I SA/Op 491/13

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi M. K. jest postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z dnia 23 kwietnia 2013 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie umorzenia kosztów egzekucyjnych W związku z tym skarżący na etapie wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu zobowiązany jest - zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, 2193) – do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 100 zł. Na dalsze koszty jakie mogą mieć miejsce w przedmiotowej sprawie składają się opłata kancelaryjna za sporządzenie uzasadnienia wyroku – stosownie do zapisów § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat kancelaryjnych pobieranych w sprawach sądowoadministracyjnych (Dz. U. Nr 221, poz. 2192) - w kwocie 100 zł oraz wpis od skargi kasacyjnej również w kwocie 100 zł (§ 3 rozporządzenia w sprawie wysokości oraz szczególnych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

W dniu 24 lipca 2013 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu wpłynął wniosek skarżącego M. K. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w całości oraz ustanowienia adwokata bądź radcy prawnego, sporządzony na urzędowym formularzu, o którym mowa w art. 252 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz.270) - zwanej dalej p.p.s.a.

Odnośnie swojej sytuacji rodzinnej, majątku i dochodach skarżący oświadczył, że w gospodarstwie domowym pozostaje wspólnie z żoną, że oboje uzyskują dochody w wysokości około 2.350 zł, z czego około 1.000 zł przeznaczanych jest na zakup lekarstw, zaś pozostałe dochody pochłania zakup żywności, energii elektrycznej, opału w postaci węgla i drewna, a także zapłata podatku od nieruchomości i wywóz nieczystości. Do akt sprawy skarżący załączył pismo sporządzone 5 lipca 2013 r. , w którym wskazał, iż obecnie ma 82 lata i w związku z chorobą (przebył dwa udary mózgu i operację serca) zmuszony jest ponosić znaczne wydatki na zakup leków.

Rozpatrując na podstawie art. 258 § 2, pkt 7 p.p.s.a. wniosek o przyznanie prawa pomocy referendarz sądowy zważył , co następuje:

Stosownie bowiem do art. 245 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym, które obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, a także w zakresie częściowym, obejmującym m.in. zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków.

Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków (art. 211 p.p.s.a.).

Opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna (art. 212 § 1 p.p.s.a.).

Zatem wniosek skarżącego dotyczący prawa pomocy w całości należy rozpatrywać w kontekście przesłanek zawartych w art. 246 § 1, pkt 1 i 2 p.p.s.a..

Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym, zgodnie z art. 246 § 1, pkt 1 p.p.s.a., następuje gdy osoba ta wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania.

Natomiast przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym, zgodnie z art. 246 § 1, pkt 2 p.p.s.a., następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Treść powołanych wyżej przepisów wskazuje, iż prawo pomocy stanowi instytucję wyjątkową i dlatego udzielenie tego prawa może nastąpić jedynie w sytuacjach szczególnych. Dotyczyć to będzie m.in. osoby charakteryzujące się ubóstwem w takim stopniu, że zapłata kosztów sądowych mogłaby spowodować utratę możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencji tych osób oraz ich rodzin. Tak ukształtowany charakter prawa pomocy wynika z tego, iż generalną zasadą postępowania sądowego jest podnoszenie kosztów związanych z udziałem w postępowaniu. Każda osoba wszczynająca postępowanie powinna liczyć się więc z wydatkami na ten cel i gromadzić środki finansowe na pokrycie koniecznych kosztów. Jak wskazał bowiem Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2005 r. (sygn. akt FZ 478/04, niepublik.), opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji. Dlatego też muszą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby czy osób na współobywateli. Z kolei w innym postanowieniu NSA (postanowienie z dnia 6 października 2004 r., GZ 71/04, ONSA i WSA 2005, nr 1, poz. 8) stwierdził, iż "udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe ".

Dokonując analizy informacji zawartych przez skarżącego w formularzu PPF jak też piśmie z 5 lipca 2013 r. referendarz uznał, iż uzasadniają one przyznanie wnioskowanego prawa pomocy w zakresie z zwolnienia z kosztów sądowych oraz ustanowienia zawodowego pełnomocnika.

W ocenie referendarza skarżący, uzyskując wraz z żoną w ramach gospodarstwa domowego miesięczne dochody w wysokości 2.350 zł, obciążone stałymi miesięcznymi kosztami utrzymania związanymi z opłatą za wywóz nieczystości, zapłatą podatku od nieruchomości, zakupem leków dla obojga małżonków w wysokości około 1.000 zł oraz innymi niezbędnymi kosztami utrzymania dotyczącymi zakupu żywności, ubrań, środków higieny, środków czystości, energii elektrycznej oraz surowców na opał w postaci węgla i drewna, nie jest w stanie wygenerować środki pieniężne, które umożliwiłyby mu poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania.

Mając na względzie powyższe, na podstawie art. 258 § 2, pkt 7 p.p.s.a., orzeczono o przyznaniu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.