 2014 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze , powołując się na art. 145 § 1 pkt 5, art. 151 § 1 pkt 2 w związku z art. 138 § 1 pkt 1 i art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.; dalej: k.p.a.) utrzymało w mocy decyzję nr [....] Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [....] 2013 r. w przedmiocie uchylenia decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [....] 2012 r. nr [.....] i orzeczenia o odmowie przyznania M. W.-B. prawa do zasiłku pielęgnacyjnego od 1 maja 2012 r.

Powyższe rozstrzygnięcia zapadły w następujących okolicznościach: Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [....] 2012 r. nr [....] utrzymało w mocy decyzję z dnia [...] 2012 r. (znak: [....]) przyznającą M. W.-B. (dalej: skarżącej) prawo do zasiłku pielęgnacyjnego w wysokości 153 zł miesięcznie od dnia 1 maja 2012 r. bezterminowo. W dniu 26 sierpnia 2013 r. wpłynęło do Samorządowego Kolegium Odwoławczego pismo Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w C. z wnioskiem o uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [....] 2012 r. nr [....] z uwagi na fakt, że zgodnie z informacją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 25 kwietnia 2013 r. skarżąca jest uprawniona do pobierania dodatku pielęgnacyjnego od kwietnia 2006 r. Postanowieniem z [....] 2013 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze wznowiło postępowanie zakończone decyzją tego organu z [....] 2012 r. nr [....].

Decyzją z dnia [....] 2013 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzekło o uchyleniu decyzji z dnia [....] 2012 r. nr [....] i orzekło co do istoty sprawy - o odmowie przyznania M. W.-B. prawa do zasiłku pielęgnacyjnego od 1 maja 2012 r. W uzasadnieniu powyższej decyzji organ podniósł, że zgodnie z art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję. Z informacji uzyskanej przez organ pierwszej instancji wynika, że istnieją takie nowe okoliczności, gdyż zgodnie z informacją uzyskaną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C. (pismo z 23 stycznia 2013 r.) skarżąca pobierała dodatek pielęgnacyjny w okresie od stycznia 1999 r. do marca 2003 r. oraz od kwietnia 2006 r. do nadal. Zgodnie z art. 16 ust. 6 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1456 ze zm.; powoływana dalej jako: u.ś.r.) zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego. Skarżącej nie przysługuje zatem zasiłek pielęgnacyjny przyznany decyzją Burmistrza Miasta C. z [.....] 2012 r. od dnia 1 maja 2012 r., gdyż w tym czasie pobierała ona dodatek pielęgnacyjny. W związku z tym istnieje podstawa do uchylenia decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z [....] 2012 r. i orzeczenia co do istoty sprawy.

Od powyższej decyzji skarżąca wniosła wniosek o ponowne rozpatrzenie spawy, wnosząc o umorzenie należności.

Zaskarżoną decyzją z dnia 8 stycznia 2014 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze , powołując się na art. 145 § 1 pkt 5, art. 151 § 1 pkt 2 w związku z art. 138 § 1 pkt 1 i art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.; dalej: k.p.a.) utrzymało w mocy decyzję nr [....] Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [....] 2013 r. w przedmiocie uchylenia decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [....] 2012 r. nr [.....] i orzeczenia o odmowie przyznania M. W.-B. prawa do zasiłku pielęgnacyjnego od 1 maja 2012 r. W uzasadnieniu decyzji organ administracji stwierdził, że w okresie pobierania przez skarżącą zasiłku pielęgnacyjnego wyszły na jaw nowe okoliczności sprawy dotyczące uprawnienia skarżącej do pobierania tego zasiłku, gdyż zgodnie z informacją uzyskaną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C. (pismo z 23 stycznia 2013 r.) skarżąca pobierała dodatek pielęgnacyjny w okresie od stycznia 1999 r. do marca 2003 r. oraz od kwietnia 2006 r. do nadal. W świetle art. 16 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie jest możliwe jednoczesne otrzymywanie dwóch świadczeń, to jest dodatku pielęgnacyjnego i zasiłku pielęgnacyjnego. W związku z tym istniały podstawy do uchylenia decyzji ostatecznej w wyniku wznowienia postępowania oraz orzeczenia co do istoty sprawy.

Pismem z dnia 21 stycznia 2014 r. M. W.-B. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na powyższą decyzję, podnosząc, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jej od czasu powstania inwalidztwa, to jest od 24 kwietnia 1986 roku, a nie od stycznia 1999 roku.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne powołane są do badania zgodności z prawem decyzji, postanowień, czynności i innych aktów administracyjnych. Sądy te kontrolują, czy organy administracyjne wydające zaskarżone akty nie dopuściły się naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego, mającego bądź mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy, czy też stanowiącego podstawę wznowienia postępowania, albo naruszenia prawa uzasadniającego ich nieważność. Jedynie wówczas jest możliwe uchylenie kwestionowanego rozstrzygnięcia bądź stwierdzenie jego nieważności w trybie art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2012 r., poz. 270; dalej: p.p.s.a.). Jednocześnie zgodnie z art. 134 p.p.s.a., sądy te nie są związane zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Kontrola sądowoadministracyjna, przeprowadzona w oparciu o powyższe kryteria wykazała, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu uzasadniającym jej uchylenie.

