I SA/Ol 769/13

Uzasadnienie

Spółka A, reprezentowana przez radcę prawnego G D., złożyła formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy osobie prawnej w zakresie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych. Argumentując wniosek Spółka wskazała, że znajduje się obecnie w trudnej sytuacji finansowej, w której nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych. W ubiegłym roku podatkowym poniosła stratę w wysokości 1.778.766,26 zł. Podniosła, iż w wyniku wprowadzenia nowych przepisów w przedmiocie podatku od gier spółka zapłaciła ponad 46 mln zł podatku więcej, niż na poprzednich zasadach, co odbiło się na kondycji finansowej spółki. Spółka podejmuje próby zrównoważenia kosztów zwiększonych należności podatkowych, obniżając koszty funkcjonowania firmy m.in. poprzez zmniejszenie liczby pracowników oraz wartość środków trwałych. Wskazała, że wskaźnik rentowności sprzedaży i kapitału własnego wykazał duży spadek w stosunku do poprzedniego roku sprawozdawczego.

Z formularza wniosku PPPr. wynika, że kapitał zakładowy Spółki wynosi 1.928.000,00 zł, wartość środków trwałych wnioskodawcy wg. bilansu za ostatni rok wynosi 19. 379.613,75 zł, natomiast wysokość straty za ostatni rok obrotowy według bilansu skarżąca określiła na kwotę – 1.738.766,26 zł. Na koncie Spółki znajdują się środki w wysokości 2.207,52 zł.

Do złożonego wniosku skarżąca dołączyła wyciąg z rachunku bankowego prowadzonego w Banku Spółdzielczym w "[...]" z saldem na dzień 28.11.2013r. Ponadto przedłożono bilans na dzień 31.12.2012, rachunek zysków i strat za okres 01.01.2012 r. do 31.12.2012r. Z dokumentów tych wynika, że strona w 2012 r. uzyskała przychody netto ze sprzedaży o wartości 111.490.974 zł, odnotowując stratę w kwocie 1.738.766,26 zł. Ogólnie strata z lat poprzednich wyniosła 9.890.506,67 zł. Na dzień 31 grudnia 2012 r. jej kapitał własny wynosił 29.579.884,30 zł. i dysponowała środkami pieniężnymi w kasie i na rachunkach w wysokości 11.552.867,63 zł.

Mając na uwadze powyższe zważono, co następuje:

Zasadą postępowania przed sądami administracyjnymi jest ponoszenie przez strony kosztów postępowania związanych z udziałem w sprawie. Zgodnie jednak z art. 246 § 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270 dalej cyt. jako p.p.s.a.), osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym bądź częściowym, gdy wykaże, że nie ma jakichkolwiek środków na poniesienie kosztów postępowania czy też dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Stosownie do art. 245 § 3 p.p.s.a. prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie pełnomocnika. Zgodnie z treścią wyżej wskazanych przepisów to na stronie spoczywa obowiązek udowodnienia zaistnienia okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy w określonym zakresie. Osoba prawna (jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie ma adekwatnych środków na poniesienie kosztów postępowania, ale także że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne środki, aby zdobyć fundusze na pokrycie tych wydatków. W szczególności zapobiegliwości i przezorności w tym zakresie należy wymagać od osób toczących spory sądowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, która ze swej istoty wiąże się z ryzykiem ponoszenia wszystkich związanych z nią konsekwencji, w tym kosztów także sądowych (por. postanowienie NSA z dnia 06.10.2004r., sygn. akt GZ 61/04, GZ 64/04, publ. CBOiS).

Prawo pomocy jest formą dofinansowania strony postępowania sądowego

z budżetu państwa i przez to zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania powinno sprowadzać się do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w takim postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe (postanowienie NSA z 6 października 2004r., sygn. akt GZ 71/04, ONSA 2005, Nr 1, poz. 8). Wskazać również należy, że zgodnie z art. 84 Konstytucji RP każdy na obowiązek świadczenia ciężarów i świadczeń publicznych, do których zalicza się daniny publiczne w postaci kosztów sądowych. Zwolnienie od tego rodzaju danin stanowi więc odstępstwo od konstytucyjnej zasady ich powszechnego i równego ponoszenia. Dlatego winno być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli (vide: postanowienie NSA z dnia 10.01.2005r., sygn. akt FZ 478/04, publ. CBOiS).

