II GSK 227/13

Uzasadnienie

Zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. akt VIII SA/Wa 260/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w W., po rozpoznaniu skargi P. M. (dalej: skarżącego) stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji Dyrektora M. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. z dnia [...] lutego 2012 r. nr [...] w przedmiocie płatności bezpośrednich na 2007 r. oraz poprzedzającej ją decyzji Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B. z dnia [...] października 2011 r. nr [...] oraz stwierdził, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości do chwili uprawomocnienia się wyroku.

Sąd orzekał w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2011 r., sygn. akt VIII SA/Wa 173/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. uchylił decyzję Dyrektora M. Oddziału Regionalnego ARiMR w W z [...] grudnia 2010 r., nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w B. z [...] września 2010 r., nr [...]. Podstawę stanowiło ustalenie przez Sąd, na podstawie wykładni art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 1 ustawy o płatnościach bezpośrednich, art. 74 ust. 1 lit. a rozporządzenia 796/2004 oraz art. 28 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 z 29 września 2003 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniające rozporządzenia (EWG) nr 2019/93, (WE) nr 1452/2001, (WE) nr 1453/2001, (WE) nr 1454/2001, (WE) nr 1868/94, (WE) nr 1251/1999, (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1673/2000, (EWG) nr 2358/71 i (WE) nr 2529/2001 (Dz. U. UE L z 2003 r., Nr 270, poz. 1), że realizowana w ramach wsparcia bezpośredniego pomoc finansowa ustalana jest w relacji do danego roku kalendarzowego i wypłacana w terminie od dnia 1 grudnia roku, w którym złożono wniosek, do dnia 30 czerwca następnego roku. Stan posiadania, połączony z utrzymywaniem gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej powinien więc trwać przez cały rok objęty wnioskiem o płatności. W ocenie Sądu decyzja w sprawie płatności bezpośrednich powinna, co do zasady, uwzględniać stan faktyczny zaistniały do końca roku kalendarzowego, którego płatność dotyczy. Obowiązujące w tym zakresie przepisy dopuszczały możliwość wydania decyzji po zakończeniu roku kalendarzowego, za który przyznawana jest płatność obszarowa (do dnia 1 marca), ale w oparciu o stan faktyczny istniejący na koniec roku kalendarzowego wymienionego we wniosku. Złożony w sprawie przez skarżącego wniosek dotyczył płatności obszarowych za 2007 r., natomiast zmiana stanu faktycznego dokonana po zakończeniu roku kalendarzowego, której dotyczył wniosek zaistniała dopiero w 2008 r. Za bezsporny Sąd uznał fakt, że w 2008 r. skarżący był posiadaczem działek rolnych zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności obszarowych na 2007 r. w dacie złożenia tego wniosku oraz okoliczność, że w 2008 r. skarżący przeniósł na rzecz innych podmiotów posiadanie nieruchomości rolnych, wskazanych we wniosku na 2007 r. Oceniając stan faktyczny i prawny sprawy Sąd I instancji uznał, iż zmiana stanu fatycznego sprawy, zaistniała po upływie roku kalendarzowego, w odniesieniu do którego skarżący złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich, oceniana w dniu wydania decyzji, tj. 27 września 2010 r., nie mogła stanowić negatywnej przesłanki przyznania prawa do wnioskowanej przez skarżącego płatności.

Sąd wskazał, iż w toku ponownego rozpatrzenia sprawy, organy winny mieć na uwadze stan posiadania spornych gruntów z końca 2007 r. Wyjaśnił przy tym, że kwestie dotyczące przeniesienia posiadania przedmiotowych gruntów, skuteczności bądź nieskuteczności oświadczeń tych podmiotów, nie miały żadnego znaczenia dla sprawy przyznania skarżącemu płatności obszarowych za 2007 r.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Kierownik ARiMR decyzją Nr [...] z dnia [...] października 2011 r., na podstawie m.in. art. 7 ust. 1 i 2, art. 19 ust. 1 i 2 ustawy o płatnościach bezpośrednich, art. 74 ust. 2, 3 oraz 4a rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004, art. 4 ustawy z 29 lutego 2008 r. o zmianie ustawy o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej oraz ustawy o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2008 r. Nr 44, poz. 262) oraz art. 104 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 267, dalej: k.p.a.), po raz wtóry orzekł o przyznaniu płatności do gruntów rolnych na 2007 r. w wysokości 59.645 zł, w tym jednolitej płatności obszarowej w kwocie 30.154 zł i uzupełniającej płatności obszarowej do powierzchni grupy upraw podstawowych w kwocie 29.491 zł.

