PO 2/N-0348/95

W związku z napływającymi zapytaniami dotyczącymi opodatkowania przychodów z wykonywania wolnych zawodów Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia:

1. Za przychody uzyskane z wykonywania wolnego zawodu, zgodnie z art. 14a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwanej dalej ustawą, uważa się przychody z osobiście wykonywanej działalności, a w szczególności: przez lekarzy wszystkich specjalności (w tym lekarzy weterynarii), techników dentystycznych, felczerów, położnych, pielęgniarek, prawników, ekonomistów, inżynierów, architektów, techników budowlanych, geodetów, rzeczników patentowych, tłumaczy oraz księgowych.

"Osobiste wykonywanie wolnego zawodu" oznacza wykonywanie działalności bez zatrudnienia osób na podstawie umów o pracę oraz umów zlecenia i umów o dzieło.

Działalność nie traci przymiotu wykonywanej w ramach wolnego zawodu, jeżeli przy świadczeniu usług zatrudniane są osoby, które nie wykonują czynności związanych bezpośrednio z tym wolnym zawodem. Dotyczy osób zatrudnionych wyłącznie do prac o charakterze pomocniczym, tj. do prowadzenia kasy i księgowości, prac porządkowych, przyjmowania zleceń na usługi, pracowników obsługi biurowej, kierowców itp.

2. W przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody (z osobiście wykonywanej działalności) w ramach wolnego zawodu - wyłącznie od osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej lub podmiotów gospodarczych i wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb tych podmiotów i tego samego rodzaju usług nie wykonuje na rzecz ludności (a więc gdy działalność ta, zgodnie z przepisami art. 13 pkt 8 ustawy nie jest uznawana za działalność gospodarczą), nie może oczywiście korzystać z opodatkowania w formie ryczałtu i nie ma również obowiązku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Przychody te są traktowane w ustawie analogicznie jak przychody z tytułu osobistego wykonywania usług w warunkach umowy zlecenia. Podmioty wypłacające należności z tego tytułu obowiązane są jako płatnicy potrącić zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 20% przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania również w wysokości 20%. Płatnicy ci obowiązani są potrącone zaliczki wpłacać w terminie do 7 dnia następnego miesiąca do urzędu skarbowego, właściwego według miejsca zamieszkania podatnika, a po upływie roku obowiązani są sporządzić informację według wzoru PIT-8B. Podatnik zaś po upływie roku obowiązany jest złożyć zeznanie podatkowe w terminie do 30 kwietnia roku następnego.

3. Jeżeli podatnik świadczy osobiście usługi (w ramach wolnego zawodu) na rzecz ludności lub podmiotów, o których była mowa w pkt 2, i równocześnie na rzecz ludności, może w 1995 r. opłacać podatek dochodowy:

a) w formie karty podatkowej na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z 23.12.1994 r. w sprawie karty podatkowej (Dz.U. Nr 140, poz. 787). Podatnicy wykonujący wolny zawód lekarza weterynarii mogą korzystać (w 1995 r.) z opodatkowania w formie karty podatkowej. Lekarze weterynarii opodatkowani w tej formie mogą również dokonywać sprzedaży preparatów weterynaryjnych, wymienionych w grupie 1348 SWW. Sprzedaż tych preparatów musi być jednak związana z usługą świadczoną w ramach wykonywania wolnego zawodu na rzecz kupującego. W części IX tabeli stanowiącej załącznik Nr 1 powołanego rozporządzenia przewidziana została miesięczna stawka dla tego rodzaju działalności. Przepisy w sprawie karty podatkowej nie różnicują stawek ryczałtu według miejscowości, w której wykonywane są świadczenia, oraz liczby godzin przyjęć w miesiącu, jak również nie ograniczają ani miejsca, ani odbiorców zabiegów i porad weterynaryjnych. Podatnik może zatem świadczyć usługi weterynaryjne w kilku klinikach (przychodniach) weterynaryjnych. Przewidując przypadki prowadzenia tej działalności w rozmiarach odbiegających od przeciętnych, w przepisach rozporządzenia przyjęto rozwiązania pozwalające (z urzędu lub na wniosek podatnika) na obniżenie lub podwyższenie stawki, nie więcej jednak niż o 50% (§ 7 ust. 3). Opodatkowanie w formie karty podatkowej nie dotyczy działalności lekarzy weterynarii wykonywanej w formie spółki cywilnej. Przepisy szczególne wynikające z rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie karty podatkowej dopuszczają na zasadzie wyjątku możliwość zatrudniania (w ramach wolnego zawodu) nie więcej niż jednej pomocy fachowej lub osoby przyuczonej (za pomoc taką nie uważa się jednak lekarza weterynarii);

b) na ogólnych zasadach, w oparciu o zapisy w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Podatkową księgę przychodów i rozchodów jest obowiązany prowadzić zgodnie z rozporządzeniem z 15.12.1992 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 496, z 1993 r. Nr 59, poz. 274 i Nr 131, poz. 624, z 1994 r. Nr 140, poz. 788 oraz z 1995 r. Nr 9, poz. 44).

