II FZ 507/14

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2014 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu odmówił M.Sp. z o.o. z siedzibą w K. (dalej Spółka) przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że we wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych Spółka wyjaśniła, iż znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Następnie Sąd zwrócił uwagę, że Spółka prowadzi działalność gospodarczą znacznych rozmiarów i uzyskuje wielomilionowe przychody (na dzień 30 listopada 2013 r. w kwocie 69.599.651 zł) i obroty (za wrzesień, październik i listopad łącznie w kwocie 11.064.814.128 zł). We wrześniu, październiku i listopadzie 2013 r. Spółka dokonała dostawy towarów oraz świadczyła usługi o wartości odpowiednio: 5.861.128 zł, 5.591.421 zł i 5.467.532 zł. Na koniec października 2013 r. Spółka posiadała środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych w kwocie 10.387.269,99 zł. Posiadała także znaczny majątek- na koniec listopada 2013 r. wartość majątku wynosiła 15.398.723,11 zł. Spółka na bieżąco reguluje swoje zobowiązania. Zdaniem Sądu o tym, że sytuacja Spółki nie jest aż tak trudna świadczy także fakt regulowania innych zobowiązań, co wynika z porównania danych zawartych w bilansie otwarcia na dzień 1 stycznia 2013 r. i za I półrocze 2013 r.

Końcowo Wojewódzki Sąd Administracyjny, powołując się na regulację zawartą w art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej p.p.s.a.), uznał żądanie Spółki za nieuzasadnione. Sąd zwrócił uwagę, że Spółka jest czynnym podmiotem gospodarczym, posiadającym wielomilionowy majątek, aktywa obrotowe – przewyższające znacznie wysokość wymaganego wpisu, co do której nie toczy się postępowanie upadłościowe, pomimo poniesionej w ubiegłym roku straty – jest w stanie wygospodarować środki pieniężne na uiszczenie kosztów sądowych.

W zażaleniu na powyższe postanowienie Spółka wniosła o jego uchylenie i przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. poprzez uznanie, że nie zostały spełnione przesłanki zwolnienia od kosztów sądowych i odmowę udzielenia tego zwolnienia w jakiejkolwiek części.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie, z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Stosownie do art. 243 § 1 i 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a., prawo pomocy w zakresie częściowym może zostać przyznane na wniosek strony, będącej osobą prawną, jeżeli wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że ciężar dowodu w zakresie przesłanek warunkujących zwolnienie od kosztów sądowych obciąża stronę, która powinna wykazać i wyczerpująco uzasadnić okoliczności stanowiące podstawę żądania.

Oceniając zasadność przyznania wnioskodawcy prawa pomocy w zakresie częściowym na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a., obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, należy odnieść sytuację majątkową wnioskodawcy do wysokości kosztów, które jest on zobowiązany ponieść. Porównanie takie jest konieczne dla oceny możliwości finansowych partycypowania przez stronę w kosztach postępowania sądowoadministracyjnego na zasadzie wyrażonej w art. 199 p.p.s.a. Prawidłowo w rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji zbadał zatem zasadność przyznania Spółce prawa pomocy w zakresie zwolnienia od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi, zestawiając z sobą wysokość wpisu i stan majątkowy Spółki.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela ocenę Sądu pierwszej instancji, że w świetle tak znacznych przychodów, jakie uzyskuje Spółka, a także wartości jej majątku trwałego, niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy. Spółka nie wykazała, że zmaga się z groźbą niewypłacalności- przedłożone dokumenty świadczą bowiem o prowadzeniu działalności na dużą skalę, z której uzyskiwane są znaczne przychody. Spółka dysponuje majątkiem trwałym o znacznej wartości, co wynika ze złożonego przez nią oświadczenia o stanie majątkowym. Bezzasadny jest podnoszony w zażaleniu argument o niemożności spieniężenia automatów do gry, bowiem nie stanowią one jedynych środków trwałych Spółki. Dokumenty zebrane w aktach sprawy wskazują, że do środków trwałych Spółki zalicza się także inne urządzenia techniczne i maszyny.

W kontekście powyższych ustalonych okoliczności należy uwzględnić, że w przypadku wnioskowania o prawo pomocy osoba prawna nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (por. postanowienie NSA z dnia 29 marca 2011 r., sygn. akt I OZ 191/11 dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl). W rozpoznawanej sprawie trudno przyjąć, uwzględniwszy zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, że Spółka, która dysponuje środkami trwałymi o tak wysokiej wartości, a ponadto regularnie dysponowała znacznymi środkami pieniężnymi na rachunku bieżącym nie jest w stanie wygospodarować kwoty która na danym etapie postępowania obejmują wpis od skargi w kwocie 2.060 zł, a także innych kosztów, które ewentualnie w tym postępowaniu mogą wystąpić.

Podkreślenia wymaga, że z treści zażalenia nie wynikają żadne konkretne informacje o sytuacji finansowej Spółki, a ponadto w zasadzie nie nawiązano w nim do ww. argumentacji Sądu pierwszej instancji, która stanęła u podstaw oddalenia wniosku. Zażalenie sprowadza się do polemiki z Wojewódzkim Sądem Administracyjnym co do braku możliwości wyzbycia się składników majątku oraz luźnych stwierdzeń o konieczności rozważenia przez Sąd realnych, a nie hipotetycznych, możliwości poniesienia opłat w postępowaniu, a także celu wymiaru sprawiedliwości. Rozważania o konsekwencjach wyzbycia się nieruchomości należy uznać za nieistotne dla rozstrzygnięcia, gdyż Sąd pierwszej instancji takich działań od Spółki nie oczekiwał.

Reasumując należy stwierdzić, że w świetle przedłożonych dokumentów zebranych w aktach sprawy na pełną aprobatę zasługuje ocena stanu faktycznego przeprowadzona przez Sąd pierwszej instancji oraz konkluzja, że Spółka nie wykazała zasadności przyznania jej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Z tych względów, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji postanowienia.