Organ I instancji wskazał, iż stosując się do zaleceń wynikających z wyroku WSA w W. z dnia 15 czerwca 2011 r. w sprawie VIII SA/Wa 173/11 dokonał analizy sprawy pod kątem ustalenia stanu faktycznego sprawy w dacie złożenia wniosku i w kolejnym roku kalendarzowym. Analiza powyższa wykazała, iż strona postępowania w ciągu roku kalendarzowego 2007 była w posiadaniu gruntów rolnych, zadeklarowanych przez nią do płatności, natomiast przekazanie nastąpiło w kolejnym roku kalendarzowym 2008. Przejmujący posiadanie gruntów rolnych zadeklarowanych przez beneficjenta do płatności we wniosku z 2007 r., złożyli w 2008 r., ale przed wydaniem decyzji w sprawie wniosku transferowego na 2007 r. w zakresie przyznania przedmiotowej płatności, przez co wyrazili chęć przejęcia płatności za rok 2007 i tym samym wstąpili w miejsce skarżącego.

Dyrektor Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa decyzją z dnia [...] lutego 2012 r., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję, podkreślając, iż w dniu 2 czerwca 2008 r. P. M. przekazał posiadanie części gospodarstwa rolnego na rzecz innych producentów rolnych, którzy złożyli następnie wnioski transferowe wraz z dokumentami potwierdzającymi przejęcie posiadania. Uznał, że skoro wnioskodawca podjął decyzję o przekazaniu posiadanego gospodarstwa rolnego na rzecz innego producenta rolnego, przekazał także uprawnienia i obowiązki z tym związane, rezygnując niejako dobrowolnie z przyznania płatności na swoją rzecz. Powierzchnia spełniająca warunki do przyznania płatności JPO jak i UPO pozostająca w posiadaniu skarżącego wyniosła 100,00 ha i w odniesieniu do niej został rozpatrzony wniosek o przyznanie płatności.

Organ odwoławczy wskazał, iż wydając decyzję, organ I instancji wziął pod uwagę zalecenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i nie rozpatrywał sprawy przyjmując za miarodajny stan posiadania gruntów na dzień wydania decyzji, co dla Sądu było niezrozumiałe, gdyż każdy wnioskujący o przyznanie płatności, może w każdej chwili przekazać swoje grunty rolne na rzecz innych podmiotów oraz dlatego, że z wydaniem decyzji zwlekano ponad 2 lata. Organ wydał decyzję, biorąc pod uwagę fakt przekazania spornych gruntów rolnych wynoszących łącznie 188,78 ha na rzecz innych podmiotów, mimo iż przekazanie to nastąpiło w kolejnym roku kalendarzowym, niż rok złożenia wniosku przez przekazującego.