W niniejszej sprawie Spółka złożyła wniosek o przyznania prawa pomocy

w zakresie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych. Wymagalnym kosztem postępowania, na obecnym etapie jest wpis sądowy od skargi w wysokości 2.000 zł. Na Spółce ciąży ponadto obowiązek uiszczenia wpisów sądowych w dwóch innych, zawisłych przed tutejszym Sądem, sprawach o sygn. akt I SA/Ol 770/13 i I SA/Ol 771/13. Łączna kwota wymagalnych wpisów we wszystkich zawisłych sprawach wynosi 6.000 zł.

Przy rozpoznawaniu wniosku posłużono się danymi przedstawionymi przez Spółkę na dzień 31.12.2012r. ( rachunek zysków i strat oraz bilans). Odstąpiono od wzywania skarżącej o przedłożenie dodatkowych oświadczeń i materiałów źródłowych

z uwagi na wielomilionowe wartości wynikające z przedłożonych dokumentów dotyczące majątku, przychodów i finansów spółki. Ponadto, jak wynika z oświadczenia zawartego w formularzu wniosku PPPr, podpisanego na dzień 23.12.2013r. odnośnie innych danych dotyczących majątku i dochodów ( rubryka nr 10), dane te należy odczytywać "jak w bilansie".

Oceniając sytuację finansową na podstawie złożonych przez Spółkę oświadczeń i dokumentów źródłowych, należy stwierdzić, iż skarżąca nie wykazała, że spełnia przesłanki warunkujące przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Przede wszystkim stwierdzić należy, że skarżąca prowadzi działalność gospodarczą o dużych rozmiarach i posiada znaczny majątek. Z przedłożonych dokumentów księgowych wynika, iż przychody netto z prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej za 2012 r. wyniosły 111.705.005,24 zł przy kosztach uzyskania przychodów w kwocie 112 478.702,59 zł. Skarżąca poniosła także w 2012r. stratę w wysokości 1.738.766,26 zł. Zauważyć jednakże należy, że do kosztów działalności w tym okresie zaliczono m.in. koszty z tytułu amortyzacji, które wyniosły 9.182.431,32 zł. Uwzględniając, iż amortyzacja jest kosztem niepieniężnym, gdyż nie pociąga za sobą wydatków w danym okresie, należy stwierdzić, iż rzeczywiste koszty, które Spółka poniosła w 2012 r. wynosiły 103.296.271,27 zł. Stwierdzić zatem należy, iż wykazana strata była jedynie wynikiem bilansowym nadwyżek kosztów nad przychodami, mającym wpływ na rozliczenia podatkowe. Powyższe nie oznacza automatycznie braku rzeczywistych środków finansowych. Tym samym wykazanie straty nie oznacza jeszcze utraty możliwości płatniczych, zwłaszcza że analiza dokumentów księgowych spółki prowadzi do odmiennych wniosków (por. w tej kwestii postanowienie NSA z dnia 9 marca 2011 r., sygn. akt II FZ 43/11, publ. CBOiS).

Za uwzględnieniem twierdzeń strony o jej trudnej sytuacji finansowej nie przemawiały także dane wynikające z bilansu, z których wynikało, że Spółka posiadała na koniec 2011r. środki trwałe o wartości 29.510.764,79zł, zaś na koniec 2012r.

