V SA/Wa 856/13

Uzasadnienie

W złożonym na urzędowym formularzu (PPF) wniosku o przyznanie prawa pomocy J.G. (dalej: "skarżący" lub "strona") wniósł o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych.

Z oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, że skarżący prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe. Opisując posiadany majątek wskazał dom o powierzchni [...] m.kw., zabudowania gospodarcze na działce siedliskowej, nieruchomość rolną o powierzchni [...] ha, samochód osobowy O.C. o wartości około 6.000 zł, ciągnik U. o wartości około 8.000 zł. Podstawą utrzymania skarżącego jest dochód z działalności rolniczej w wysokości 1.000 zł miesięcznie (za wyjątkiem miesięcy zimowych). Skarżący wskazał ponadto, że ciąży na nim obowiązek opłacania alimentów w wysokości 500 zł miesięcznie; skarżący nie posiada żadnych oszczędności pieniężnych, a łączny wpis sądowy w sześciu sprawach wszczętych przed tut. Sądem wynosi 1.200 zł.

Ponieważ oświadczenia zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz złożone wyjaśnienia okazały się niewystarczające do oceny stanu majątkowego, skarżącego wezwano do udzielenia dodatkowych informacji oraz złożenia dodatkowych dokumentów. Odpowiadając na wezwanie skarżący wymienił maszyny rolnicze oraz zwierzęta wchodzące w skład gospodarstwa rolnego. Do pisma załączył decyzję w sprawie podatku rolnego za 2013 r. oraz wyciąg bankowy za okres od 1 stycznia 2012 r. do 8 listopada 2012 r.

Mając na względzie powyższe zważono, co następuje.

Na podstawie art. 243 § 1 oraz art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej powoływanej jako p.p.s.a., Sąd może – na wniosek strony - przyznać jej prawo pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Stosownie do art. 258 § 1 p.p.s.a. czynności w zakresie postępowania o przyznanie prawa pomocy mogą wykonywać referendarze sądowi.

W myśl art. 245 § 2 i § 3 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika, a w zakresie częściowym - zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

W niniejszej sprawie skarżący złożył wniosek o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych, a więc o przyznanie prawa pomocy w części. Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym, gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zawarte w omawianym przepisie określenie "gdy osoba ta wykaże" oznacza, że to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej do skorzystania z tego prawa. Zatem rozstrzygnięcie będzie zależało od tego, co zostanie przez wnioskodawcę udowodnione.

W sytuacji, gdy oświadczenie zawarte we wniosku budzi wątpliwości lub jest niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego wnioskodawcy, na podstawie art. 255 p.p.s.a., można wezwać taką osobę do złożenia dodatkowego oświadczenia uzupełniającego, jak i potwierdzającego wykazywane przez nią okoliczności.

W przedmiotowej sprawie, oświadczenie zawarte we wniosku skarżącego złożonym na urzędowym formularzu PPF było niewystarczające do oceny, czy strona nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Dlatego też niezbędne okazało się wezwanie skarżącego do nadesłania dokumentów i złożenia oświadczeń pozwalających na lepszą ocenę jego sytuacji majątkowej. Skarżący został wezwany do przedstawienia wyciągów i wykazów z posiadanych rachunków bankowych, w tym kont i lokat dewizowych z okresu od 1 czerwca 2012 r. do 31 marca 2013 r., zaświadczeń o wysokości wynagrodzeń i innych należności oraz świadczeń - z okresu ostatnich 6 miesięcy, odpisów zeznań podatkowych (jeśli były składane) za rok 2011 i 2012, ewentualnie zaświadczenia o wysokości dochodów uzyskiwanych w latach 2012 – 2013, zaświadczenia z urzędu gminy, wskazującego wysokość dochodów uzyskiwanych z nieruchomości rolnej i prowadzonego gospodarstwa rolnego w latach 2012 - 2013, decyzji w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości oraz podatku rolnego za lata 2012 - 2013, dokumentów wskazujących na wysokość dochodów z gospodarstwa rolnego (np. faktury, rachunki), odpisu orzeczenia Sądu nakładającego, ewentualnie zmieniającego wysokość alimentów oraz przedstawienia dokumentów potwierdzających wypłatę przez skarżącego alimentów. Skarżący został również wezwany do wyjaśnienia jak wykorzystuje posiadaną nieruchomość rolną i prowadzone gospodarstwo rolne, jaki posiada sprzęt rolniczy do prowadzenia gospodarstwa, czy korzysta albo korzystał z jakichkolwiek form pomocy społecznej, czy otrzymywał dopłaty bezpośrednie do gruntów rolnych bądź inną pomoc finansową z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub Agencji Rynku Rolnego, a jeśli tak to kiedy i w jakiej wysokości, a ponadto do szczegółowego wskazania i udokumentowania wysokości wydatków składających się na bieżące utrzymanie (np. opłaty za mieszkanie, wyżywienie, ubranie, leczenie).

Odpowiadając na wezwanie skarżący określił składniki gospodarstwa rolnego (sprzęt rolniczy, zwierzęta – [...] klacze). Do pisma załączył decyzję w sprawie podatku rolnego za 2013 r. oraz wyciąg bankowy za okres od 1 stycznia 2012 r. do 8 listopada 2012 r.

