I SA/Wr 2199/13

Uzasadnienie

W sprawie w odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego do skargi w kwocie 100 zł "A" spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. złożyła wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. W jego uzasadnieniu podała, że aktualnie prowadzone jest wobec niej postępowanie egzekucyjne, w związku z czym nie może swobodnie dysponować środkami pieniężnymi i jest zobowiązana realizować zajęcia dokonane przez organ egzekucyjny. Sytuacja finansowa spółki znacznie się pogorszyła od początku 2010 r. w związku z wprowadzeniem przepisów o grach hazardowych – obecnie liczba eksploatowanych automatów jest o 90% niższa niż pod koniec 2009 r. W konsekwencji brak jest środków na bieżącą działalność. Łączna kwota miesięcznych wydatków przekracza możliwości finansowe spółki. Środki trwałe natomiast to w większości automaty do gier o niskich wygranych, których w obecnych warunkach nie ma możliwości zbycia ani w Polsce, ani za granicą. W oświadczeniu o majątku i dochodach strona podała, że wysokość jej kapitału zakładowego, majątku lub środków finansowych wynosi 1.000.000 zł, wartość środków trwałych – 731.612,58 zł, a za ostatni rok obrotowy według bilansu wykazana została strata w wysokości 20.267,47 zł. Spółka wskazała, że posiada rachunek bankowy, który został zajęty przez Naczelnika Pierwszego [...] Urzędu Skarbowego w związku z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym.

Na wezwanie, skierowane na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – dalej: p.p.s.a.), przedłożone zostały: zeznania podatkowe za lata 2011 i 2012, deklaracje VAT-7 za wrzesień, październik i listopad 2013 r., wydruk z rachunku bankowego z odnotowanymi operacjami związanymi wyłącznie z utrzymaniem rachunku, zawiadomienie o licytacji w związku z egzekucją należności na rzecz Skarbu Państwa, zestawienie egzekwowanych należności wobec organów podatkowych i ZUS oraz bilans za 2012 r. Z dokumentów tych wynika, że z 2011 r. przychód Spółki wyniósł 1.588.866,49 zł, a dochód 187.768,33 zł. w 2012 r. wartości te wynosiły odpowiednio 3.297.744,09 zł i 52.924,25 zł. Wartość sprzedanych towarów i usług we wrześniu, październiku i listopadzie 2013 r. wynosiła kolejno 218.715 zł, 336.580 zł i 201.050 zł. Przedmiotem licytacji, która odbyła się [...] stycznia 2014 r., było [...] automatów go gier, zajętych przez organ egzekucyjny w grudniu 2012 r. Należności egzekwowane wynoszą 517.979,10 zł. Według bilansu za 2012 r. należności krótkoterminowe Spółki wynosiły 1.959.297,91 zł, a zobowiązania krótkoterminowe 1.470.086,19 zł.

Pomimo wezwania spółka nie przesłała wydruku z księgi podatkowej z wykazanym przychodem i dochodem lub stracą za październik, listopad i grudzień 2013r. lub rachunku zysku i strat za te miesiące (pkt 2 wezwania) oraz kopii deklaracji VAT za grudzień 2013 r. (pkt 3 wezwania).

Obecnie na spółce ciąży obowiązek uiszczenia wpisów od skarg sprawach zawisłych przed tut. Sądem o sygnaturach akt I SA/Wr 892-922/13, I SA/Wr 2176-2237/113 oraz III SA/Wr 221/13 w łącznej wysokości 13.061 zł.

Postanowieniem z dnia 13 lutego 2014 r. referendarz sądowy odmówił przyznania stronie skarżącej prawa pomocy.

W sprzeciwie od postanowienia referendarskiego strona podniosła, że wzrost przychodów w roku 2012 wynikał jedynie ze zmiany sposobu prezentacji danych finansowych, natomiast sam fakt prowadzenia przez dłuższy okres czasu wobec niej postępowania egzekucyjnego świadczy jednoznacznie o braku możliwości uiszczenia wpisu do skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Mając powyższe na uwadze Sąd ponownie rozpoznał na podstawie zebranego materiału dowodowego wniosek strony o przyznanie jej prawa pomocy, stosując przepisy regulujące kwestię zwolnienia od kosztów sądowych, bowiem intencją wnioskodawcy w niniejszej sprawie było uzyskanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych.

Wedle art. 246 § 2 pkt 2) p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu okoliczności uzasadniających wniosek spoczywa na stronie zwracającej się o takie prawo, zaś rozstrzygnięcie w zakresie prawa pomocy ma charakter uznaniowy, co oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, rozpoznający wniosek nie musi się przychylić do zgłoszonego żądania, a jedynie może przyznać to prawo jeżeli uzna, że zachodzi taka potrzeba. Ponadto osoba prawna obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie posiada niezbędnych środków na pokrycie kosztów postępowania sądowego, ale również, że podjęła wszelkie niezbędne kroki, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem.

Wedle przekonania Sądu, w świetle przedstawionych przez spółkę okoliczności oraz przedłożonych dokumentów, nie można przyjąć, że skarżąca nie jest w stanie ponieść koniecznych kosztów sądowych. Przy czym dodać należy, że wniosek spółki o przyznanie prawa pomocy rozpoznawany był z uwzględnieniem obciążenia wynikającego ze wszystkich zawisłych w tym Sądzie spraw. W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, że każdy, kto wszczyna postępowanie sądowe, powinien liczyć się z koniecznością opłacenia kosztów sądowych, a co za tym idzie tak planować swój budżet, aby wygospodarować kwotę konieczną do ich uiszczenia. Wskazania także wymaga fakt, że udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to winno się sprowadzać jedynie do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Przepisy dotyczące prawa pomocy stanowią bowiem odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a., który stanowi, iż to strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, rzeczą wnioskodawcy jest wykazanie własnej sytuacji materialnej na tyle trudnej, by uzasadniała wyjątkowe traktowanie, o którym mowa w przytoczonych powyżej przepisach. Wobec tego, to na nim spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie sądu w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę wykazane.

