II SAB/Gd 17/13

Uzasadnienie

E. G. i J. G., właściciele nieruchomości położonych w P. stanowiących działki nr [...], [...], [...], [...], [...], [...] i [...], pismem z dnia 17 września 2011 r. zwrócili się do Spółki A Oddziału w S. z wnioskiem o podjęcie negocjacji w sprawie ustalenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości oraz o udzielenie informacji publicznej w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) poprzez udostępnienie kserokopii wszelkich ewentualnych decyzji stanowiących podstawę lokalizacji i budowy linii elektroenergetycznych należących do Spółki A, przebiegających przez stanowiące ich własności nieruchomości,

W odpowiedzi na powyższe wezwanie Spółka A Oddział w S. w piśmie z dnia 27 października 2011 r. wyjaśnił, że widoczne urządzenia elektroenergetyczne w postaci słupów i linii elektroenergetycznych położone na działkach wymienionych działkach są użytkowane przez A od 30 lat i na zasadzie zasiedzenia służebności gruntowej A uzyskała do prawo do korzystania z nich. W piśmie tym nie ustosunkowano się do żądania udostępnienia informacji publicznej w postaci kserokopii dokumentów.

E. G. i J. G. wystąpili do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ze skargą na bezczynność Spółki A Oddział w S., polegającą na braku rozpoznania ich wniosku o udostępnienie informacji publicznej sformułowanego w piśmie z dnia 17 września 2012 r. Skarżący wyjaśnili, że do momentu wniesienia skargi Spółka A Oddział w S. nie uczynił zadość ich żądaniu w żadnej z przewidzianych w ustawie o dostępie do informacji publicznej form, nie udostępnił żądanej informacji publicznej, ani nie wydał rozstrzygnięcia o odmowie udostępnienia informacji bądź umorzeniu postępowania. Uzasadniając żądanie wniosku o udostępnienie informacji publicznej skarżący wyjaśnili, że A, jako spółka zajmująca się dystrybucją energii elektrycznej objęta jest dyspozycją art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej, który czyni zobowiązanym do udostępnia informacji publicznej również podmioty wykonujące zadania publiczne. Użycie terminu "zadania publiczne" eliminuje element podmiotowy i oznacza, że zadania publiczne mogą być wykonywane przez różne podmioty nie będące organami władzy i bez konieczności przekazywania tych zadań. Dystrybucja energii elektrycznej jest zadaniem publicznym. W świetle tego żądanie udostępnienia decyzji stanowiących podstawę lokalizacji i budowy linii energetycznych dotyczy "sprawy publicznej" i nakłada na przedsiębiorstwo obowiązek udzielenia informacji dotyczącej tej sprawy.

W odpowiedzi na skargę Spółka A Oddział w S. wniósł o odrzucenie skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze. zm.), bądź jej oddalenie w odniesieniu do zarzutu nieudostępnienia żądanej informacji publicznej, oraz o odrzucenie skargi na postawie art. 58 § 1 pkt 1 powołanej ustawy w odniesieniu do zarzutu niewydania rozstrzygnięcia o odmowie udostępnienia informacji bądź umorzenia postępowania.

W uzasadnieniu odpowiedzi na skargę zarzucono błędne wskazanie w skardze, jako uczestnika postępowania Spółkę A Oddział w S., podczas gdy Oddział w S. jest tylko oddziałem przedsiębiorcy – Spółki A w Gdańsku i nie posiada zdolności prawnej ani sądowej. Właścicielem infrastruktury elektroenergetycznej zlokalizowanej na działkach skarżącego jest Spółka A w G.. Zarzucono również brak wezwania strony przeciwnej do usunięcia naruszenia prawa, co powinno uzasadniać odrzucenie skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wyjaśniono, że Spółka A z siedzibą w G. jest przedsiębiorcą działającym w formie spółki prawa handlowego kontrolowanym w 100% akcji przez spółkę Spółka A. Właścicielem Spółki A jest Skarb Państwa w ok. 82% akcji. Z tego wywiedziono, że Spółka A w Gdańsku nie jest podmiotem ani władzy publicznej, ani podmiotem sprawującym w ich imieniu funkcje publiczne. Stwierdzono również, że Spółka A będąc operatorem elektroenergetycznego systemu dystrybucyjnego nie wykonuje zadań władzy publicznej, lecz zadania publiczne, w tym zadania, którym ustawa o gospodarce nieruchomościami nadała przymiot celu publicznego. Spółka A w Gdańsku nie dysponuje również majątkiem publicznym. Nadto, nie jest spółką handlową, w której Skarb Państwa posiada ponad 50% akcji w kapitale zakładowym. Skarb Państwa posiada jedynie ok. 82% akcji w kapitale zakładowym spółki A, która jest większościowym akcjonariuszem Spółki A z siedzibą w G.. Tym samym wykazano, że Spółka A z siedzibą w G. nie jest zobowiązana do udzielenia informacji publicznej w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Jednocześnie wskazano, że przesłanką odmowy udzielenia informacji publicznej jest tajemnica przedsiębiorstwa wskazana w art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, albowiem ujawnienie żądanych informacji stanowiłoby działanie na szkodę przedsiębiorstwa przesyłowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wojewódzki Sąd Administracyjny może merytorycznie rozpoznać skargę w sytuacji, w której brak jest formalnych przeszkód do jej rozpoznania. Sąd administracyjny z urzędu bada w pierwszej kolejności dopuszczalność skargi ustalając, czy nie zachodzi jedna z przesłanek jej odrzucenia w świetle art. 58 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj.: Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze. zm.), zwanej dalej p.p.s.a. Przepis ten określa bowiem przesłanki i procedurę odrzucenia skargi przez sąd administracyjny. Odrzucenie skargi jest następstwem jej niedopuszczalności, a więc sytuacji, w której sąd administracyjny nie może przyjąć skargi do merytorycznego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Skarga będzie niedopuszczalna, w sytuacji gdy nie będzie wypełniała ustawowo określonych wymagań, a więc warunków odnośnie do podmiotu wnoszącego skargę, przedmiotu skargi, jej formy i treści.