W ocenie organu odwoławczego istotny dla sprawy był fakt, że z wnioskiem o przejęcie płatności do działek rolnych, zgłoszonych do płatności przez skarżącego, wystąpiły inne podmioty przed wydaniem decyzji. Tym samym spełnione zostały przez to wymagania wskazane w art. 21 ust. 1 pkt 1c i 2 ustawy o płatnościach bezpośrednich, bowiem zgodnie z art. 21 ust. 5 powołanej ustawy przejmujący wstępuje w miejsce przekazującego. Organy nie kwestionowały momentu samego stanu posiadania; przesłanka ta nie decydowała o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy. Gdyby te podmioty nie wystąpiły przed wydaniem decyzji o przejęcie płatności, jedyną stroną postępowania w tym zakresie byłby P. M.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. uznał, iż skarga P. M. jest zasadna wskazując, iż zarówno orzekające w tej sprawie organy administracji, jak i Sąd pozostawały związane oceną prawną i wytycznym zawartymi w wyroku z dnia 15 czerwca 2011 r., sygn. akt VIII SA/Wa 173/11. W konsekwencji, w świetle ocen i wytycznych zawartych w przywołanym wyroku, ponownie rozpoznając sprawę organy obu instancji winny ustalić, jaka powierzchnia gruntów rolnych w stosunku do powierzchni deklarowanej do płatności JPO i UPO we wniosku inicjującym postępowanie pozostawała w posiadaniu skarżącego na dzień 31 grudnia 2007 r. Zgodnie z wytycznymi Sądu, organy nie mogły z deklarowanej do płatności powierzchni działek rolnych wyłączyć gruntów, których posiadanie przeniesiono na inne podmioty w 2008 r. Argumenty organów obu instancji dotyczące odmowy przyjęcia stanu posiadania gruntów przez spółkę z uwagi na złożenie przez podmioty przejmujące wniosków transferowych były zatem niewystarczające. Organy nie wykazały bowiem, że podmioty te uzyskały płatności, o które na podstawie złożonych wniosków transferowych wystąpiły.

Sąd I instancji uznał, iż dokonując ustaleń stanu faktycznego sprawy (w odniesieniu do powierzchni gruntów rolnych, będących w posiadaniu skarżącego na koniec roku kalendarzowego 2007) w sposób sprzeczny z wytycznymi Sądu zawartymi w wyroku Sądu z dnia 15 czerwca 2011 r., sygn. akt VIII SA/Wa 173/11, organy obu instancji w sposób oczywisty dopuściły się obrazy art. 153 p.p.s.a. Nie ulegało bowiem wątpliwości, że rozpatrując sprawę ponownie po prawomocnym wyroku sądu, organ administracji winien zastosować się do oceny zawartej w uzasadnieniu tego wyroku, bez względu na odmienne poglądy prawne. Jeśli organ odwoławczy nie zgadzał się z interpretacją Sądu, zawartą w uzasadnieniu wyroku w sprawie VIII SA/Wa 173/11, miał prawo do wniesienia skargi kasacyjnej, z czego nie skorzystał. W zaskarżonej decyzji tymczasem, kontrolując decyzję organu I instancji, organ wskazał z jednej strony, że sprawa była rozpatrywana z uwzględnieniem zaleceń wskazanych w wyroku, tj. stan posiadania nieruchomości skarżącego na koniec roku 2007, a z drugiej strony, polemizując z prawomocnymi ustaleniami Sądu, organ podniósł, iż ta okoliczność nie była decydująca przy merytorycznym rozstrzyganiu sprawy. Najważniejsza w tej sprawie dla organów była własna interpretacja przepisów, dotycząca złożenia w 2008 r. przez podmioty przejmujące wniosków transferowych przed wydaniem decyzji wobec skarżącego. Ta kwestia jednak, wobec jednoznacznych wytycznych Sądu w wyroku z dnia 15 czerwca 2011 r. w sprawie VIII SA/Wa 173/11, który odniósł się również w swojej ocenie do wniosków transferowych w przedmiotowej sprawie, nie powinna mieć dla organów obu instancji znaczenia.

W ocenie Sądu skutki naruszenia przez organy przepisu art. 153 p.p.s.a. należało zakwalifikować jako rażące, natomiast wytyczne Sądu, które winny być uwzględnione przez organ I instancji, były czytelne, zrozumiałe, nie budzące wątpliwości interpretacyjnych, a brak ich zastosowania przy ponownym rozpatrzeniu sprawy spowodował nadmierną przewlekłość w rozpoznaniu wniosku skarżącego z dnia 15 maja 2007 r. Należało więc uznać, że zaskarżona oraz poprzedzająca ją decyzja zostały wydane z rażącym naruszeniem art. 153 p.p.s.a., skutkującym stwierdzenie jej nieważności na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w związku z art. 156 § 1 pkt 2 in fine k.p.a.

