II FSK 3257/12

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 maja 2012 r. sygn. akt I SA/Bd 326/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy oddalił skargę A. S.-D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Bydgoszczy

z dnia 23 lutego 2012 r. w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2010 r.

Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco:

Decyzją z dnia 14 listopada 2011 r. Prezydent Miasta Bydgoszczy ustalił A. S.-D. zobowiązanie w podatku od nieruchomości za 2010 r.

w kwocie 26.486 zł.

W uzasadnieniu organ pierwszej instancji podał, że podatniczka jest właścicielką infrastruktury portowej (portu rzecznego), znajdującej się na działkach nr [...] położonych przy ul. [...] w Bydgoszczy. Infrastruktura ta jest dzierżawiona

i wykorzystywana zgodnie z jej przeznaczeniem przez Z. B.

Zdaniem organu pierwszej instancji, podatniczce nie przysługuje prawo do zwolnienia od podatku od nieruchomości na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 96, poz. 613 ze zm.) – dalej jako "u.p.o.l.", albowiem przepis ten przewiduje zwolnienie wyłącznie budowli infrastruktury portowej, budowli infrastruktury zapewniającej dostęp do portów

i przystani morskich oraz zajętych pod nie gruntów. Zdaniem organu, przepis ten nie obejmuje swym zakresem budowli infrastruktury rzecznej oraz zajętych pod nie gruntów, jakie są w posiadaniu podatniczki.

W złożonym od powyższej decyzji odwołaniu A. S.-D. wniosła o jej zmianę, względnie o jej uchylenie i przekazanie sprawy organowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Wydanej decyzji zarzucono naruszenie art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. z uwagi na jego błędną wykładnię i niezastosowanie, poprzez przyjęcie, że na gruncie powołanej ustawy znajduje zastosowanie definicja infrastruktury portowej zawarta w art. 2 pkt 4 ustawy

z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 179 ze zm.) – dalej jako "u.p.p.m.". Ponadto strona zarzuciła naruszenie art. 2, art. 32

i art. 217 Konstytucji RP, poprzez zawężenie podmiotów, którym przysługuje przedmiotowe zwolnienie podatkowe. Odwołująca nie podzieliła stanowiska organu pierwszej instancji dotyczącego interpretacji art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., albowiem w jej ocenie, należy dokonać interpretacji tego przepisu zgodnie z dyrektywą językową, uwzględniającą również infrastrukturę portów rzecznych, w tym wykorzystywaną na potrzeby żeglugi śródlądowej.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Bydgoszczy nie podzieliło argumentacji odwołującej się uznając za prawidłowe rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu decyzji z dnia 23 lutego 2012 r. organ odwoławczy, odwołując się do treści art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., stwierdził, że zwolnienie ustanowione w tym przepisie nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie, albowiem posiadana przez podatniczkę infrastruktura oraz zajęte pod nią grunty nie stanowią infrastruktury portowej zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich w rozumieniu art. 2 pkt 4 u.p.p.m. Tym samym, będące w posiadaniu podatniczki działki położone przy

ul. [...] w Bydgoszczy wraz z budowlami infrastruktury portowej rzecznej, ze względu na swoje położenie geograficzne, nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego w podatku od nieruchomości.

Mając powyższe na uwadze, organ odwoławczy nie dopatrzył się naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. oraz błędnej interpretacji tego przepisu w postaci jego niezastosowania, a w konsekwencji naruszenia przepisów Konstytucji RP.

W skardze na powyższą decyzję organu odwoławczego A. S.-D. wniosła o uchylenie w całości zarówno zaskarżonej, jak i poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji, zarzucając im naruszenie:

- art. 1a pkt 2 oraz art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. poprzez ich błędną wykładnię

i niezastosowanie, wskutek przyjęcia, że na gruncie tej ustawy znajduje zastosowanie definicja infrastruktury portowej zawarta w art. 2 pkt 4 u.p.p.m.,

a w konsekwencji, że stanowiące jej własność budowle infrastruktury portowej oraz znajdujące się w wieczystym użytkowaniu zajęte pod nie grunty nie są objęte zwolnieniem podatkowym;

- art. 2, art. 7 i art. 217 Konstytucji RP poprzez zastosowanie błędnej wykładni

art. 7 ust. 1 pkt 2 i 2a u.p.o.l., wskutek czego ograniczono zakres zwolnienia podatkowego;

- art. 122, art. 187 § 1 oraz art. 191 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), poprzez przyjęcie bez przeprowadzenia w tym zakresie w sposób należyty postępowania dowodowego, że stacja transformatorowa zlokalizowana przy ul. [...] w Bydgoszczy stanowi budynek, a nie budowlę infrastruktury portowej.

