IBPP3/443-533/10/IK

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 9 lipca 2010 r. (data wpływu 20 lipca 2010 r.), uzupełnionym pismem z dnia 23 września 2010 r. (data wpływu 30 września 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji zniesienia współwłasności nieruchomości gruntowej w wyniku wydanego przez sąd postanowienia w sytuacji gdy powstaje obowiązek dokonania spłat - jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie

W dniu 20 lipca 2010 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 23 września 2010 r. (data wpływu 30 września 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania transakcji zniesienia współwłasności nieruchomości gruntowej w wyniku wydanego przez sąd postanowienia w sytuacji gdy powstaje obowiązek dokonania spłat.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Postanowieniem z dnia 31 marca 2010 r. Sąd Rejonowy zniósł współwłasność nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działki 537/2, 538/2. Powierzchnia łączna ww. działek wynosi 0,1309 ha. Wg miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działka nr 537/2 znajduje się na terenie przeznaczonym pod usługi komercyjne a także parkingi i infrastrukturę techniczną. Działka nr 538/2 znajduje się częściowo na terenie przeznaczonym pod publiczną drogę zbiorczą oraz w obszarze rozmieszczenia obiektów handlowych. Biegły rzeczoznawca określił wartość rynkową ww. działek na kwotę 4 790 940,00 zł. Współwłaścicielami ww. działek były osoby fizyczne oraz Skarb Państwa w 2688/188160 części.

Wyżej powołanym postanowieniem sąd dokonał zniesienia współwłasności w ten sposób, iż prawo własności do całości działek przyznał jednemu ze współwłaścicieli. Tym samym postanowieniem zasądził wysokość spłat na poszczególnych uczestników.

W uzupełnieniu do wniosku wskazano, że postanowieniem z dnia 31 marca 2010 r. Sąd Rejonowy orzekł, iż prawo własności nieruchomości nabywa w całości jedna z osób fizycznych składająca wniosek do Sądu o zniesienie współwłasności. Osoba ta została zobowiązana przez Sąd do spłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli, poszczególnych kwot pieniężnych. W przedstawionym postanowieniu sądowym nie jest określone czy zasądzona kwota jest kwotą brutto czy netto.

Ponadto Wnioskodawca wskazał, że oczekuje interpretacji co do transakcji, której stronami są Wnioskodawca oraz osoba fizyczna która nabyła prawo własności do nieruchomości oraz uiściła zasądzoną kwotę na konto Wnioskodawcy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przedstawionym stanie faktycznym zniesienie współwłasności nieruchomości gruntowej w drodze postanowienia sądowego z orzeczeniem spłat jest przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług w oparciu o przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) nie wskazują jednoznacznie, że w tym toku postępowania przeniesienia udziału we współwłasności ze spłatą jest dostawą towarów. Czynność polegająca na przeniesieniu udziału we współwłasności dotyczy prawa, a nie towaru. Jednocześnie też nie można uznać przedmiotowej spłaty za usługę, czego konsekwencją nie ma obowiązku wystawienia faktury VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

eksport towarów;

import towarów;

wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty (art. 2 pkt 6 ustawy o VAT).

Natomiast stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Towarem jest także udział w prawie własności nieruchomości, co wynika z poniższego uzasadnienia:

W myśl art. 44 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Własność jest więc prawem majątkowym do rzeczy. Własność w ujęciu art. 44 Kodeksu cywilnego należy rozumieć w znaczeniu cywilnoprawnym jako rodzaj najsilniejszego prawa do rzeczy o charakterze bezwzględnym. Własność jest definiowana w art. 140 Kodeksu cywilnego poprzez wskazanie uprawnień i ograniczeń właściciela. Granice własności określają ustawy oraz zasady współżycia społecznego; właściciel może , z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. W orzeczeniu z dnia 16 lipca 1980 r. sygn. akt III CZP 45/80 Sąd Najwyższy stwierdził, że prawo własności jest szczególnym prawem, które zapewnia właścicielowi dopuszczalną w danych warunkach pełnię uprawnień względem rzeczy. Choć przepis ten nie zdefiniował prawa własności przez wyczerpujące wyliczenie uprawnień właściciela, to jednak wyliczył uprawnienia zasadnicze, a przede wszystkim uprawnienia do korzystania z rzeczy oraz do rozporządzania nią. Te dwa uprawnienia stanowią istotę prawa własności.

Stosownie do art. 195 Kodeksu Cywilnego własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). Nie zmienia to w niczym istoty własności rzeczy. Współwłasność cechuje: jedność przedmiotu, wielość podmiotów i niepodzielność wspólnego prawa. Te cechy współwłasności rzeczy, a zwłaszcza jedność przedmiotu i niepodzielność prawa oznaczają, że każdy ze współwłaścicieli nie ma wyłącznego prawa do fizycznie wydzielonej części rzeczy, natomiast każdy z nich ma prawo do całej rzeczy (H. Ciepła, Kodeks cywilny, Tom I, Warszawa 2005). Ułamek we współwłasności ułamkowej wyznacza jedynie zakres obowiązków oraz uprawnień współwłaściciela w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych wobec innych współwłaścicieli. Posiadanie udziału nie ogranicza jednak w korzystaniu i rozporządzaniu całą rzeczą, z uwzględnieniem zasad należytego zarządu. Fakt, że udział w rzeczy może być przedmiotem obrotu, nie oznacza, że w przypadku nabycia udziału nie nabywa się jednocześnie prawa do rozporządzania rzeczą (całą) jak właściciel. Zatem zbycie udziału również w drodze zniesienia współwłasności nie jest wyłącznie rozporządzeniem prawem lecz jest przeniesieniem własności rzeczy w części przysługującej właścicielowi.