Zgodnie z art. 58 § 1 pkt 5 p.p.s.a. sąd odrzuca skargę m.in., jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej.

Zdolność sądowa jest zdolnością do występowania przed sądem administracyjnym jako strona, w myśl art. 25 § 1 p.p.s.a., zdolność tę posiada osoba fizyczna i osoba prawna. Zdolność sądową mają także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej (§ 2), inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa (§ 3) oraz organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób (§ 4).

We wniesionej skardze zaskarżono bezczynność dotyczącą udzielenia informacji publicznej w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.).

Ustawa ta w art. 4 ust. 1 stanowi, że obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności:

1) organy władzy publicznej,

2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych,

3) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa,

4) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego,

5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.

W myśl art. 4 ust. 2 ustawy, obowiązane do udostępnienia informacji publicznej są organizacje związkowe i pracodawców reprezentatywne, w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080, ze zm.), oraz partie polityczne.

W skardze wniesionej w przedmiotowej sprawie skarżący wskazali, jako podmiot zobowiązany do udzielenia żądanej informacji publicznej, Spółkę A Oddział w S., a więc oddział spółki.

W świetle art. 12 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodek spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) spółka akcyjna nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Kodeks spółek handlowych nie reguluje kwestii tworzenia oddziałów spółek akcyjnych mających siedzibę na terytorium Polski. Kwestia tworzenia i funkcjonowania oddziałów takich spółek akcyjnych unormowana jest w przepisach ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj.: Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz.1447 ze zm.). Art. 5 pkt 4 tej ustawy stanowi, że przez oddział rozumie się wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności. Art. 38 pkt 1 lit. d ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2007 r. nr 168, poz.1186 ze zm.) wprowadza wymóg ujawnienia w rejestrze przedsiębiorców danych dotyczących siedzib i adresów oddziałów przedsiębiorcy wpisanego do rejestru.

Z powyższych regulacji wynika, że pomimo wyodrębnienia organizacyjnego, technicznego, kadrowego i finansowego oddział nie posiada odrębnej podmiotowości (zdolności) prawnej, albowiem żaden z przepisów powołanych wyżej ustaw takiej osobowości mu nie przyznaje.

Oddział spółki akcyjnej nie mieści się również w katalogu podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej w świetle art. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W szczególności, wskazać należy, że oddział spółki akcyjnej nie stanowi jednostki organizacyjnej, o jakiej jest mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy, ani podmiotu reprezentującego inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne. Oddział spółki jest częścią osoby prawnej. Spółka jest osobą prawną i przymiot zdolności prawnej i sądowej przysługuje jej z tego tytułu. Pojęcie jednostki organizacyjnej dotyczy takich jednostek organizacyjnych, które nie stanowią osób prawnych ani ich części. Natomiast podmiotem reprezentującym osobę prawną, jaką jest spółka akcyjna wykonująca zadania publiczne jest zarząd, a nie oddział tej spółki.

Tylko spółka akcyjna, jako osoba prawna, może być stroną w postępowaniu ze skargi na bezczynność w sprawie udostępnienia informacji publicznej. Podstawą aktywności i udziału w obrocie prawnym oddziału spółki jest bowiem zawsze osobowość prawna i wiążąca się z nią zdolność sądowa spółki akcyjnej.

Stroną postępowania w niniejszej sprawie może być zatem wyłącznie Spółka A z siedzibą w G.

Brak zdolności sądowej oddziału spółki nie podlega uzupełnieniu w trybie art. 31 § 1 p.p.s.a. Jest to brak nieusuwalny, bowiem odział spółki nie może być stroną postępowania sadowoadministracyjnego, a usunięcie braku zdolności sądowej strony postępowania nie może polegać na wskazaniu w jej miejsce, jako strony postepowania innego podmiotu – spółki.

W świetle powyższych rozważań skierowanie skargi na bezczynność przeciwko Spółka A Oddziałowi w S. jest niedopuszczalne, z uwagi na brak zdolności sądowej oddziału. Podobne stanowisko prezentowane jest w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, między innymi w postanowieniach Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 20 lutego 2013 r., sygn. akt II SAB/Rz 16/13 i z dnia 4 marca 2013 r., sygn. akt II SAB/Rz 15/13 oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 marca 2013 r., sygn. akt II SAB/Wa 484/12 (dostępne w internecie na stronie www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Mając na względzie powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 58 § 1 pkt 5 p.p.s.a. skargę odrzucił.

O zwrocie uiszczonego w sprawie wpisu sądowego orzeczono na podstawie art. 232 § 1 pkt 1 p.p.s.a.