II GZ 310/13

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w G., postanowieniem z dnia 27 marca 2013 r. odmówił przywrócenia terminu do wniesienia skargi przez M.G. w sprawie ze skargi na decyzję Komendanta [...] Oddziału Straży Granicznej z dnia [...] sierpnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za naruszenie przepisów ustawy o transporcie drogowym.

Sąd I instancji orzekał w następującym stanie faktycznym:

Decyzją z dnia [...] lipca 2012 r. Komendant Placówki Straży Granicznej w S., na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 6 września o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007, nr 125, poz. 874, z późn. zm.), zgodnie z ustaleniami protokołu kontroli nr [...] z dnia [...] września 2011 r., nałożył na skarżącego karę pieniężną w kwocie osiem tysięcy złotych.

W wyniku rozpatrzenia odwołania od powyższej decyzji, Komendant [...] Oddziału Straży Granicznej w K. decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. nr [...] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Skierowana na adres skarżącego przesyłka zawierająca decyzję z dnia [...] sierpnia 2012 r. była dwukrotnie awizowana: w dniu [...] września 2012 r. i [...] września 2012 r., po czym w dniu [...] września 2012 r. została zwrócona organowi z adnotacją ,,zwrot nie podjęto w terminie". Na podstawie art. 44 § 4 k.p.a. organ w dniu [...] września 2012 r. uznał decyzję z dnia [...] sierpnia 2012 r. za skutecznie doręczoną pozostawiając ją w aktach sprawy.

Pismem nadanym w urzędzie pocztowym dnia [...] stycznia 2013 r. M.G. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. skargę na decyzję z dnia [...] sierpnia 2012 r. Wraz ze skargą złożył do Sądu wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia w/w skargi. W uzasadnieniu wniosku skarżący wskazał, że uchybienie terminu nastąpiło bez jego winy. Skarżący wyjaśnił, że wiedzę o tym, iż przedmiotowa decyzja została wydana powziął dopiero na podstawie pisma Komendanta Placówki Straży Granicznej w S. z dnia [...] stycznia 2013 r., nr [...], przekazanego mu po kilku dniach przez małżonkę.

Jako powód nieodebrania przesyłki zawierającej skarżoną decyzję, skarżący wskazał konieczność przebywania poza miejscem zamieszkania, spowodowaną sprawowaniem opieki nad chorym, mieszkającym samotnie, w innej miejscowości niż skarżący, ojcem.

W uzasadnieniu wniosku o przywrócenie terminu skarżący wskazał, że nikt z domowników nie przekazał mu informacji na temat zawiadomienia o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru w oddawczej skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania. Tym samym skarżący poddał w wątpliwość czy zawiadomienie takie pozostawiono w skrzynce pocztowej lub na drzwiach, wskazując, iż jego małżonka – jedyny obecny, pełnoletni domownik, nie stwierdziła pozostawienia zawiadomienia. Ponadto zdaniem skarżącego pokwitowanie odbioru nie zostało prawidłowo i szczegółowo oznaczone przez doręczyciela. Do pisma skarżący dołączył oświadczenie ojca z dnia [...] stycznia 2013 r. o sprawowanej nad nim opiece oraz oświadczenie żony z dnia [...] stycznia 2013 r. o braku stwierdzenia awiza w skrzynce pocztowej oraz na drzwiach mieszkania.

W odpowiedzi na wniosek organ wniósł o odmówienie przywrócenia terminu do wniesienia skargi wskazując, iż skarżący nie uprawdopodobnił braku winy w niedochowaniu terminu do dokonania czynności złożenia skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w G., postanowieniem z dnia 27 marca 2013 r. odmówił przywrócenia terminu do wniesienia skargi. W ocenie Sądu wniosek skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na brak uprawdopodobnienia w sposób wystarczający okoliczności, które miałyby wyłączyć jego winę w niedochowaniu terminu do wniesienia skargi.