Dyrektor M. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W., złożył skargę kasacyjną, w której zaskarżył wyrok w całości, wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania, tj.

1) art. 153 p.p.s.a., poprzez wadliwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że organ wydając zaskarżoną decyzję nie zastosował się do oceny prawnej zawartej w uzasadnieniu wyroku WSA, podczas gdy z uzasadnień decyzji zarówno organu I jak i II instancji wynika, że organ zastosował wytyczne Sądu,

2) art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 106 § 5 p.p.s.a., poprzez jego błędne zastosowanie, polegające na pominięciu istotnego dla sprawy dowodu z dokumentów prywatnych, jakimi są wnioski transferowe złożone w sprawie i w konsekwencji pominięcia okoliczności wstąpienia w ogół praw i obowiązków pierwotnego wnioskodawcy P. M. oraz dokumentów urzędowych, jakimi są wydane w sprawie decyzji organów I i II instancji, z których wynika wprost, że wydał zaskarżoną decyzję w oparciu o wytyczne WSA, jednak przyjmując stan faktyczny na koniec roku 2007 dotyczący stanu posiadania wydał decyzję w oparciu o całokształt stanu faktycznego ustalonego w sprawie,

3) art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż cyt: "skutki naruszenia przez organy ARiMR przepisu art. 153 p.p.s.a. należy zakwalifikować, jako rażące", podczas gdy stwierdzenie nieważności może nastąpić nie w przypadku "rażących skutków naruszenia art. 153 p.p.s.a.", lecz w sprawie decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa.

4) art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. i w konsekwencji błędne przyjęcie, że zaszły przesłanki wskazane w art. 156 k.p.a. w sytuacji, gdy nie było podstaw do przyjęcia, że decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa.

Argumenty na poparcie powyższych zarzutów zostały przedstawione w uzasadnieniu skargi kasacyjnej.

W piśmie procesowym z dnia 3 kwietnia 2014 r. P. M. wniósł o rozważenie odrzucenia skargi kasacyjnej lub o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest zasadna, choć nie wszystkie podniesione w niej zarzuty zawierają usprawiedliwione podstawy.

Autor skargi kasacyjnej zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie przepisów postępowania, do których błędnie zaliczył również przepisy prawa materialnego tj. art. 153 p.p.s.a. i art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.

W tej sytuacji należy stwierdzić, że skarga została oparta na obydwu podstawach wymienionych w art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a.

Przystępując do oceny zarzutów objętych skargą kasacyjną należy w pierwszej kolejności odnieść się do zarzutu dotyczącego naruszenia przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.c. w związku z art. 106 § 5 p.p.s.a. poprzez jego błędne zastosowanie, polegające na pominięciu istotnego dla sprawy dowodu z dokumentów prywatnych, jakimi są wnioski transferowe złożone w sprawie. Zarzut ten nie mógł odnieść spodziewanego skutku, bowiem WSA w W. nie prowadził postępowania uzupełniającego z dokumentów. Uzupełniające postępowanie dowodowe nie dotyczy materiału, który już został zgromadzony w aktach sprawy. Wskazać też wypada, że w skardze kasacyjnej powołano się na naruszenie art. 106 § 5 p.p.s.a., który reguluje tylko odpowiednie stosownie przepisów k.p.c. do uzupełniającego postępowania dowodowego, o którym mowa w art. 106 § 3 p.p.s.a. Naruszenia tego przepisu skarga kasacyjna nie podnosi.

Nieskuteczność wyżej omówionego zarzutu naruszenia przepisów procesowych uprawnia Naczelny Sąd Administracyjny do merytorycznej oceny zarzutów prawa materialnego.