4. Ministerstwo Finansów przypomina, iż przychody z wykonywania wolnego zawodu w 1995 r. zostały wyłączone z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na zasadach rozporządzenia Ministra Finansów z 23.12.1994 r. w sprawie zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób fizycznych - Dz.U. Nr 140, poz. 786 i z 1995 r. Nr 9, poz. 43 (§ 3 ust. 1 pkt 3 lit. d rozporządzenia).

5. Jeżeli podatnik zatrudnia osoby wykonujące usługi związane bezpośrednio z danym zawodem, przychodów z tej działalności nie zalicza się do wolnych zawodów, o których mowa w art. 14 ustawy, lecz zalicza się je do przychodów (art. 14 ustawy) z pozostałej pozarolniczej działalności gospodarczej.

6. W przypadku gdy lekarz weterynarii zatrudniał od początku przy świadczeniu usług w 1995 r. pracowników - przysługuje mu prawo do korzystania z ryczałtu ewidencjonowanego, o ile spełnia pozostałe warunki.

7. Jeżeli podatnik ten w 1994 r. wykonywał działalność w ramach wolnego zawodu, a w 1995 r., po okresie w którym zatrudniał pracowników, w tym również na podstawie umowy zlecenia, będzie osobiście świadczył usługi - tj. będzie wykonywał w ramach wolnego zawodu, utraci prawo do zryczałtowanej formy opodatkowania za cały 1995 r. W tym przypadku za okres od początku roku do końca miesiąca, poprzedzającego miesiąc, w którym utracił prawo do ryczałtu złoży jedną deklarację (PIT-5), w której wykaże w łącznych kwotach przychody, koszty, dochody oraz wysokość zapłaconego podatku za ten okres.

W dniu utraty prawa do ryczałtu powinien złożyć podatkową księgę przychodów i rozchodów i zawiadomić o jej prowadzeniu urząd skarbowy. W deklaracji (PIT-5) za miesiąc, w którym utracił prawo do ryczałtu powinien wykazać zarówno przychody, koszty i dochody za okres do utraty prawa do ryczałtu, jak też wynikające z księgi przychodów i rozchodów.

8. Jeżeli jednak podatnik rozpoczął w ciągu 1995 r. wykonywanie (przy zatrudnieniu pracowników) usług weterynaryjnych, jest obowiązany opłacać ryczałt ewidencjonowany od dnia uzyskania pierwszego przychodu, chyba że zrzeknie się ryczałtu i wybierze opodatkowanie na ogólnych zasadach.

9. W razie gdy podatnik, który rozpoczął działalność w 1995 r. i opłacał ryczałt ewidencjonowany przestał zatrudniać pracowników (dotyczy to również zatrudnienia na umowę zlecenie), utraci prawo do ryczałtu od dnia, w którym uzyska przychód z usług wykonywanych osobiście, tj. z wolnego zawodu. W tym przypadku od tego dnia jest zobowiązany zaprowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zawiadomić urząd skarbowy o jej prowadzeniu i opłacać podatek dochodowy do końca roku na ogólnych zasadach, składając co miesiąc deklarację (PIT-5), a do 30.4.1996 r. złożyć zeznanie podatkowe.

10. W przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej, której wspólnikami są np. lekarze weterynarii, przychody z tej działalności zalicza się do przychodów z pozostałej pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 14 ustawy). Wspólnicy spółki mogą być opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, o ile spełniają pozostałe warunki i nie zrzekną się tej formy opodatkowania.

Ponadto Ministerstwo Finansów przypomina, że w przypadku gdy lekarz weterynarii wyznaczony do wykonywania czynności urzędowych odprowadza na rzecz państwa określoną, procentową kwotę uzyskanych wpływów, o kwotę tę ulega zmniejszeniu wysokość przychodu.