II SA/Op 184/14

Uzasadnienie

Przedmiotem zaskarżenia jest decyzja Opolskiego Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Opolu z dnia 25 lutego 2014 r., nr [...], mająca oparcie w art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., wydana w wyniku rozpatrzenia odwołania K. K. od decyzji Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w [...]

z dnia 16 stycznia 2014 r., nr [...], w przedmiocie ustalenia prawa do wzrostu uposażenia zasadniczego.

Zaskarżoną decyzją utrzymano w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. Decyzję tę wydano w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

K. K., wnioskiem (raportem) z dnia 11 grudnia 2013 r., wystąpił do Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w [...] o zaliczenie okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 19 lipca 1985 r. do dnia 30 września 1988 r., do pracowniczego stażu pracy.

Decyzją z dnia 16 stycznia 2014 r. organ ten, działając na podstawie art. 88 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2013 r., poz. 1340 ze zm., dalej jako ustawa o Państwowej Straży Pożarnej) oraz rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 lutego 2008 r. w sprawie uposażenia strażaków Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. nr 37, poz. 212 ze zm.) odmówił prawa do wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat

w gospodarstwie rolnym w okresie od 20 lipca 1985 r. do dnia 31 sierpnia 1988 r.

W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia wyjaśnił, że w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1989 r., nr 24, po. 133 ze zm.) za domownika należy uznać członków rodziny i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostawały we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi ich główne źródło utrzymania. Dodał, że stosownie do § 2 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28marca 1983 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin – praca domownika stanowi głównego źródła utrzymania, jeżeli domownik kształci się w szkole ponadpodstawowej lub wyższej

Powołując się na akta osobowe K. K., Komendant Powiatowy wskazał, że w dniu 8 czerwca 1988 r. ukończył on Liceum Ogólnokształcące, czyli w okresie od 20 lipca 1985 r. do dnia 31 sierpnia 1988 r., uczęszczał do szkoły średniej i dlatego nie został uznany za domownika w myśl ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.

Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem, K. K. wniósł odwołanie, kwestionując fakt, że do stażu pracy nie wliczono mu okresu pracy

w gospodarstwie rolnym rodziców w charakterze domownika, co winno mieć miejsce po myśli przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych

i członków ich rodzin. W jego przekonaniu, spełnia wszystkie wymogi, które pozwalają uznać go za domownika. Był wówczas osobą bliską rolnikowi, miał w we wskazanym okresie ukończone 16 lat, pozostawał z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym i stale pracował w tym gospodarstwie.

Organ odwoławczy – Opolski Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej w Opolu uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, a organ pierwszej instancji prawidłowo rozpatrzył i rozstrzygnął kwestię zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym do wysługi lat w ramach sprawy dotyczącej prawa do uposażenia.

Wywodził, że zgodnie z art. 88 ust. 2 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej uposażenie zasadnicze strażaka wzrasta z tytułu wysługi lat w Państwowej Straży Pożarnej o 2% po 2 latach służby i o dalsze 1% za każdy następny rok służby, aż do wysokości 20% po 20 latach służby oraz o 0,5% za każdy rok służby powyżej 20 lat, do wysokości 25%, po 30 latach służby. W świetle ust. 4 pkt 4 przywołanego przepisu, do okresu służby, od którego zależą prawo do wzrostu uposażenia i jego wysokość, zalicza się również inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Zaznaczył organ, że innymi okresami zaliczanymi na podstawie art. 88 ust. 4 pkt 4 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, z mocy odrębnych przepisów są, m.in. wyszczególnione w ustawie z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. nr 54, poz. 310), okresy pracy w gospodarstwie rolnym.

Organ II instancji zgodził się, iż do oceny stanu faktycznego we wskazanym przez stronę okresie winny mieć zastosowanie przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r., argumentując, że zgodnie z art. 2 pkt 2 tej ustawy za domownika mogła być uznana osoba pozostająca we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, która ukończyła 16 lat, nie podlegała obowiązkowi ubezpieczeniu na podstawie innych przepisów,

a praca w gospodarstwie rolnym stanowiła jej główne źródło utrzymania. Zaakcentował organ, że definicja domownika została doprecyzowana w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U.

z 1988 r., nr 2, poz. 10). Zgodnie z § 2 ww, rozporządzenia praca domownika w gospodarstwie rolnym nie stanowi głównego źródła utrzymania, jeżeli domownik kształci się w szkole ponadpodstawowej lub wyższej.