Za nieuzasadniony należało uznać zarzut naruszenia art. 153 p.p.s.a. Zgodnie z treścią tego przepisu ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem skargi. Zatem oceną prawną wyrażoną w wyroku z dnia 15 czerwca 2011 r. sygn. akt VIII SA/Wa 174/11, związany był zarówno organ administracji, jak i Wojewódzki Sąd Administracyjny w W., rozpoznając sprawę ponownie. Ponowne rozpoznanie sprawy przez sąd administracyjny ogranicza się do kontroli czy organ administracji uwzględnił wytyczne zawarte w poprzednim wyroku oraz ewentualnie oceny nowych okoliczności, które zaistniały już po wydaniu wyroku. W konsekwencji należy stwierdzić, że WSA nie naruszył omawianego przepisu. Bowiem w przywołanym wyżej wyroku z dnia 15 czerwca 2011 r., Sąd stwierdził, że zmiana stanu faktycznego sprawy zaistniała po upływie roku kalendarzowego w odniesieniu, do którego skarżący złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich, oceniana w dniu wydania decyzji, nie może stanowić negatywnej przesłanki przyznania prawa do wnioskowanej płatności. Skarżący miał prawo spełniając ustawowe warunki złożyć wniosek o przyznanie płatności bezposrednich za 2007 r., przysługiwało mu także uprawnienie do przeniesienia w następnym już roku, bo 2008, posiadania gruntów rolnych na rzecz innych podmiotów. Na stan posiadania zadeklarowanych we wniosku gruntów rolnych nie miało wpływu przeniesienie posiadania tych gruntów, bowiem czynności w tym zakresie podjęte zostały już po upływie roku kalendarzowego, na który wnioskowano o przyznanie płatności. Sąd dodał również, iż data wydania decyzji nie może mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia organu, gdyż z żadnego przepisu nie wynika, iż rolnik musi być posiadaczem gruntów rolnych, aż do dnia wydania decyzji przez organ. We wskazaniach co do dalszego postępowania, Sąd wskazał, że organ powinien przyjąć za miarodajny stan posiadania gruntów rolnych z końca 2007 r. Wyjaśnił także, że kwestie przeniesienia posiadania gruntów rolnych, skuteczność bądź nieskuteczność oświadczeń woli podmiotów na rzecz, których nastąpiło przeniesienie posiadania tych gruntów, nie mają żadnego znaczenia dla sprawy dotyczącej przyznania skarżącemu płatności za 2007 r.

Tymczasem organ ponownie rozpoznając sprawę o dokonał analizy stanu faktycznego w odniesieniu do roku, w którym został złożony wniosek, jak i kolejnego roku, wskazując że strona w ciągu 2007 r. była w posiadaniu gruntów rolnych zadeklarowanych do płatności, natomiast przekazanie gruntów nastąpiło w kolejnym roku 2008. W tym stanie rzeczy organ powołując się na treść art. 21 ust. 1 ustawy o płatnościach, stwierdził iż w przypadku przekazania gospodarstwa rolnego w rozumieniu art. 74 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 796/2004, jednolita płatność obszarowa lub płatności uzupełniająca, o które ubiega się przekazujący są przyznawane przejmującemu, jeżeli przeniesienie zostało dokonane nie później niż do dnia wydania decyzji w sprawie przyznania płatności, na wniosek przejmującego złożony do dnia wydania decyzji w sprawie przyznania płatności. W rozpoznawanej sprawie wnioski takie zostały przez przejmujące spółki cywilne złożone, spełniając wymagania wynikające z art. 21 ust. 2 tej ustawy. W związku z przejęciem w posiadanie do skarżącego gruntów rolnych zgłoszonych do wniosku o przyznanie płatności przez innych producentów rolnych grunty o łącznej pow. 188, 78 ha zostały wyłączone z powierzchni kwalifikowanej do otrzymania tej płatności. Natomiast powierzchnia, co do której wniosek został pozytywnie rozpatrzony wynosiła 100 ha.