Porównując zakres wezwania z 16 kwietnia 2013 r. oraz udzieloną odpowiedź wskazać należy, że skarżący nie przedstawił zaświadczenia z urzędu gminy wskazującego wysokość dochodów uzyskiwanych z nieruchomości rolnej i prowadzonego gospodarstwa rolnego, nie przedstawił również żadnych dokumentów wskazujących na wysokość dochodów z gospodarstwa rolnego oraz zaświadczeń o wysokości dochodów oraz nie wyjaśnił przyczyny tego braku. Skarżący nie wyjaśnił również, jak wykorzystuje posiadaną nieruchomość rolną i prowadzone gospodarstwo rolne, czy korzysta albo korzystał z jakichkolwiek form pomocy społecznej, czy otrzymywał dopłaty bezpośrednie do gruntów rolnych bądź inną pomoc finansową z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub Agencji Rynku Rolnego, a jeśli tak to kiedy i w jakiej wysokości, a ponadto nie wskazał i nie udokumentował wysokości wydatków składających się na bieżące jego utrzymanie. Bez jakiejkolwiek odpowiedzi pozostawił również wezwanie do złożenia odpisu orzeczenia Sądu nakładającego, ewentualnie zmieniającego wysokość alimentów i nie przedstawił dokumentów potwierdzających ich wypłatę.

Podkreślić należy, że wszystkie dane, o które skarżący został poproszony w wezwaniu z 16 kwietnia 2013 r. są niezbędne do oceny, czy skarżący spełnia przesłankę do zwolnienia od kosztów sądowych. Skarżący odpowiedział na wezwanie Sądu, ale nie dostarczył wszystkich informacji i dokumentów, o które był wzywany na podstawie art. 255 p.p.s.a. W konsekwencji, w ocenie referendarza sądowego nie można uznać, że dopełnił w sposób należyty, ciążący na nim obowiązku rzetelnego i wyczerpującego zaprezentowania swojej sytuacji finansowej, a braki w składanych dokumentach oraz udzielanych informacjach uniemożliwiają dokonanie oceny sytuacji materialnej w jakiej znajduje się skarżący i ustalenie, czy skarżący spełnia ustawowe przesłanki do uzyskania prawa pomocy. Oświadczeniem o przedstawionej treści skarżący uniemożliwił porównanie wysokości kosztów związanych z postępowaniem sądowoadministracyjnym i jego możliwości płatniczych. Podkreślenia wymaga fakt, iż to do skarżącego jako osoby zainteresowanej w uzyskaniu prawa pomocy należało wykazanie, że zachodzą wobec niego ustawowe przesłanki do zwolnienia od kosztów sądowych.

Należy podkreślić za Naczelnym Sądem Administracyjnym (postanowienie z 5 listopada 2010r., sygn. akt II GZ 318/10, www.orzeczenia.nsa.gov.pl), iż czynności określone w art. 255 p.p.s.a. podejmowane są po to, aby umożliwić stronie należyte uzasadnienie i udokumentowanie wniosku o przyznanie prawa pomocy. Strona wezwana do uzupełnienia oświadczenia winna z należytą starannością wypełnić treść sądowego wezwania. To w jej interesie leży przedstawienie informacji służących uzyskaniu prawa pomocy. Mając zatem na uwadze, iż wezwanie nie zostało przez wnioskodawcę wykonane uznać należało, iż nie wykazał on, że w odniesieniu do jego osoby wystąpiła ustawowa przesłanka przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym.

Niezależnie od nieudzielania wyjaśnień we wszystkich kwestiach wskazanych w wezwaniu i nieprzedstawienia dokumentów, o które skarżący był wzywany zauważyć należy, że skarżący posiada majątek i uzyskuje dochody z prowadzonego gospodarstwa rolnego. Z wniosku o przyznanie prawa pomocy złożonym na formularzu PPF wynika, że skarżący prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni [...] ha. Oświadczył, że w miesiącach zimowych nie uzyskuje z tego gospodarstwa dochodów, a w pozostałych miesiącach uzyskuje dochód w wysokości 1000 zł. Ponadto skarżący posiada samochód osobowy oraz ciągnik o łącznej wartości około 14.000 zł i ciąży na nim obowiązek uiszczenia wpisu sądowego w łącznej kwocie 1.200 zł. Z przedstawionych dokumentów i złożonych wyjaśnień wynika również, że skarżący posiada cztery klacze i podstawowy sprzęt do prowadzenia gospodarstwa. Załączony wydruk z rachunku bankowego za okres od 1 stycznia do 8 listopada 2012 r. wskazuje, że w tym okresie na rachunek bankowy skarżącego wpłynęła kwota [...] zł. Zwrócić uwagę należy, że do sprawy VSA/Wa 871/13 skarżący załączył wydruk z rachunku bankowego za okres od 1 stycznia 2013 r. do 15 kwietnia 2013 r. Wynika z niego, że w tym okresie na konto skarżącego wpłynęła kwota [...] zł. Nie można uznać, że dochód uzyskany w okresie 10 – 11 miesięcy w wysokości ponad [...] zł należy do kategorii dochodów niskich. Analiza przedstawionych wyciągów z rachunku bankowego wskazuje, że w okresie 10 - 11 miesięcy 2012 r. na konto skrzącego wpłynęła kwota [...] zł, co w przeliczeniu na okres 10 – 11 miesięcy oznacza wpływ miesięczny w granicach 5.300 zł – 5.900 zł, a więc jest to kwota znacznie przekraczająca deklarowany na formularzu PPF miesięczny dochód w wysokości 1000 zł, jak również łączny wpis sądowy w 6 sprawach wszczętych przez skarżącego przed tutejszym Sądem.

Skarżący wskazał, że jego dochody są obciążone z tytułu świadczenia alimentacyjnego (500 zł), ale nie nadesłał odpisu wyroku Sądu orzekającego alimenty oraz nie udokumentował faktu ich opłacania.

W związku z pojawiającymi się wątpliwościami co do sytuacji majątkowej, uzyskiwanych dochodów oraz ciążących na skarżącym kosztach utrzymania nie jest możliwe dokonanie prawidłowej oceny, czy skarżący nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów, bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu.

Mając na względzie całość powyższej argumentacji, na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 p.p.s.a., postanowiono jak w sentencji.