Za nieprawidłowe skarżąca uznała stanowisko organów podatkowych, które prowadzi do wyłączenia z kręgu zwolnień przedmiotowych w podatku od nieruchomości budowli infrastruktury portowej rzecznej oraz zajętych pod nie gruntów. Zdaniem strony, zwolnienie wynikające z art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. ma charakter nieograniczony rzeczowo, tzn. jest niezależne od rodzaju infrastruktury portowej i dotyczy w realiach niniejszej sprawy każdego rodzaju budowli infrastruktury portowej i zajętych pod nie gruntów. Zdaniem skarżącej, organ dokonał nieprawidłowej wykładni art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., wskutek czego błędnie nie zastosował komentowanego przepisu w odniesieniu do gruntów i budowli, które znajdują się w posiadaniu skarżącej.

SKO w Bydgoszczy w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 22 maja 2012 r. sygn. akt I SA/Bd 326/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy oddalił skargę.

W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji podał, że kluczowe znaczenie dla rozpatrywanej sprawy ma pojęcie "infrastruktury portowej", użyte w art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., która to ustawa nie określa tego pojęcia. Jego definicję zawiera u.p.p.m., która w art. 2 pkt 4 stanowi, że przez infrastrukturę portową należy rozumieć znajdujące się

w granicach portu lub przystani morskiej akweny portowe oraz ogólnodostępne obiekty, urządzenia i instalacje, związane z funkcjonowaniem portu, przeznaczone do wykonywania przez podmiot zarządzający portem zadań, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 5. Ten ostatni przepis stanowi, że przedmiot działalności przedsiębiorstwa podmiotu zarządzającego obejmuje w szczególności świadczenie usług związanych

z korzystaniem z infrastruktury portowej.

WSA w Bydgoszczy podkreślił, że definicję infrastruktury portowej wprowadzono do u.p.p.m. ustawą z dnia 6 września 2001 r. o jej zmianie oraz o zmianie niektórych innych ustaw, w tym m.in. także u.p.o.l. Zmiana u.p.o.l. polegała na ustanowieniu

w art. 7 ust. 1 pkt 4a zwolnienia od podatku od nieruchomości budowli infrastruktury portowej. Ustawodawca posłużył się zatem pojęciem infrastruktury portowej obowiązującym zarówno na gruncie u.p.p.m., jak i u.p.o.l., przy czym definicję infrastruktury portowej ustawodawca zamieścił w pierwszym z wymienionych aktów. Sąd podkreślił, że uwzględniając tryb, w którym wprowadzono do u.p.o.l. pojęcie infrastruktury portowej, należy uznać, że definicja tego pojęcia zawarta w art. 2 pkt 4 u.p.p.m. odnosi się także do określenia tego pojęcia na gruncie u.p.o.l.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, odkodowanie treści art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. wymaga analizy treści całego tego przepisu, a nie tylko jego części, jak to czyni strona w skardze, ograniczając się jedynie do wykładni zwrotu "budowle infrastruktury portowej". Innymi słowy, część tego przepisu nie może być interpretowana w oderwaniu od całości. Odwołanie się do pojęcia infrastruktury portowej zawartej w art. 2 pkt 4 u.p.p.m. uwzględnia fakt, że pozostała część tego przepisu odnosi się do portów

i przystani morskich. Zwolnienie dotyczy zatem budowli infrastruktury portów morskich, budowli infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty.

W ocenie Sądu, zwolnienie zawarte w art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. ma charakter przedmiotowo-podmiotowy, tzn. zwolnione są obiekty, urządzenia i instalacje na terenie portu morskiego, które są wykorzystywane do świadczenia określonego rodzaju usług wyłącznie przez podmiot zarządzający portem. Zatem nawet w przypadku portów morskich nie każdy podmiot może skorzystać z powyższego zwolnienia.

WSA w Bydgoszczy zwrócił uwagę, że z akt sprawy nie wynika, aby skarżąca była podmiotem zarządzającym portem, tym bardziej morskim.

Sąd podał również, że pogląd, zgodnie z którym przy interpretacji zwrotu "infrastruktura portowa" zawartego w u.p.o.l. należy odwołać się do u.p.p.m., znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie sądowym, jak i w piśmiennictwie.