W skardze kasacyjnej organ wywodził, że orzekał na podstawie wytycznych Sądu nakazujących przyjęcie stanu posiadania na koniec 2007 r., uwzględniając tym samym zawartą w wyroku ocenę prawną. Jednakże dodał, że w wyroku z dnia 15 czerwca 2011 r. WSA brał pod uwagę odmienny stan faktyczny oraz prawny, nie uwzględniając przedłożonych w sprawie wniosków transferowych przez spółki przejmujące. W tym stanie rzeczy autor skargi kasacyjnej stwierdził, że jeżeli stan faktyczny sprawy, na tle którego dokonywał oceny prawnej Sąd jest zasadniczo inny, od tego który powinien być prawidłowo ustalony – organ nie jest skrępowany normą art. 153 p.p.s.a., w zakresie w jakim stwierdza nieprawidłowość zastosowania w tymże stanie faktycznym przepisów prawa materialnego, których wykładni dokonywał sąd w poprzednim postępowaniu. W tej kwestii powołując się na poglądy wyrażone, w orzecznictwie sądowym (por. wyrok NSA z 8.01.210 r. sygn. II FSK 1245/08), wskazano iż dokonana przez sąd wykładnia prawa wiąże jedynie na tle stanu faktycznego sprawy uznanego przez ten sąd za niewadliwy. Jeżeli sąd pierwszej instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy uznaje tenże stan faktyczny w dalszym ciągu za prawidłowo ustalony – ocena prawna dokonana uprzednio przez ten sąd jest dla niego wiążąca w oparciu o art. 153 p.p.s.a. Stwierdzenie jednak, że tenże stan faktyczny nie został przez organy prawidłowo ustalony powoduje, że na jego tle dokonano nieprawidłowej subsumcji przepisów prawa materialnego, nakłada na organ obowiązek rozstrzygnięcia sprawy zgodnie z przepisami ustawy o płatnościach, a na sąd obowiązek uwzględnienia wymogów art. 134 § 1 p.p.sa., bez ograniczenia wynikającego z art. 153 p.p.s.a. W oparciu o przywołany pogląd zawarty w wyżej przywołanym wyroku, autor skargi kasacyjnej stwierdził, iż Sąd pierwszej instancji nie analizował przepisów pod kątem aktualnego stanu faktycznego związanego ze złożeniem wniosków transferowych, zaś jedynie analizował przepisy w nieaktualnym stanie faktycznym w sytuacji, gdy wnioski transferowe nie zostały złożone. Dlatego organ realizując wytyczne WSA zrealizował je do stanu faktycznego ustalonego przez WSA, zaś w dalszej części decyzji wskazał na "dodatkowy stan faktyczny" w postaci złożonych wniosków transferowych.

Odnosząc się do tak sformułowanego zarzutu należy w pierwszej kolejności wskazać, że przepis art. 153 p.p.s.a jest przepisem prawa materialnego. Na podstawie tego przepisu nie można kwestionować stanu faktycznego przyjętego za podstawę orzekania przez WSA przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Wbrew twierdzeniom zawartym w skardze kasacyjnej stan faktyczny sprawy nie zmienił się. W prawomocnym wyroku z dnia 15 czerwca 2011 r. sygn. akt VIII 174/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekał na podstawie stanu faktycznego, z którego wynikało, że 2 czerwca 2008 r. do organu pierwszej instancji wpłynęły wnioski szeregu spółek cywilnych o przyznanie jednolitej płatności obszarowej lub płatności uzupełniającej oraz płatności ONW, w których spółki te zawnioskowały o wstąpienie przez nie na miejsce P. M. do toczącego się postępowania w zakresie przyznania płatności na rok 2007. Na podstawie dołączonych do wniosków dokumentów, w tym protokołów stanowiących integralną część porozumień w sprawie przeniesienia posiadania nieruchomości rolnych z dnia 21 kwietnia 2008 r. oraz oświadczeń przejmujących posiadanie działek rolnych lub ich części położonych na obszarach ONW z dnia 30 kwietnia 2008 r. organ stwierdził, że z dniem 30 kwietnia 2008 r. wskazane spółki cywilne przejęły w posiadanie stosowne nieruchomości rolne. W związku z przekazaniem przez skarżącego w posiadanie części gospodarstwa rolnego objętego wnioskiem o przyznanie płatności na rok 2007, zarówno jednolita płatność obszarowa, jaki i uzupełniająca płatność obszarowa zostały przyznane do powierzchni deklarowanej kwalifikowanej 100 ha, tj. powierzchni będącej w posiadaniu skarżącego.