Z powyższego wynika, że rozstrzygnięcie sądu w zakresie prawa pomocy ma charakter uznaniowy. To oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, sąd nie musi się przychylić do żądania strony, a jedynie może przyznać prawo pomocy, jeżeli w oparciu o powyższy przepis uzna, że zachodzi taka potrzeba w świetle zapewnienia stronie realizacji zasady prawa do sądu. Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie od tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest bowiem kryterium finansowe, w związku z czym uznaniowość w zakresie przyznania czy też odmowy przyznania takiego prawa wymaga od sądu dokładnego przeanalizowania i wnikliwej oceny sytuacji wnioskodawcy.

Ponadto osoba prawna obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie posiada niezbędnych środków na pokrycie kosztów postępowania sądowego, ale również, że podjęła wszelkie niezbędne kroki, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem.

Wedle przekonania Sądu, w świetle przedstawionych przez spółkę okoliczności oraz danych wynikających z przedłożonych dokumentów, nie można przyjąć, że skarżąca nie jest w stanie ponieść koniecznych kosztów sądowych.

Z treści przesłanych przez stronę skarżącą dokumentów wynika, że w latach 2011 i 2012 skarżąca spółka uzyskała dochód w kwocie odpowiednio 187.768,33 zł i 52.924,25 zł (przy przychodach w kwocie 1.588.866,49 zł i 3.297.774,09 zł), w wrześniu, październiku i listopadzie 2013 r. spółka dokonała dostawy towarów oraz świadczyła usługi o wartości odpowiednio 218.715 zł, 336.580 zł i 201.050 zł. Na dzień 31 grudnia 2012 r. jej aktywa miały wartość 7.537.796,58 zł, kapitał zapasowy – 4.585.069,19 zł oraz realizowała ona inwestycje długoterminowe o wartości 3.019.023,28 zł i inwestycje krótkoterminowe o wartości 45.685,59 zł.

Odnosząc się do powyższego w pierwszej kolejności wskazać należy, że nawet powstanie straty nie oznacza jeszcze utraty możliwości płatniczych. Strona natomiast w dwóch ostatnich latach kalendarzowych, za które przedłożyła dokumenty, osiągnęła zysk. W sytuacji strony skarżącej, o jej możliwościach płatniczych świadczy choćby fakt, że w dalszym ciągu prowadzi ona działalność gospodarczą i to na dużą, wynikającą z przedłożonych deklaracji VAT skalę. Jak podnosi się bowiem w orzecznictwie przedsiębiorstwo, które nie wykazało, że utraciło płynność finansową i nadal funkcjonuje w obrocie gospodarczym, nawet pomimo trudności finansowych powinno partycypować w kosztach postępowania sądowego (por. postanowienie NSA z dnia 1 kwietnia 2008 r., I OZ 208/08, LEX nr 477191).

O braku środków finansowych strony skarżącej nie może również świadczyć fakt prowadzonego wobec spółki postępowania egzekucyjnego, gdyż nie stoi ono na przeszkodzie prowadzeniu przez spółkę działalności gospodarczej. Dowodzi to, że mimo zajęć egzekucyjnych strona skarżąca dysponuje środkami finansowymi pozwalającymi jej na regulowanie wymagalnych należności.

Rozważając realne możliwości poniesienia opłat w toczącym się postępowaniu, przy uwzględnieniu charakteru prowadzonej działalności i ujawnionych wielkościach ekonomicznych, kwota opłaty sądowej od skargi, a także inne ewentualne przyszłe koszty, jeśliby się pojawiły w tej sprawie, jawi się jako nieznacząca dla kondycji finansowej spółki. Spółka w dacie złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy obracała środkami pieniężnymi, które mogły posłużyć do zapłaty wpisu sądowego, co pozwoliłoby na rozpoznanie jej sprawy.

Nadto winno się wskazać, że występując o zwolnienie od kosztów spółka nie podnosiła, iż nie posiada zdolności kredytowej w celu zaciągnięcia zobowiązania na opłacenie kosztów sądowych.

Na marginesie można także zauważyć, że spółka pomimo wezwania nie przesłała bardziej aktualnych dokumentów dotyczących jej zdolności finansowych. Pomimo wezwania nie przedłożyła wydruku z księgi podatkowej z wykazanym przychodem i dochodem lub stracą za październik, listopad i grudzień 2013 r. lub rachunku zysku i strat za te miesiące (pkt 2 wezwania) oraz kopii deklaracji VAT za grudzień 2013 r. (pkt 3 wezwania). Przedłożyła natomiast nieaktualne dokumenty z 2011 r.

Konkludując powyższe rozważania nie sposób stwierdzić, aby koszty związane z prowadzeniem postępowania sądowego przekraczały możliwości płatnicze skarżącej spółki. Zdaniem Sądu, ocena sytuacji skarżącej w powiązaniu z przedłożoną dokumentacją nie daje podstaw do uznania, że skarżąca spełniła przesłanki do przyznania jej prawa pomocy.

Mając powyższe na uwadze, działając na podstawie art. 246 § 2 pkt 2) p.p.s.a. Sąd orzekł jak w sentencji.