Z powyższych względów WSA w Bydgoszczy nie podzielił przeciwnych poglądów zawartych w przedstawionej w toku postępowania podatkowego ekspertyzie prawnej oraz w interpretacjach językowych, w których dowodzi się, że należy ograniczyć się do wykładni językowej art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. Sąd wskazał, że w swojej interpretacji

dr hab. A. D. stwierdził, iż wypowiedź zawarta w art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. składa się z dwóch części, co sygnalizuje użyty w nim przecinek. Pierwsza część to "budowle infrastruktury portowej", a druga część to "budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty". Zdaniem autora, części te należy interpretować niezależnie, odrębnie od siebie. Przy takim jednak podziale przedmiotów opodatkowania zwolnieniu podlegałyby jedynie grunty zajęte pod budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich, natomiast grunty zajęte pod budowle infrastruktury portowej byłyby opodatkowane.

Dalej Sąd podał, że z kolei autorzy ekspertyzy prawnej: dr K. L.-S.

i dr W. M., z punktu widzenia językowego wyróżniają trzy odrębne kategorie opodatkowania: 1) budowle infrastruktury portowej, 2) budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich, 3) zajęte pod nie grunty. Przy takiej interpretacji zwolnione od podatku byłyby zarówno grunty zajęte pod budowle infrastruktury portowej, jak i budowle infrastruktury zapewniającej dostęp do portów

i przystani morskich.

Zdaniem Sądu, już choćby powyższe rozbieżności świadczą o tym, że oparcie się wyłącznie na wykładni językowej art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. nie jest wystarczające. Uzasadnieniem dla odwołania się do języka potocznego nie może być także brak bezpośredniego odesłania w u.p.o.l. do przepisów u.p.p.m. Dokonując bowiem wykładni przepisów u.p.o.l. zasadne jest sięganie do regulacji zawartych w innych aktach prawnych nawet wtedy, gdy takiego odesłania wprost brakuje w tej ustawie. Jako przykład takiej regulacji Sąd wskazał art. 7 ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., który zwalnia "budynki

i budowle i zajęte pod nie grunty na obszarze części lotniczych lotnisk użytku publicznego". Pomimo braku bezpośredniego odesłania do prawa lotniczego, nie budzi wątpliwości, że części lotnicze lotnisk użytku publicznego są ustalane na podstawie ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696 ze zm.). Tak samo termin "uczelnia" użyty w art. 7 ust. 2 pkt 1 u.p.o.l. powinien być rozumiany identycznie jak w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo

o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.).

Zdaniem Sądu, przy wykładni art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. zasadne jest sięgnięcie do metod pozajęzykowych - wykładni systemowej oraz historycznej, związanej

z trybem, w jakim wprowadzono do u.p.o.l. analizowany przepis. Skoro zatem na gruncie tych wykładni zwrot "infrastruktura portowa" został zdefiniowany w języku prawnym, to brak jest podstaw, aby odwoływać się do reguł języka potocznego. Należy stosować dyrektywy języka prawnego, a zatem nadać temu terminowi takie znaczenie, jaki przypisał mu ustawodawca, a nie znaczenie, które ma on w języku potocznym.

W ocenie Sądu, w świetle powyższych wywodów pojęcie infrastruktury portowej na gruncie u.p.o.l. należy wiązać wyłącznie z portem morskim, a nie - jak to utrzymuje skarżąca - także z portem rzecznym. Tym samym nie ma podstaw prawnych, aby skarżąca skorzystała ze zwolnienia od podatku od nieruchomości przewidzianego

w art. 7 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l.

WSA w Bydgoszczy zauważył, że budowle wykorzystywane wyłącznie na potrzeby portów rzecznych były zwolnione od podatku od nieruchomości do dnia

1 stycznia 2001 r., na mocy art. 7 ust. 1 pkt 4 u.p.o.l. Jednak na podstawie ustawy

z dnia 13 października 2000 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 95, poz. 1041) zwolnienie to zostało zniesione. W następnych nowelizacjach u.p.o.l. zwolnieniem podatkowym objęto jedynie budowle infrastruktury portów morskich. Zdaniem Sądu, gdyby zamiarem ustawodawcy było zwolnienie od podatku również budowli portów rzecznych, to uregulowałby tę kwestie w u.p.o.l., tak jak uczynił to wcześniej, we wskazanym art. 7 ust. 1 pkt 4 u.p.o.l. w wersji obowiązującej do dnia

1 stycznia 2001 r.