o wartości 19.959.941,61 zł. Spadek wartości środków trwałych zapewne spowodowany jest dokonanym odpisem amortyzacyjnym, a zatem ma charakter niepieniężny. Spółka posiada nadal majątek o znacznej wartości. Podkreślić przy tym należy, że z bilansu za rok 2012 wynika, że w skład środków trwałych wchodzą grunty, urządzenia techniczne

i maszyny, inne środki trwałe oraz środki trwałe w budowie. Nie sposób zatem przyjąć, że spółka która dokonuje inwestycji i to na milionowe wartości, a mianowicie zainwestowała w budowę środków trwałych kwotę 9.991.641,00 zł, wymaga pomocy ze strony Skarbu Państwa w postaci zwolnienia jej od części kosztów sądowych. Dlatego też zgodzić należy się z poglądem, iż spółka dysponująca wciąż majątkiem, którego wartość wielokrotnie przewyższa wysokość wpisu, nie mieści się w hipotezie art. 246 § 2 pkt 1 i 2 p.p.s.a. (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 listopada 2004r., FZ 463/04, publ. CBOiS).

Dodatkowo zauważyć należy, iż sytuacja finansowa spółki uległa w 2012r. poprawie w stosunku do roku poprzedniego, spółka odnotowała bowiem znacznie mniejszą stratę finansową niż w poprzednim roku. Strata uległa zmniejszeniu

z 3.942.462,91 zł w 2011r. do 1.738.766,26 zł . Biorąc również pod uwagę wysokość wszystkich strat za lata ubiegłe tj. 9.890.506,67 zł, nie można stwierdzić, iż sytuacja spółki jest rzeczywiście trudna bądź zagrożona. Wysokość strat z lat ubiegłych

w porównaniu z kapitałem własnym spółki oraz środkami jakimi Spółka corocznie obraca, nie stanowi znacznej wartości i nie wpływa diametralnie na jej sytuację finansową. Majątek spółki nie został przeciążony ponad jego wartość.

O poprawie sytuacji finansowej świadczy również wysokość środków pieniężnych zgromadzonych w kasie i na rachunkach. Na koniec 2011r. spółka dysponowała środkami w wysokości 10.816.274,87 zł, zaś na koniec 2012r. ilość posiadanych środków zwiększyła się do kwoty 11.552.867,63 zł, a więc o kwotę 736.592,76 zł. Biorąc pod uwagę, iż postępowanie podatkowe w niniejszej sprawie toczy się od końca 2012r. stwierdzić należy, iż spółka miała możliwość uwzględnienia w swoich wydatkach kosztów związanych z ewentualnym postępowaniem sądowym. Posiadała bowiem aktywa pieniężne zgromadzone w kasie i na rachunkach przekraczające wielokrotnie kwotę wymaganego wpisu. Jak już wyżej wskazano postępowanie sądowe dla przedsiębiorcy zorganizowanego w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest elementem prowadzonej działalności gospodarczej i w tym zakresie musi ona liczyć się z koniecznością ponoszenia kosztów tej działalności, jakim są również m.in. właśnie koszty sądowe. Ryzyko niepowodzenia takiej działalności nie powinno obciążać dochodów budżetowych państwa związanych z działalnością sądów.

W ramach przychodów finansowych spółka uzyskała również przychody

z odsetek w wysokości 62.507,53 zł. Posiadała zatem dodatkowo wypracowane środki pieniężne od środków zgromadzonych na lokatach bądź rachunkach bankowych, które mogła przeznaczyć na pokrycie kosztów sądowych.

Dodatkowo należy zauważyć, że inwestycje krótkoterminowe, wskazywane wyżej aktywa pieniężne w wysokości 11.552.867,63zł, były dwukrotnie większe niż wymagalne zobowiązania krótkoterminowe w wysokości 5.787.605,54 zł. Oznacza to że spółka dysponowała realnymi pieniędzmi, które mogła szybko uzyskać, nie tak jak np.