Odnosząc się do sytuacji K. K. – Komendant Wojewódzki stwierdził, że

w okresie od 20 lipca 1985 r. do 31 sierpnia 188 r. nie wykonywał on pracy

w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, w rozumieniu przepisów

o ubezpieczeniu społecznym rolników. Podkreślił, że praca jest głównym źródłem utrzymania wtedy, gdy stanowi główny cel i zajęcie dla osoby pracującej. Tymczasem głównym celem i zajęciem strony w podanym okresie było pobieranie nauki w szkole, nawet wówczas, jeśli wykonywał niektóre prace w gospodarstwie rolnym. Nadmienił organ, że skarżący pozostawał na całkowitym utrzymaniu rodziców i pod ich władzą rodzicielska. Stąd należało zgodzić się z organem pierwszej instancji, że praca

w gospodarstwie rolnym nie stanowiła jego głównego źródła utrzymania, jeżeli kształcił się w szkole ponadpodstawowej, a nie można go zaliczyć do kręgu domowników.

Skardze do Sądu K. K. wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji

w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi drugiej instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Zauważył, że przy rozpatrzeniu jego sprawy został naruszony przepis art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresu pracy w gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy oraz został naruszony art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r., nr 7, poz.25 ze zm.), poprzez ich pominięcie przy subsumpcji stanu faktycznego i zastosowanie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.

o ubezpieczeniu rolników indywidualnych i ich rodzin, które w chwili rozpatrywania złożonego przez niego raportu już nie obowiązywały. Zarzucił, że tym samym doszło do naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, art. 107 § 3 K.p.a. w związku

z art. 6 K.p.a., poprzez zastosowanie nieobowiązującej już ustawy.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Są Administracyjny, zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej P.p.s.a.) Sąd rozstrzyga

w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W świetle zatem powołanych przepisów wojewódzki sąd administracyjny w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję administracyjną z punktu widzenia jej zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji. Z powołanych przepisów wynika, że sąd nie jest uprawniony do wydawania merytorycznych decyzji, jest to pozostawione właściwemu organowi.

W ocenie Sądu skarga jest zasadna, bowiem zarówno zaskarżona decyzja jak

i poprzedzająca ją decyzja, naruszają prawo w stopniu uzasadniającym ich uchylenie.

Stwierdzone naruszenie przepisów prawa polega na błędnym zastosowaniu przepisów art. 2 ust.2 pkt 2 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1989 r., nr 24, poz. 133 ze zm.) obowiązującej od dnia 1 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. oraz § 2 ust.2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych

i członków ich rodzin (Dz. U. z 1988 r., nr 2, poz. 10), które obowiązywało w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1990 r.

Zatem wskazane przepisy w momencie orzekania przez organy, jak również w chwili złożenia wniosku w przedmiocie zaliczenia do stażu pracy określonych okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców wnioskodawcy, już nie obowiązywały. W tym miejscu należy przypomnieć, że wnioskodawca pismem z dnia 11 grudnia 2013 r. domagał się wszczęcia postępowania w przedmiocie zaliczenia do pracowniczego stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 19 lipca 1985 r. do dnia 30 września 1988 r. Wniosek skarżącego (raport) wyznacza najwcześniejszą z możliwie rozważanych dat, którą można by brać pod uwagę dla zastosowania właściwych przepisów prawa materialnego. Sąd nie podziela stanowiska organu, że sprawa dotyczy okresu od 19 lipca 1985 r. do 30 września 1988 r. i przyjęcia, że jest to zdarzenie, które winno determinować stosowanie przepisów prawa materialnego obowiązujące właśnie w tym czasie. Przepisy z tego okresu zostały w całości uchylone, a nowe przepisy nie zawierają regulowań międzyczasowych, wskazujących, że do spraw wszczętych pod rządami nowych przepisów należy jeszcze w jakichkolwiek sytuacjach stosować poprzednie uchylone regulacje. W związku ze złożonym wnioskiem należało zastosować następujące przepisy. Ustawę z dnia 24 sierpnia

1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. nr 12, poz. 68 ze zm.), także ustawę z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r., nr 50, poz.291 ze zm.) i ustawę z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U.

z 1990 r. nr 54, poz.310 ze zm.).

