I SA/Gl 285/14

Uzasadnienie

Pełnomocnik skarżącego, będący adwokatem, przedstawił jego wniosek

o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Skarżący podkreślił w nim, że od dłuższego czasu jest osobą bezrobotną, obecnie niemającą już prawa do zasiłku i że po rozstaniu z żoną, zamieszkuje

z matką, która jest niepełnosprawna i otrzymuje rentę inwalidzką w kwocie 1967 zł brutto. Wyliczył wydatki ponoszone przez siebie i przez matkę na kwotę 1028 zł, uwzględniając m.in. sumę 270 zł na leki oraz 175 zł tytułem abonamentów za telefony firmowe, które zgodnie z umową nadal zobowiązany jest spłacać, chociaż nie prowadzi już działalności gospodarczej. Zauważył, że po poniesieniu tych wydatków do dyspozycji jego i matki pozostaje kwota 607 zł miesięcznie, tj. niewiele ponad 300 zł na osobę.

Wnioskodawca zaakcentował, że zaskarżona decyzja jest nieprawidłowa

i niesprawiedliwa.

Na dzisiejszym posiedzeniu rozpoznawany jest również wniosek skarżącego

o przyznanie prawa pomocy złożony w sprawie o sygn. akt I SA/Gl 284/14, w której stroną skarżącą jest również jego małżonka. Osoba ta, wnosząc o przyznanie prawa pomocy w tamtej sprawie, podniosła, że uzyskuje dochód z tytułu wynagrodzenia za pracę, które jednak podlega w połowie zmniejszeniu w wyniku egzekucji i wypłacane jest w kwocie 2600 zł. Dodała, że nie zamieszkuje ze skarżącym, lecz z dwoma pełnoletnimi synami. Jeden z synów rozpoczął właśnie pierwszą pracę za wynagrodzeniem w kwocie 1900 zł netto, drugi syn natomiast jeszcze studiuje

i otrzymuje stypendium w wysokości 500 zł. Małżonka skarżącego wyliczyła swoje stałe wydatki, uwzględniając kolejno: raty spłacanych kredytów zaciągniętych wraz

z mężem, ale spłacanych tylko przez nią (łącznie 1620 zł miesięcznie), stałe koszty utrzymania (łącznie 2700 zł miesięcznie) i średnią miesięczną wydatków ponoszonych za okresy dłuższe niż miesiąc, np. opłaty za jej studia podyplomowe wynoszące po 1500 zł za semestr (500 zł miesięcznie). Stwierdziła, że

w konsekwencji na inne potrzeby rodziny pozostaje kwota 1800 zł, czyli po 600 zł na osobę miesięcznie.

W obu sprawach z własnej inicjatywy stron i na wezwanie przedstawiono, nierzadko w kilku egzemplarzach, liczne dokumenty źródłowe potwierdzające powyższe okoliczności, m.in. odpisy: zaświadczenia w sprawie bezrobocia skarżącego (według niego był on zarejestrowany jako bezrobotny do dnia 15 kwietnia 2013 r.), zaświadczeń, że skarżący nie figuruje jako ubezpieczony z tytułu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, pisma z dnia 25 marca 2014 r. skierowanego do skarżącego w sprawie zatrudnienia (poinformowano w nim skarżącego o niemożliwości zatrudnienia, z uwagi na jego wysokie kwalifikacje wyrażając zarazem zainteresowanie jego ofertą w razie poprawy koniunktury), zeznania podatkowego skarżącego za ubiegły rok (nie wykazano w nim żadnych dochodów do opodatkowania) i rocznego obliczenia podatku jego małżonki, karty jej płac, wyciągów z rachunków bankowych małżonki i matki skarżącego (ten ostatni obejmuje przelewy kwot będących, wg wyjaśnienia posiadaczki rachunku, pomocą dla wnuczki, m.in. kwoty 500 zł przelanej w dniu 29 listopada 2013 r.), trzech umów darowizny, na podstawie których skarżący i jego małżonka przenieśli na rzecz dzieci prawa do nieruchomości, orzeczenia w sprawie niepełnosprawności matki skarżącego oraz dokumentacji dotyczącej postępowania egzekucyjnego

i zabezpieczającego, kosztów utrzymania, w tym związanego ze spłatą kredytów,

z leczeniem i z opłatami za telefony "firmowe".

Skarżący został zwolniony częściowo od kosztów sądowych w sprawie o sygn. akt I SA/Gl 504/12 (postanowienie z dnia 30 sierpnia 2012 r.) oraz w sprawie o sygn. akt III SA/Gl 125/14. W pierwszej z tych spraw występował razem z małżonką,

w drugiej zaś samodzielnie, w obu przypadkach zwolnienie obejmowało część każdorazowej opłaty sądowej przekraczającą kwotę 500 zł.

Wpis od skargi, wyliczony na podstawie wartości przedmiotu zaskarżenia wskazanej w odpowiedzi na skargę, wynosi 25.345 zł.