Sąd pierwszej instancji nie podzielił stanowiska strony, że powyższa interpretacja narusza art. 2, art. 7 i art. 217 Konstytucji RP, albowiem w rozpoznawanej sprawie elementy konstrukcji podatku wynikają z ustawy.

Odnosząc się końcowo do zarzutu strony, że organ niezasadnie uznał, iż stacja transformatorowa znajdująca się na działce nr [...] stanowi budynek, a nie budowlę infrastruktury portowej podlegającą zwolnieniu podatkowemu, Sąd podniósł, że nawet gdyby zgodzić się ze skarżącą, że stacja ta stanowi budowlę, to nie ma to wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, bowiem stacja ta jako budowla infrastruktury portowej również podlega, z podanych wyżej przyczyn, opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.

Skargę kasacyjną od ww. wyroku wywiodła skarżąca A. S.-D., reprezentowana przez pełnomocnika - radcę prawnego T. B., wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię art. 7 ust. 1 pkt 2 i 2a u.p.o.l., przez uznanie, że infrastruktura portowa portu rzecznego nie podlega zwolnieniu podatkiem od nieruchomości na podstawie tych przepisów,

2. przepisów prawa procesowego przez niezastosowanie art. 10, art. 69, art. 73

i art. 91 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – dalej jako "P.p.s.a.", co spowodowało wystąpienie przesłanki nieważności postępowania zawartej w art. 183 § 2 pkt 5 P.p.s.a., gdyż strona została pozbawiona możności obrony swych praw.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podtrzymano stanowisko prezentowane zarówno w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji, jak i w skardze do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Podkreślono, że supremacja wykładni językowej nad innymi rodzajami wykładni, tj. wykładnią systemową i funkcjonalną (historyczną), prowadzi do wniosku, iż WSA w Bydgoszczy dokonał błędnej wykładni przepisu art. 7 ust. 1 pkt 2 i 2a u.p.o.l., przyjmując, że zawarte w tych przepisach zwolnienie nie rozciąga się na porty rzeczne i dotyczy tylko portów morskich. Zwrócono uwagę, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ugruntował się pogląd, zgodnie z którym niedopuszczalna jest interpretacja rozszerzająca obowiązek podatkowy bez wyraźnego brzmienia ustawy. Wykładnia, która rozstrzyga wątpliwości interpretacyjne na korzyść fiskusa, byłaby niezgodna z pojęciem demokratycznego państwa prawnego. Również Naczelny Sąd Administracyjny wielokrotnie wskazywał, że w sytuacji, w której pojawi się lub uwidoczni jakakolwiek wątpliwość prawna, to ustawodawca ma możliwość zmiany przepisu, bowiem żadnej wątpliwości nie można interpretować na niekorzyść podatnika (zasada ta jest skorelowana również z zasadą państwa prawnego). Zauważono, że wykładnia językowa jest wykładnią ścisłą, która wywołuje wśród podatników pewność obrotu prawnego. Oznacza to, że w sprawie będącej przedmiotem skargi można dojść przy pomocy wykładni językowej do jednej spójnej hipotezy interpretacyjnej, tym samym nie ma potrzeby odwoływania się do innych reguł wykładni, co powoduje, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane w wyniku dokonania błędnej wykładni prawa materialnego.

Uzasadniając zarzut naruszenia przepisów postępowania autor skargi kasacyjnej zarzucił, że w postępowaniu zakończonym zaskarżonym orzeczeniem doszło do naruszenia zasady jawności postępowania wyrażonej w przepisie art. 10 P.p.s.a. Wskazano, że skarżąca nie została w sposób prawidłowy poinformowana o posiedzeniu sądu bezpośrednio poprzedzającego wydanie zaskarżonego orzeczenia, co stanowi naruszenie przepisu art. 91 § 2 zd. pierwsze P.p.s.a. Uchybienie to nie powstało

w wyniku bezpośredniego działania WSA w Bydgoszczy, lecz zostało spowodowane błędnym działaniem operatora publicznego Poczty Polskiej, który nie potrafił doręczyć skarżącej w sposób skuteczny zawiadomienia o wyznaczonym posiedzeniu. Podkreślono, że dowodem potwierdzającym zaistnienie powyższej okoliczności jest działanie WSA w Bydgoszczy, który przywrócił termin do złożenia wniosku

o sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku. W związku z powyższym strona została pozbawiona możliwości obrony swoich praw, co stanowi przesłankę nieważności postępowania zawartą w przepisie art. 183 § 2 pkt 5 P.p.s.a. Podkreślono również, że uchybienie to jest na tyle istotne, że skarżąca przed zakończeniem postępowania chciała przedstawić dodatkowe argumenty prawne związane z błędną kwalifikacją niektórych przedmiotów opodatkowania.