W tym stanie rzeczy należy stwierdzić, że w rozpoznawanej sprawie nie nastąpiła zmiana (po wydaniu orzeczenia) istotnych okoliczności faktycznych, która mogłyby spowodować nieaktualność, a co za tym idzie ustanie mocy wiążącej oceny prawnej ww. prawomocnego orzeczenia Sądu. Interpretacja organu, co do zaistnienia zmian w stanie faktycznym jest błędna. W konsekwencji Sąd pierwszej instancji, związany swoją uprzednią oceną prawną, prawidłowo stwierdził naruszenie przez organy przy ponownym rozpoznaniu sprawy postanowień art. 153 p.p.s.a.

Natomiast w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego usprawiedliwiony jest zarzut naruszenia art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Sąd pierwszej instancji stwierdzając nieważność zaskarżonych decyzji wskazał, że skutki naruszenia przez organy administracji przepisu art. 153 p.p.s.a. należy zakwalifikować jako rażące. Treść rozstrzygnięcia decyzji pozostaje bowiem w ewidentnej sprzeczności z dyspozycją przepisu art. 153 p.p.s.a., przez proste ich zestawienie ze sobą, a skutki tej wadliwości w okolicznościach sprawy powodują, że decyzje organów obu instancji nie mogą być zaakceptowane jako rozstrzygniecie wydane przez organy praworządnego państwa.

W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. stwierdza się nieważność decyzji, jeżeli wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. W orzecznictwie sądowym, po okresie pewnych rozbieżności wynikających przede wszystkim ze sporów doktrynalnych, przyjmowany jest obecnie pogląd, że o rażącym naruszeniu prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., decydują łącznie trzy przesłanki: oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu który został naruszony oraz racje ekonomiczne lub gospodarcze – skutki, które wywołuje decyzja. Oczywistość naruszenia prawa polega na rzucającej się w oczy sprzeczności pomiędzy treścią rozstrzygnięcia a przepisem prawa stanowiącym jego podstawę prawną. W sposób rażący może być naruszony wyłącznie przepis, który może być stosowany w bezpośrednim rozumieniu, to znaczy taki który nie wymaga wykładni stosowania prawa. Skutki, które wywołuje decyzja uznana za rażąco naruszająca prawo, to skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia praworządności – gospodarcze lub społeczne skutki naruszenia, których wystąpienie powoduje, że nie jest możliwe zaakceptowanie decyzji jako aktu wydanego przez organy praworządnego państwa (zob. W.Chróścielewski, J.P.Tarno, Postępowanie administracyjne i Postępowanie przed sądami administracyjnymi, LexisNexis, Warszawa 2009).

Sąd pierwszej instancji poprzestając na ogólnikowym stwierdzaniu " rażących skutków naruszenia art. 153 p.p.a." nie wykazał, że w sprawie zaistniały wyżej wymienione przesłanki rażącego naruszania prawa. W szczególności nie wykazano, że treść decyzji pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią przepisów stanowiących jej podstawę prawną.

W tej sytuacji naruszenie przez organy administracji zasady związania oceną prawną wyrażoną w wyroku Sądu powoduje konieczności uchylenia zaskarżonych decyzji. Tym samym Wojewódzki Sąd Administracyjny naruszył art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a., kwalifikując naruszenie art. 153 p.p.s.a. przez organy administracji publicznej, jako rażące naruszenie prawa.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 185 § 1 i art. 203 pkt 2 p.p.s.a. orzekl jak sentencji.