w przypadku sprzedaży majątku. Ponadto ich wysokość przekraczała zobowiązania krótkoterminowe. Zauważyć należy, iż wysokość zobowiązań krótkoterminowych również uległa zmniejszeniu w porównaniu do poprzedniego okresu z 13.580.011,56 zł do 5.787.605,54 zł. Wynika to miedzy innymi ze spłaty przez spółkę kredytu w 2012 r.. Na koniec 2011r. spółka w ramach swoich zobowiązań posiadała kredyt lub pożyczkę

w wysokości 1.000.099,32 zł, który spłaciła w 2012r. Powyższe oznacza możliwość regulowania swoich zobowiązań i posiadanie środków pieniężnych na ten cel. Wskazać w tym miejscu należy, że kredyty czy pożyczki zaciągnięte przez skarżącą nie mogą być traktowane priorytetowo w stosunku do obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Wynikające z nich prywatne zobowiązania finansowe nie mogą mieć pierwszeństwa przed zobowiązaniami publicznoprawnymi (zob. postanowienie NSA z 9 września 2013 r., I OZ 862/13 publ. CBOiS). Tym samym nie do zaakceptowania jest sytuacja w której skarżąca reguluje zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym, natomiast opłacenia zobowiązań o charakterze publicznym tj. kosztów sądowych oczekuje od Skarbu Państwa.

Ponadto dodać należy, iż podmiot działający w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może pokryć koszty sądowe przez zażądanie dopłat od wspólników. Nie ma przeciwwskazań aby środki pieniężne konieczne na uiszczenie kosztów sądowych czy ich części pochodziły z dopłat od wspólników. Aktualne na gruncie przedmiotowej sprawy pozostaje orzeczenie SN z dnia 13 września 1937r. II C 618/37 OSN(C) 1938/6/293, Lex 4328, w którym wyrażono pogląd, że "Spółka

z ograniczoną odpowiedzialnością, ubiegająca się o prawo ubogich, (...) nawet w razie przeciążenia majątku swego ponad wartość nie może się powołać na swe zupełne ubóstwo, gdyż może pokryć opłaty sądowe przez zażądanie dopłat od wspólników".

Podkreślić również należy, iż nawet brak bieżących dochodów nie może być dostatecznym uzasadnieniem dla skutecznego żądania przez stronę przyznania prawa pomocy w sytuacji, gdy w sposób formalny nie dowiodła swojej niewypłacalności np. poprzez wystąpienie w odpowiednim czasie o ogłoszenie upadłości. Skarżąca nadal prowadzi działalność gospodarczą i jak wynika z wyciągu z KRS nie zgłosiła wniosku

o upadłość. Tym samym przyjąć należy, iż prowadzona działalność jej się opłaca, nawet jeśli przejściowo ma pewne kłopoty finansowe. W tym miejscu wskazać należy, iż nie znalazła uzasadnienia argumentacja strony, iż w związku ze zmianami legislacyjnymi zmuszona jest do uiszczania dużo wyższych podatków niż przed nowelizacją. Nie ulega wątpliwości, że przychody osiągane przez skarżącą oraz prowadzona przez nią działalność nie powodują konieczności likwidacji spółki czy też wystąpienia z wnioskiem o upadłość podmiotu.

Reasumując należy stwierdzić, że wartość środków, jakimi Spółka obraca, wartość majątku jaki posiada w porównaniu z wysokością należnego w niniejszej sprawie wpisu sądowego od skargi w wysokości 2.000 zł ( zaś w 3 sprawach zawisłych przed tut. Sądem w kwocie 6.000 zł), czyni nieuzasadnionym jej twierdzenia, iż nie jest ona w stanie ponieść całości kosztów postępowania. W tym świetle kwota należnego

w niniejszej sprawie wpisu sądowego od skargi jawi się jako nieznacząca dla kondycji finansowej Spółki. Zdaniem referendarza sądowego spółka będąca czynnym podmiotem gospodarczym, posiadająca wielomilionowy majątek, posiadająca aktywa obrotowe (zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe) – przewyższające znacznie wysokość wymaganego wpisu, co do której nie toczy się postępowanie upadłościowe, pomimo poniesionej w ubiegłym roku straty - jest w stanie wygospodarować środki pieniężne na uiszczenie kosztów sądowych.

Mając na uwadze wszystkie podniesione wyżej argumenty, na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. w oparciu o art. 258 §2 pkt 7 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.