Organ administracji nie skorzystał z możliwości złożenia odpowiedzi na skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 176 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom określonym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.

Rozpatrując sprawę na skutek skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny związany jest jej granicami, tj. treścią przytoczonych w niej podstaw kasacyjnych oraz treścią i zakresem zawartego w niej wniosku, z urzędu biorąc pod rozwagę jedynie nieważność postępowania (art. 183 § 1 P.p.s.a.). Związanie granicami skargi kasacyjnej oznacza zatem, że zakres kontroli orzeczenia wydanego w pierwszej instancji wyznacza sama strona wnosząca ten środek zaskarżenia.

Związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego podstawami skargi kasacyjnej wymaga prawidłowego ich określenia w samej skardze. Oznacza to konieczność powołania konkretnych przepisów prawa, którym uchybił Sąd pierwszej instancji, uzasadnienia zarzutu ich naruszenia, a w razie zgłoszenia zarzutu naruszenia prawa procesowego, wykazania dodatkowo, że to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W odniesieniu do prawa materialnego należy wykazać, na czym polegała dokonana przez Sąd pierwszej instancji błędna wykładnia lub niewłaściwe zastosowanie oraz jaka powinna być wykładnia prawidłowa lub, jakie powinno być właściwe zastosowanie przepisu prawa materialnego.

W złożonej skardze kasacyjnej strona skarżąca zarzuciła naruszenie przepisów postępowania (art. 10, art. 69, art. 73 i art. 91 § 2 P.p.s.a.), albowiem nie została skutecznie zawiadomiona o terminie rozprawy.

W niniejszej sprawie WSA w Bydgoszczy uznał, że strona została zawiadomiona o terminie rozprawy w trybie art. 73 P.p.s.a.

Doręczenie zastępcze, uregulowane w art. 73 P.p.s.a. i stanowiące rodzaj fikcji prawnej, stwarza domniemanie doręczenia pisma i wyznacza początek biegu terminu do podjęcia czynności prawnej. Taki sposób doręczenia pisma stronie nie uniemożliwia obalenia domniemania doręczenia pisma stronie. Strona może w szczególności wykazywać, że nie zostało doręczone jej pismo w trybie zwykłym (do rąk własnych) ani też nie dotarło do niej zawiadomienie (awizo) o pozostawieniu przesyłki w urzędzie pocztowym (por. postanowienie NSA z dnia 19 kwietnia 2011 r. sygn. akt II OSK 689/11, LEX nr 1081847).

Trybem właściwym dla obalenia subiektywnego przekonania sądu

o prawidłowości doręczenia przesyłki w przyjętej na podstawie art. 73 P.p.s.a. dacie jest postępowanie z wniosku o przywrócenie terminu, o ile oczywiście strona będzie mogła dokonać prawnie skutecznej czynności procesowej.

W niniejszej sprawie taka sytuacja miała miejsce w związku z wnioskiem skarżącej o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku.

WSA w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 23 lipca 2012 r. przywrócił termin.

W ocenie Sądu "niepoinformowanie strony o terminie rozprawy, na której wydany został wyrok kończący postępowanie, nastąpiło z wyłącznej winy Poczty Polskiej S.A.,

a skarżąca dokonała wszelkich czynności związanych z odbiorem przedmiotowej korespondencji".

Oczywiście, tryb z art. 86 P.p.s.a. nie mógł mieć zastosowania do podważenia wyroku, który zapadł po rozprawie, o której terminie strona nie została zawiadomiona. Drogą do uchylenia skutków takiego wyroku jest wniesienie skargi kasacyjnej opartej na przesłance opisanej w art. 183 § 2 pkt 5 P.p.s.a., przy czym nieważność postępowania jest rozważana przez Naczelny Sąd Administracyjny z urzędu.

W myśl art. 183 § 2 pkt 5 P.p.s.a. nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw.