Z kolei zgodnie z art. 196 § 1 k.c. współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.

W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej. Współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, jako wyłącznego prawa współwłaściciela, zasadą jest, że każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli (art. 198 k.c.). Współwłaściciele są zatem odrębnymi podmiotami prawa.

Zgodnie z art. 210 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Z powyższej normy wynika więc, że każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Ustawodawca przyznaje więc każdemu ze współwłaścicieli roszczenie o zniesienie współwłasności. Jego zaspokojenie może nastąpić w trybie umownego zniesienia współwłasności lub na drodze orzeczenia sądowego.

Zgodnie z art. 212 k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

W tym miejscu warto podkreślić, iż niniejsza interpretacja nie może opierać się wyłącznie na pojęciach występujących w prawie cywilnym, pomijając znaczenie dostawy towarów obowiązujące na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług oraz na gruncie prawa wspólnotowego.

Należy w tym miejscu przytoczyć fragmenty orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-25/03 z dnia 21 kwietnia 2005r., w którym ETS orzekł co następuje cyt. „... zgodnie z utrwalonym orzecznictwem terminy używane przez przepisy szóstej dyrektywy, które nie zawierają żadnego wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich celem ustalenia ich znaczenia i zakresu, powinny być w zasadzie w całej Wspólnocie interpretowane autonomicznie i jednolicie, aby uniknąć rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich” (zob. wyrok z dnia 27 listopada 2003r. w sprawie C-497/01 Zita Modes, Rec. str. 1-4393, pkt 34).

Jeśli chodzi w szczególności o art. 5 ust. 1 szóstej dyrektywy a obecnie art. 14 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, zgodnie z którym dostawa towaru oznacza przeniesienie prawa do rozporządzania dobrami materialnymi jak właściciel, to z orzecznictwa Trybunału wynika, że pojęcie dostawy towaru nie odnosi się do przeniesienia własności w formach przewidzianych we właściwym prawie krajowym, lecz obejmuje każdą czynność polegającą na przeniesieniu dobra materialnego przez stronę, która przyznaje drugiej stronie prawo do faktycznego dysponowania nim, jak gdyby była właścicielem tego dobra. Cel szóstej dyrektywy mógłby zostać zagrożony, gdyby stwierdzenie dostawy towaru, która jest jedną z trzech czynności opodatkowanych, zależało od spełnienia warunków, które zmieniają się w zależności od prawa cywilnego danego państwa członkowskiego (zob. podobnie wyrok z dnia 8 lutego 1990 r. w sprawie C-320/88 Shipping and Forwarding Enterprise Safe, Rec. str. 1-285, pkt 7 i 8; wyrok z dnia 4 października 1995 r. w sprawie C-291/92 Armbrecht, Rec. str. 1-2775, pkt 13 i 14, jak również wyrok z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie C-185/01 Auto Lease Holland, Rec. str. 1-1317, pkt 32 i 33).

Skoro przez dostawę towarów art. 7 ust.1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług nakazuje rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a towarem jak wynika z art. 2 pkt 6 ustawy jest nieruchomość gruntowa, to dostawa całej rzeczy (100% prawa własności) lub ułamka tej rzeczy (np. 50% prawa własności) zawsze będzie przeniesieniem prawa do rozporządzania tą nieruchomością jak właściciel. Istotne jest bowiem to, że wskutek nabycia prawa majątkowego (pełnej własności lub udziału) nabywca może rozporządzać rzeczą jak właściciel. A warunek ten zostaje bezwzględnie spełniony w przypadku nabycia udziału w rzeczy. Powyższe twierdzenie uzasadnia również, i ten fakt prawny, że istotą współwłasności jest niepodzielność prawa własności rzeczy. Zatem jeśli nabywca nabywa tylko udział w rzeczy, tj. prawo majątkowe, to prawo to daje mu możliwość rozporządzania rzeczą jak właściciel, właśnie z uwagi na fakt, że istotą współwłasności jest niepodzielność prawa do rzeczy. Zatem na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług zbycie również w drodze zniesienia współwłasności udziału w prawie własności gruntu traktować należy jako dostawę towarów.

Z opisu stanu faktycznego wynika, iż Sąd Rejonowy postanowieniem zniósł współwłasność nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działki nr 537/2, 538/2. Jednocześnie Sąd orzekł, iż prawo własności nieruchomości nabywa jedna z osób fizycznych składająca wniosek do Sądu o zniesienie współwłasności. Osoba ta została zobowiązana przez Sąd do spłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli, poszczególnych kwot pieniężnych.

Przenosząc powyższe na grunt ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że w związku ze zniesieniem współwłasności nieruchomości ma miejsce wydanie nieruchomości w zamian za świadczenie pieniężne, zatem mamy do czynienia z dostawą towarów zdefiniowaną w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Podmiotem dokonującym dostawy przedmiotowej działki jest m.in. Wnioskodawca w zakresie swego udziału w nieruchomości gruntowej, zaś podmiotem nabywającym na wyłączną własność nieruchomość gruntową jest osoba fizyczna.

Zatem powyższej transakcji podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT jako dostawa towarów na rzecz osoby fizycznej dokonuje Wnioskodawca otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie orzeczone w postanowieniu sądu.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż zbycie przez Wnioskodawcę udziału w nieruchomości gruntowej na rzecz osoby fizycznej w drodze sądowego zniesienia współwłasności z obowiązkiem dokonania spłat na rzecz Wnioskodawcy stanowi dostawę towaru podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT na zasadach określonych w ustawie.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego 4A, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.