I SA/Po 1013/13

Uzasadnienie

Postępowanie sądowoadministracyjne należało zawiesić.

W niniejszej sprawie wystąpiła przesłanka, o której mowa w art. 125 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) Zgodnie z tym przepisem sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) postanowieniem z dnia 22 października 2013 r., sygn. akt I FSK 1389/12, zawiesił postępowanie w sprawie i wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z pytaniem prawnym, czy:

1) przepisy art. 14 ust. 1, art. 15 ust. 1 i art. 24 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U.UE.L.06.347.1 ze zm.; dalej zwanej Dyrektywą 112) należy interpretować w ten sposób, że dochodzi do dostaw przez wynajmującego energii elektrycznej, cieplnej i wody oraz usług wywozu nieczystości na rzecz najemcy lokalu, bezpośrednio zużywającego te towary i usługi, które dostarczane są do tego lokalu przez wyspecjalizowane podmioty trzecie, w sytuacji gdy stroną umów o dostawy tych towarów i świadczenie usług jest wynajmujący przenoszący jedynie koszty ich poniesienia na najemcę lokalu z nich faktycznie korzystającego?;

2) w przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze – czy koszty energii elektrycznej, cieplnej i wody oraz wywozu nieczystości zużytych przez najemcę lokalu powiększają u wynajmującego podstawę opodatkowania (czynsz), o której mowa w art. 73 Dyrektywy 112, z tytułu świadczenia usługi najmu, czy też przedmiotowe dostawy i usługi stanowią świadczenia odrębne od usługi wynajmu lokali?

Treść powyższych pytań pokrywa się w istocie z przedmiotem sporu w niniejszej sprawie. Sąd doszedł więc do wniosku, że zasadnym jest zawieszenie postępowania - pytania prejudycjalne są bowiem środkiem służącym zapewnieniu jednolitości (spójności) stosowania prawa unijnego w zakresie tych przepisów krajowych, które podlegają procesowi harmonizacji (por. wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 lutego 1990 w sprawie C-221/88, Zb. Orz. ETS 1990, s. I-00495). Takimi przepisami jest polska ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Oczekiwanie przez inne sądy krajowe na rozstrzygniecie TSUE w przedmiocie pytania prejudycjalnego zadanego przez jeden z sądów krajowych w sprawie istotnej w konkretnym sporze, stanowi realizację zasady lojalnej współpracy z art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 83 z 30 marca 2010 r. s. 13).

Konieczność uwzględnienia oczekiwanego orzeczenia TSUE przez Sąd wynika z zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego. Zgodnie z tą zasadą prawo krajowe może być stosowane jedynie w zakresie, w jakim nie jest sprzeczne z normami wspólnotowymi, polskie organy i sądy mają zaś obowiązek uwzględniania dorobku orzecznictwa TSUE. Po wejściu Polski z dniem 1 maja 2004 r. do Unii Europejskiej prawo unijne na mocy art. 90 i art. 91 Konstytucji RP, jak również z mocy Traktatu Akcesyjnego stało się bowiem częścią obowiązującego w Polsce porządku prawnego. Relację między prawem unijnym a prawem krajowym w razie konfliktu wyznacza właśnie zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego (por. postanowienie NSA z dnia 19 marca 2014 r., sygn. akt I FZ 73/14, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Obowiązek dokonywania wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem wspólnotowym wynika z zasady lojalnej współpracy określonej w art. 10 TWE (obecnie Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Charakter prawny dyrektyw sprawił, że w procesie interpretacji prawa wzrosła rola wykładni celowościowej. Dyrektywy wiążą bowiem państwa członkowskie co do zamierzonego celu, pozostawiając wybór form i metod włączenia dyrektywy w krajowy porządek prawny. Należy również podkreślić, iż Sąd nie może przyjąć interpretacji odmiennej niż dokonana wcześniej przez TSUE, bo wtedy przywłaszczyłby sobie wyłączną kompetencję do wykładni prawa wspólnotowego (D. Dominik, Orzecznictwo polskich sądów administracyjnych po wyrokach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Przegląd Podatkowy 2010, nr 1, s. 9).

Uwzględnienie orzeczenia TSUE pozwoli jednocześnie spełnić postulat jednolitego orzecznictwa w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług. Jak wskazał NSA w postanowieniu z dnia 13 czerwca 2008 r., sygn. akt I FZ 221/08 (publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl) - zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego powinno być uzasadnione ze względów celowości, sprawiedliwości, jak również ekonomiki procesowej. W sprawach sądowoadministracyjnych, zwłaszcza w tych, które dotyczą szeroko rozumianego prawa daninowego, zjawiskiem wysoce niepożądanym i utrudniającym praworządne działanie administracji jest odmienne stanowisko sądu, co do wykładni i stosowania prawa w sprawach o analogicznym lub zbliżonym stanie prawnym i faktycznym.

Jednocześnie należy podkreślić, że oczekiwanie na rozstrzygnięcie TSUE nie uniemożliwia stronie dokonywania zamierzonych działań zgodnie z własnym stanowiskiem. Interpretacje indywidualne nie mają bowiem dla wnioskodawców charakteru wiążącego. Wydanie interpretacji, w przeciwieństwie do decyzji podatkowej, nie pociąga za sobą konieczności zastosowania się przez podatnika do wyrażonego w niej stanowiska (por. wyrok WSA w Lublinie z dnia 10 lipca 2009 r., sygn. akt I SA/Lu 212/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Podatnik winien się jednak liczyć z tym, że treść interpretacji indywidualnej, w której stwierdzono nieprawidłowość jego stanowiska, może zostać uznana za zgodną z prawem.

W tych okolicznościach Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie art. 125 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.