Pozbawienie możliwości obrony swych praw przez stronę polega na tym, że strona na skutek uchybień procesowych nie może brać udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, jeżeli skutki tych wadliwości nie mogły być usunięte na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku w danej instancji. Pojęcie "pozbawienie możności obrony swych praw" należy rozumieć ściśle.

W celu ustalenia, czy doszło do pozbawienia strony możliwości obrony jej praw, należy rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie ustalić czy uchybienie to miało wpływ na możliwość strony działania w postępowaniu, zaś

w ostatniej kolejności zbadać, czy pomimo wystąpienia powyższych okoliczności strona miała możność obrony swoich praw mimo zaistniałych uchybień procesowych. Pozbawienie strony możności obrony jej praw będzie miało miejsce jedynie w razie łącznego spełnienia wszystkich wyżej wymienionych przesłanek.

Pozbawienie strony możności obrony jej praw powoduje nieważność postępowania między innymi w sytuacji niezawiadomienia strony (działającej osobiście, niereprezentowanej w procesie przez pełnomocnika) o terminie rozprawy poprzedzającej wydanie zaskarżonego wyroku (por. wyrok NSA z dnia 26 listopada 2013 r. sygn. akt I OSK 2668/13, LEX nr 1440264).

W niniejszej sprawie skarżąca nie została zawiadomiona o terminie rozprawy, po której zapadł niekorzystny dla niej wyrok.

Z zaświadczenia Naczelnika Urzędu Pocztowego w O. wynika, że stało się tak na skutek wyłącznej winy Poczty Polskiej S.A., gdyż skarżącej nie wydano przesyłki zawierającej zawiadomienie o terminie rozprawy, pomimo że stawiła się w urzędzie pocztowym w dniach 4 i 15 maja 2012 r. odbierając inne przesyłki polecone.

Brak skutecznego zawiadomienia strony o rozprawie narusza art. 91 § 2 P.p.s.a. i skutkuje uznaniem, że strona została pozbawiona możliwości obrony swych praw, skoro po rozprawie został ogłoszony niekorzystny dla niej wyrok.

W orzecznictwie na nasuwa wątpliwości, że dla ziszczenia się przesłanki nieważnościowej, o której mowa w art. 183 § 2 pkt 5 P.p.s.a., strona nie musi wykazywać związku przyczynowego między uchybieniem procesowym powodującym nieważność postępowania a wynikiem sprawy. O wystąpieniu owej nieważności postępowania decyduje waga uchybień procesowych, a nie skutki, które wynikają lub mogą z nich wyniknąć (por. wyroki NSA: z dnia 14 czerwca 2012 r. sygn. akt II OSK 642/12, LEX nr 1216756, czy z dnia 27 października 2010 r. sygn. akt I OSK 746/10, LEX nr 745311).

Niemniej skarżąca już do wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku

o sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku dołączyła pisma Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku (nazwane we wniosku i skardze kasacyjnej "ekspertyzą techniczną"). Skarżąca wywodziła, że na rozprawie zamierzała przedstawić argumentację związaną z błędnym zakwalifikowaniem niektórych budynków

i niemożnością wykorzystania gruntów na cele gospodarcze ze względu na warunki techniczne (położenie gruntu).

Z uwagi na uchylenie wyroku z powodu nieważności postępowania Naczelny Sąd Administracyjny nie jest uprawniony do oceny zasadności zarzutów skargi kasacyjnej dotyczących naruszenia przepisów prawa materialnego.

Na marginesie można jedynie zasygnalizować, że kwestia zwolnienia od podatku budowli infrastruktury portów rzecznych była przedmiotem wypowiedzi Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z dnia 14 maja 2014 r. sygn. akt II FSK 1222/12 (dostępne na stronie: orzeczenia.nsa.gov.pl), a kwestia możliwości skorzystania ze zwolnienia przez podmiot nie będący "zarządzającym portem" była przedmiotem wypowiedzi tego Sądu w wyroku z dnia 5 sierpnia 2011 r. sygn. akt II FSK 4343/10

i w postanowieniu z dnia 7 lipca 2014 r. sygn. akt II FPS 2/14 (dostępne na stronie: orzeczenia.nsa.gov.pl).

Biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione powyżej okoliczności Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 P.p.s.a., uchylił zaskarżony wyrok w całości

i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Bydgoszczy.

O zwrocie kosztów postępowania kasacyjnego od organu administracji na rzecz strony skarżącej orzeczono na podstawie art. 203 pkt 1 w zw. z § 14 ust. 2 pkt 2

lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).[pic]