Mając na uwadze powyższe, zważono, co następuje:

Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie częściowym – czyli w myśl art. 245 § 3 tego Prawa obejmującym m.in. zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części – następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z punktu widzenia przesłanek prawa pomocy istotne są więc wyłącznie okoliczności związane z sytuacją materialną strony, nie ma natomiast znaczenia to, czy zaskarżona decyzja odpowiada prawu, gdyż to może podlegać ocenie dopiero

w wyroku kończącym postępowanie.

Sytuacja materialna skarżącego powinna być w niniejszym postępowaniu badania z uwzględnieniem stanu majątkowego jego żony, chociaż oświadczył on, iż

z nią nie zamieszkuje. Małżeństwo wszak trwa, toteż małżonkowie nie mogą czuć się zwolnieni ze związanych z tym powinności, polegających m.in. na wspólnym ponoszeniu ciężarów finansowych i wzajemnej pomocy materialnej. Skądinąd nadal łączą ich realne więzi majątkowe. Dowodzi tego m.in. to, że pełnomocnik skarżącego przedstawił dokumenty, które dotyczą wyłącznie jego żony (wyciąg z jej rachunku bankowego, potwierdzenia wypłaty jej wynagrodzenia). Małżonkowie dokonują wspólnie niektórych czynności (darowizny na rzecz dzieci), są też zobowiązani solidarnie do spłaty kredytów, a także do uiszczenia kosztów sądowych w sprawie

o sygn. akt I SA/Gl 284/14.

Analiza sytuacji skarżącego, przeprowadzona według tych założeń, prowadzi do wniosku, że nie zachodzą podstawy do uwzględniania jego wniosku w całości.

Zarówno w jego gospodarstwie domowym, jak i w gospodarstwie, w którym pozostawać ma jego małżonka, uzyskiwany jest bowiem stały dochód w wysokości pozwalającej na opłacenie wszystkich wydatków, nie tylko tych niezbędnych związanych z bieżącym utrzymaniem i ze spłatą kredytów. Dochód, z którego korzystać ma skarżący (renta jego matki), umożliwia wygospodarowanie pewnych środków celem pokrycia wydatków innych niż wydatki konieczne wyliczone w jego wniosku (pomoc dla wnuczki matki skarżącego). Jego małżonka otrzymuje zaś wynagrodzenie, które mimo zajęć egzekucyjnych, wystarcza jej np. opłacenie kosztów studiów podyplomowych. Jest ono zresztą uzupełniane przez dochody jej synów. W tym kontekście zaznaczyć wypada, że dzieci skarżącego są w szczególny sposób zobowiązane do finansowego wspierania rodziców jako obdarowani, na co trafnie zwrócił uwagę referendarz sądowy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 marca 2014 r., sygn. akt III SA/Gl 125/14.

Dotychczasowe spostrzeżenia nie uzasadniają wszak poglądu, że skarżący bez uszczerbku utrzymania koniecznego może uiścić koszty sądowe w każdej wysokości. Niewątpliwie występuje bowiem limit dodatkowych wydatków, którego przekroczenie mogłoby spowodować taki skutek. Granicę tę można przyjąć w tej samej kwocie jak w sprawach o sygn. akt I SA/Gl 504/12 i III SA/Gl 125/14, odpowiadającej 20% wynagrodzenia wypłacanego małżonce skarżącego, a zarazem sumie przekazanej wnuczce przez jego matkę. Nie uległy przecież istotnej zmianie czynniki, które tę granicę wyznaczają, zwłaszcza poziom dochodów i obciążeń kredytowych, a także fakt, że skarżący od dłuższego czasu pozostaje bez zajęcia zarobkowego. Jednocześnie jednak odnotowania wymaga, że na dzisiejszym posiedzeniu rozpatrywany jest także inny wniosek o przyznanie prawa pomocy, złożony

w sprawie, w której skarżący występuje wraz z małżonką. Przemawia to za zmniejszeniem wspomnianego limitu o połowę w obu tych sprawach, w których koszty sądowe trzeba opłacić równocześnie. W ten sposób łącznie zostanie uiszczona kwota zgodna z zastosowanym limitem. Stanowi ona niewielki ułamek kosztów należnych w sprawie.

Wypada też mieć na względzie, że bieg postępowań w obu sprawach nie musi już być równoległy na dalszych etapach. Dlatego uznano za zasadne zwolnienie skarżącego tylko od tej części kosztów sądowych, które trzeba uiścić obecnie, tj. od wpisu od skarg, tak aby o ewentualnym zwolnieniu od pozostałej części kosztów orzekać z uwzględnieniem sytuacji procesowej aktualnej w momencie, kiedy powstanie obowiązek w tym zakresie. Przemawia za tym także możliwość zmiany

w najbliższym czasie okoliczności faktycznych stanowiących przesłanki przyznania prawa pomocy. Jest ona prawdopodobna, ponieważ skarżący nie jest już zarejestrowany jako osoba bezrobotna i intensywnie poszukuje pracy, co przy jego wysokich kwalifikacjach zawodowych może przynieść pozytywny skutek. Podobnie należy ocenić to, że jego małżonka podnosi swoje kwalifikacje, co może pociągać za sobą wzrost wynagrodzenia, a także to, że jego syn jest dopiero na początku swojej kariery zawodowej.

Mając to na względzie, na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 w związku z art. 258

§ 1 i § 2 pkt 7 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.