Należy stwierdzić, że w aktach postępowania administracyjnego znajduje się wyrok Sądu Okręgowego z [....] 2012 r., sygn. akt [.....], którym zmieniono zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z dnia [....] 2012 r. Nr [....] w ten sposób, że przyznano M. W.-B. dodatek pielęgnacyjny od 1 stycznia 2012 r. na stałe. W dniu 16 stycznia 2013 r. skarżąca złożyła do Ośrodka Pomocy Społecznej w C. pismo z wnioskiem o wstrzymanie wypłaty dodatku pielęgnacyjnego, informując, że otrzymała świadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C., a nie może pobierać "z obu instytucji tego samego świadczenia". Następnie pismem z 13 marca 2013 r. skarżąca wniosła o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych.

Należy podnieść, że zaskarżona decyzja została wydana w ramach postępowania w sprawie wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego z [....] 2012 r. nr [....]. Wznowienie postępowania nastąpiło postanowieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego z [....] 2013 r. Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję. Przy ocenie powyższej przesłanki wznowienia najistotniejszym warunkiem jest istnienie nowych okoliczności czy dowodów w dacie podejmowania decyzji ostatecznej (por. wyrok NSA z 16 listopada 2010 r., II GSK 986/09, LEX nr 746382). Nowe okoliczności czy nowe dowody muszą stanowić podstawę do wydania decyzji odmiennej treści, przy czym wystarczy istnienie prawdopodobieństwa wydania takiej decyzji. Przez nową okoliczność faktyczną należy zatem rozumieć taką okoliczność, która mogła mieć wpływ na odmienne rozstrzygnięcie sprawy, co oznacza, że w sprawie zapadłaby decyzja co do swej istoty odmienna od rozstrzygnięcia dotychczasowego (por. też M. Jaśkowska, Komentarz aktualizowany do art. 145 k.p.a., LEX/el., 2014, teza 10). W niniejszej sprawie nową okolicznością jest fakt, iż skarżącej od 1 stycznia 2012 r. na stałe przysługuje prawo do dodatku pielęgnacyjnego. Okoliczność powyższa nie była znana organowi wydającemu decyzję ostateczną z dnia [....] 2012 r. nr [....]. Ustalenie powyższej okoliczności nastąpiło bowiem w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego z dnia [....] 2012 r., sygn. akt [....], w którym Sąd zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z [....] 2012 r. Nr [....] w ten sposób, że przyznał M. W.-B. dodatek pielęgnacyjny od 1 stycznia 2012 r. na stałe. Nową okolicznością, uzasadniającą wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a., jest informacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z 25 kwietnia 2013 r. wskazująca na uprawnienie skarżącej do dodatku pielęgnacyjnego w okresie objętym decyzją ostateczną z dnia [....] 2012 r. nr [....] (por. też uzasadnienie wyroku WSA z 7 grudnia 2011 r., III SA/Kr 461/11, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zgodnie z art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. organ administracji publicznej, po przeprowadzeniu postępowania wznowionego, wydaje decyzję, w której uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie w szczególności art. 145 § 1 k.p.a. i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy. Skoro zatem istniała podstawa wznowienia postępowania określona w art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a., organ administracji miał obowiązek uchylić decyzję dotychczasową i wydać nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 u.ś.r. zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje: niepełnosprawnemu dziecku, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz osobie, która ukończyła 75 lat. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje także osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia. Zgodnie z art. 16 ust. 6 u.ś.r. zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego. Istotą powyższej regulacji jest wyeliminowanie przypadków, w których zasiłek pielęgnacyjny mogłaby uzyskać osoba uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego (por. wyrok NSA z 31 marca 2011 r., I OSK 2071/10, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny to rodzajowo odmienne świadczenia, dla których uzyskania ustawodawca określił odmienne wymogi. Dodatek pielęgnacyjny ma charakter ubezpieczeniowy, a zasiłek pielęgnacyjny charakter pomocowy. Celem każdego z powyższych świadczeń jest częściowa rekompensata kosztów związanych z ograniczeniami w samodzielnej egzystencji, kosztów związanych z niepełnosprawnością, albo z określonym wiekiem (por. wyroki: WSA z 14 lutego 2012 r., II SA/Łd 1360/11, http://orzeczenia.nsa.gov.pl, WSA z 29 września 2010 r., I SA/Wa 708/10, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Warunki do uzyskania oraz zasady ustalania i wypłacania zasiłku pielęgnacyjnego określa u.ś.r. Sytuacja zbiegu praw do świadczeń nie jest możliwa, a nabycie prawa do dodatku pielęgnacyjnego skutkuje utratą uprawnień do zasiłku pielęgnacyjnego (por. wyrok WSA z 19 lutego 2014 r., IV SA/Po 886/13, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 6 u.ś.r. zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego. Trafnie zatem organ, wydając zaskarżoną decyzję, odmówił przyznania skarżącej prawa do zasiłku pielęgnacyjnego od dnia 1 maja 2012 r., gdyż od tej daty skarżąca jest na stałe uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego, co zostało stwierdzone wyrokiem Sądu Okręgowego [...] z dnia [...] 2012 r., sygn. akt [....].

Z uwagi na powyższe okoliczności skarga musiała zostać oddalona na zasadzie art. 151 p.p.s.a. Na marginesie rozważań należy podnieść, że zaskarżona decyzja – z uwagi na ramy postępowania wznowionego - nie przesądza kwestii, czy pobrane przez skarżącą świadczenie z tytułu zasiłku pielęgnacyjnego jest świadczeniem rodzinnym nienależnie pobranym w oparciu o art. 30 ust. 2 u.ś.r.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.