Zgodnie z art. art. 88 ust. 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej uposażenie zasadnicze strażaka ustala się według stawki odpowiadającej grupie uposażenia należnej na danym stanowisku służbowym. Uposażenie zasadnicze strażaka wzrasta z tytułu wysługi lat w Państwowej Straży Pożarnej o 2% po 2 latach służby i o dalszy 1% za każdy następny rok służby, aż do wysokości 20% po 20 latach służby oraz o 0,5% za każdy rok służby powyżej 20 lat, do wysokości 25% po 30 latach służby (ust. 2). Podstawą do obliczenia wzrostu, o którym mowa w ust. 2, jest uposażenie zasadnicze ustalone według stawki odpowiadającej grupie uposażenia (ust.3). Stosownie do przepisu ust. 4 przywołanego art. 888 przedmiotowej ustawy, do okresu służby, od którego zależą prawo do wzrostu uposażenia i jego wysokość, zalicza się również:

1) okresy służby w: Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu lub Służbie Więziennej;

2) okresy traktowane jako równorzędne ze służbą w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub w Służbie Więziennej, wymienione w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;

3) okresy pracy wykonywanej w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub na danym stanowisku;

4) inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Wyjaśnienia wymaga określenie zawarte w ust.4 pkt.4 cytowanego artykułu. Jest ono doprecyzowane w art.1 ustawy

z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy. Przepis ten stanowi, że ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:

1) okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,

2) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,

3) przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów

o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. W dalszej części rozważań prawnych należy odszukać definicję domownika. Legalna definicja tego pojęcia znajduje się w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (obecnie Dz. U. z 2013 r., nr 1403). Zgodnie z art. 6 pkt 2 pod pojęciem domownika rozumie się osobę bliską rolnikowi, która – pkt a) ukończyła 16 lat, pkt b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, pkt c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Z twierdzeń skarżącego, które nie zostały w żaden sposób zanegowane wynika, że od 19 lipca 1985 r., po ukończeniu 16, pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców i jednocześnie uczył się w liceum ogólnokształcącym, co z racji niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania nie stanowiło przeszkody.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym jednolicie wskazuje się, że charakter pracy domownika w gospodarstwie rolnym nie może być utożsamiany z charakterem pracy rolnika w takim gospodarstwie. Domownik nie prowadzi bowiem zawodowej działalności rolniczej na własny rachunek, lecz wyłącznie pomaga rolnikowi w prowadzeniu takiej działalności, zatem nie musi pracować na roli w takim samym wymiarze godzin i może jednocześnie się kształcić, (vide wyrok WSA w Warszawie z dnia 17.09.2013 r. II SA/Wa 1210/13 i wyrok WSA z 6.11.2013 r. VIII SA/Wa 609/13, dostępne na stronie internetowej https://orzeczenia.nsa.gov.pl.).

W ocenie Sądu, organ błędnie odwołał się do nieobowiązującej regulacji zdecydowanie mniej korzystnej dla wnioskodawcy, ponieważ nie pozwalała zaliczyć do okresu zatrudnienia pracy domownika w gospodarstwie rolnym, w sytuacji gdy domownik kształcił się w szkole ponadpodstawowej lub wyższej.

Reasumując, przedstawione rozważania prawne przy niekwestionowanym stanie faktycznym, pozwalają na przyjęcie, że skarżący spełnia przesłanki domownika w rozumieniu art. 6 pkt 2 cytowanej już ustawy z 20 grudnia 1990 r. i w konsekwencji okres jego pracy w gospodarstwie rolnym od 19 lipca 1985 r. do 31 sierpnia 1988 r. winien być zaliczony do stażu pracy .

Ponownie rozpoznając sprawę organ weźmie pod uwagę przedstawioną interpretację wskazanych przepisów i wyda decyzję zgodnie z tymi wskazaniami.

W tym stanie rzeczy, Sąd na zasadzie art. 145 § 1pkt 1 lit. a P.p.s.a., wobec naruszenia prawa materialnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji, a na zasadzie art. 152 P.p.s.a., jak w punkcie drugim wyroku.

Jednocześnie, Sąd nie orzekł o zwrocie kosztów postępowania, albowiem po myśli art. 239 P.p.s.a., skarżący nie miał obowiązku uiszczenia kosztów sądowych

w przedmiotowej sprawie, związanej ze stosunkiem służbowym funkcjonariusza Państwowej Straży Pożarnej.