Sąd wskazał, że z analizy znajdującej się w aktach administracyjnych adresowanej do skarżącego przesyłki zawierającej decyzję z dnia [...] sierpnia 2012 r. wynika, iż była ona dwukrotnie awizowana, przy czym zawiadomienia z powodu nieobecności adresata, doręczyciel pozostawiał w skrzynce pocztowej. Zgodnie z oceną Sądu na kopercie oraz na zwrotnym potwierdzeniu odbioru przesyłki znajdują się stosowne adnotacje doręczyciela (pieczątki daty awizowania i pieczątki: ,,awizo-skrzynka, adresat nieobecny", ,,awizo powtórne") potwierdzone jego podpisem. Po bezskutecznym upływie ustawowego terminu odbioru w/w przesyłki została ona zwrócona nadawcy tj. organowi z adnotacją ,,Zwrot nie podjęto w terminie". Z powyższych przyczyn Sąd wskazał, że organ w świetle treści art. 44 k.p.a. miał podstawę do uznania przedmiotowej przesyłki za skutecznie doręczoną. Na tej podstawie organ uznał, iż skutek doręczenia jego decyzji z dnia [...] sierpnia 2012 r. nastąpił z dniem [...] września 2012 r., a tym samym termin do wniesienia skargi od w/w decyzji upływał z dniem [...] października 2012 r.

Ponadto Sąd wskazał, że przywołana przez skarżącego okoliczność braku złożenia przez doręczyciela awiza w skrzynce pomimo umieszczenia informacji o tym na kopercie i zwrotnym potwierdzeniu odbioru, nie została potwierdzona w drodze postępowania reklamacyjnego przed Urzędem Pocztowym.

Sąd nie uwzględnił także załączonego do wniosku dokumentu prywatnego- oświadczenia żony skarżącego, uwzględniając jednocześnie dowód z dokumentu urzędowego jakim jest zwrócona przez Urząd Pocztowy przesyłka zawierająca zaskarżoną decyzję z odpowiednimi adnotacjami doręczyciela.

W ocenie Sądu nie ma podstaw do uwzględnienia związanej z koniecznością sprawowania opieki nad ojcem nieobecności skarżącego w miejscu zamieszkania podczas próby doręczenia przesyłki, jako okoliczności uzasadniającej brak winy w uchybieniu terminu do wniesienia skargi. Sąd wskazał, że w miejscu zamieszkania pozostała żona skarżącego, a brak możliwości osobistego dokonania czynności procesowej nie usprawiedliwia niedochowania terminu dokonania czynności procesowej. Sąd I instancji powołał się także na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, z którego wynika, że aby uprawdopodobnić brak winy w niedochowaniu terminu z powodu choroby, wymagane jest poza zaświadczeniem lekarskim uprawdo-podobnienie, iż strona nie mogła się posłużyć osobami trzecimi w dokonaniu czynności.

Sąd I instancji podkreślił, że orzecznictwo sądów administracyjnych wskazuje, iż brak winy w uchybieniu terminu powinien być oceniany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o własne interesy i przy braniu pod uwagę także uchybień spowodowanych nawet lekkim niedbalstwem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. zwrócił uwagę, że skarżący miał świadomość toczącego się w jego sprawie postępowania administracyjnego, a w zawiadomieniu o wszczęciu postępowania administracyjnego z dnia [...] września 2011 r. został pouczony o obowiązku strony do powiadomienia organu o każdej zmianie swojego adresu (art. 41 § 1 k.p.a.) i skutkach prawych zaniedbania tego obowiązku. W ocenie Sądu brak zainteresowania ze strony skarżącego rozstrzygnięciem złożonego przez niego odwołania nie świadczy o zachowaniu należytej staranności skarżącego we własnej sprawie.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł M.G. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie art. 86 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012, poz. 270, dalej: p.p.s.a.) poprzez uznanie, że do uchybienia terminowi wniesienia skargi na w/w decyzję nie doszło bez winy strony oraz art. 87 § 2 p.p.s.a. przez uznanie, że strona nie uprawdopodobniła okoliczności wskazujących na brak winy w uchybieniu terminu. W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przywrócenie terminu do wniesienia skargi.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 86 § 1 zdanie 1 p.p.s.a., jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi o przywróceniu terminu. Warunkiem skuteczności wniosku o przywrócenie uchybionego terminu jest łączne spełnienie przesłanek określonych w art. 86 i art. 87 p.p.s.a., tj. spowodowanie przez uchybienie terminu ujemnych skutków dla strony (art. 86 § 2 p.p.s.a.), uprawdopodobnienie przez stronę braku winy w uchybieniu terminu (art. 86 § 1 i art. 87 § 2 p.p.s.a.), dochowanie terminu do wniesienia wniosku (art. 87 § 1 p.p.s.a.) i dopełnienie uchybionej czynności (art. 87 § 4 p.p.s.a.).

Wniosek o przywrócenie terminu powinien powoływać okoliczności wskazujące na brak winy strony w uchybieniu terminu i uprawdopodobniające zasadność wniosku. Brak winy strony w uchybieniu terminu podlega ocenie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o własne interesy. Z brakiem winy mamy bowiem do czynienia tylko w przypadku zaistnienia niezależnych od strony okoliczności niemożliwych do przezwyciężenia, z powodu których doszło do uchybienia terminowi.

W doktrynie i orzecznictwie panuje zgodność, że "uprawdopodobnienie braku winy" polega na dopełnieniu przez stronę obowiązku dołożenia szczególnej staranności. Obiektywnym miernikiem należytej staranności jest taka staranność, jakiej można oczekiwać od każdego należycie dbającego o swoje interesy. Pojęcie braku winy postrzegane jest jako obejmujące istnienie przeszkody nie do pokonania czyli siły wyższej (por.: A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. II , str. 368 - 370). Przywrócenie terminu ma zatem charakter wyjątkowy i może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku.

W niniejszej sprawie skarżący bezsprzecznie uchybił terminowi do wniesienia skargi na decyzję dnia [...] sierpnia 2012 r. Skargę na wskazaną decyzję wniósł bowiem pismem z dnia [...] stycznia 2013 r. wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do dokonania rzeczonej czynności. Uchybienie to skarżący uzasadnił koniecznością wyjazdu do innej miejscowości w celu sprawowania opieki nad chorym, samotnie mieszkającym ojcem. Ponadto skarżący wskazał na niezależne od niego uchybienie doręczyciela w kwestii dokonanych na kopercie i zwrotnym potwierdzeniu odbioru adnotacji oraz brak pozostawienia awiza w skrzynce oddawczej lub na drzwiach domu. W ocenie M.G. opisane okoliczności należycie uprawdopodobniają, że nie miał on możliwości terminowego wniesienia skargi na wskazaną decyzję.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego objęte zażaleniem postano-wienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 27 marca 2013 r. odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia skargi jest prawidłowe i nie może zostać skutecznie podważone argumentacją zażalenia, a zatem nie podlega uchyleniu.

Sąd I instancji trafnie przyjął, że skarżący nie uprawdopodobnił braku winy w uchybieniu terminu i nie dochował należytej staranności w prowadzeniu własnych spraw. Należy zgodzić się z Sądem I instancji, że skoro skarżący miał świadomość toczącego się w jego sprawie postępowania administracyjnego, a w zawiadomieniu o wszczęciu postępowania administracyjnego został pouczony o obowiązku powiadomienia organu o każdej zmianie swojego adresu (art. 41 § 1 k.p.a.) i możliwych skutkach zaniedbania tego obowiązku, to brak poinformowania organu o zmianie adresu oraz brak zainteresowania ze strony skarżącego rozstrzygnięciem złożonego przez niego odwołania nie świadczy o zachowaniu należytej staranności skarżącego w jego własnej sprawie.

Ponadto należy wskazać, że skarżący nie podjął żadnego działania zabezpieczającego go przed negatywnymi skutkami uchybienia terminowi (np. nie ustanowił pełnomocnika do doręczeń). Zgodzić się także należy, że skoro w miejscu zamieszkania pozostała żona skarżącego, jego nieobecność nie uniemożliwiała odebrania korespondencji i dokonania czynności procesowej, a zatem nie usprawiedliwia go w kwestii niedochowania terminu dokonania czynności procesowej.

Końcowo wskazać należy, że zarzut braku pozostawienia w skrzynce oddawczej awiza należało uznać za bezzasadny w związku z niepotwierdzeniem go w postępowaniu reklamacyjnym. Ponadto oświadczenie żony skarżącego, jako dokument prywatny nie mogło odnieść zamierzonego przez stronę skutku i podważyć prawdziwości dokumentu urzędowego, jakim jest zwrócona przez urząd pocztowy przesyłka wraz z odpowiednimi adnotacjami doręczyciela. W związku z powyższym okoliczność ta również nie mogła świadczyć o braku winy M.G. w uchybieniu terminu do wniesienia skargi.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. postanowił jak w sentencji.