III SA/Gl 1283/12

Uzasadnienie

W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie 200 zł, skarżący złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy. Z wypełnionego urzędowego formularza PPF wynika, że wniosek ten obejmował żądanie zwolnienia od kosztów sądowych

W uzasadnieniu wniosku skarżący oświadczył, że prowadzi działalność gospodarczą, z której uzyskuje dochód w wysokości 3.158 zł (jest to dochód uśredniony z okresu ostatnich trzech miesięcy). Żona wnioskodawcy jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i z tego tytułu uzyskuje zatrudnienie w kwocie około 1.780 zł miesięcznie. Aktualnie żona strony pozostaje na długotrwałym zwolnieniu lekarskim z powodu zagrożonej ciąży. Małżonkowie K. posiadają na swoim utrzymaniu dwie małoletnie córki, które uczęszczają do szkoły, a jedna z nich, dodatkowo na zajęcia w szkole muzycznej. Wnioskodawca dzierżawi mieszkanie od "A" i ponosi koszty mediów i czynszu. Strona posiada otwartą linię kredytową na kwotę 100.000 zł, która aktualnie zajęta jest przez komornika, w związku z czym aktualnie nie może z niej korzystać. Strona posiada także kartę kredytową w BPH na kwotę 5.000 zł i "B" na kwotę 10.000 zł. Obciążenia te związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wnioskodawca z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej posiada zaległości podatkowe w podatku od towarów i usług (przedmiot toczącego się postępowania) i w podatku dochodowym w wysokości 12.600 zł oraz zaległości wobec ZUS w wysokości 6.000 zł.

Skarżący pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym ze swoją małżonką E. , oraz dwiema córkami: Z. (8 lat) i H. (6 lat).

Na dochód wspólnego gospodarstwa domowego składa się dochód wnioskodawcy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, średnio 3.158 zł oraz dochód żony z tytułu umowy o pracę – 1.780 zł, co daje łączną sumę 4.938 zł.

Wnioskodawca posiada mieszkanie o powierzchni 56 m2, jest to dzierżawa z "A". Poza tym skarżący, ani jego żona i dzieci nie posiadają żadnych nieruchomości, ruchomości, zasobów pieniężnych, oszczędności, papierów wartościowych, ani przedmiotów o wartości przekraczającej 3.000 Euro.

Skarżący podał w formularzu PPF szacunkowo kwoty miesięcznych wydatków: czynsz (830 zł); pozostałe media (450 zł); koszty nauki dzieci (300 zł) oraz koszty leczenia żony i prywatnych wizyt lekarskich (300 zł).

W tym stanie rzeczy, referendarz sądowy pismem z dnia 21 sierpnia 2012 r. wezwał stronę skarżącą do uzupełnienia i uprawdopodobnienia danych zawartych we wniosku poprzez nadesłanie szeregu dokumentów, mających zobrazować jej rzeczywisty i aktualny stan majątkowy. Wezwanie to miało na celu uzupełnienie i udokumentowanie danych zawartych we wniosku o prawo pomocy.

W odpowiedzi na to wezwanie, wnioskodawca nadesłał: deklaracje VAT-7 za okres od kwietnia 2012 r. do lipca 2012 r.; księgę przychodów i rozchodów prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej za okres od maja 2012 r. do lipca 2012 r.; zeznania podatkowe za rok 2011: swoje zeznanie PIT-36 (osiągnął w ubiegłym roku dochód w kwocie 43.725,64 zł) oraz PIT-36 swojej żony (oprócz przychodu ze stosunku pracy, żona wnioskodawcy prowadzi działalność gospodarczą pod firmą ""C"" – dochód z tej działalności w 2011 r. wyniósł 12.499,47 zł). Ponadto skarżący nadesłał do akt: potwierdzenie transakcji z "D" swojej żony, obrazujące wypłatę wynagrodzenia od marca 2012 r. do sierpnia 2012 r. (od 1.663,46 zł w marcu 2012 r. do 1853,65 w sierpniu 2012 r.); oraz potwierdzenia dokonania transakcji ze swojego rachunku bankowego prowadzonego w "G", transakcje te dotyczyły regulowania opłat za media: energię elektryczną (159,84 zł; 183,42 zł; 137,03 zł – odpowiednio za czerwiec, sierpień i wrzesień bieżącego roku); gaz (366,61 zł); i czynsz w wysokości 814,22 zł. Skarżący nadesłał do akt również wydruk ze strony internetowej "E" zawierający listę blokad będących wynikiem zajęć komorniczych na kwotę 198.610 zł oraz listę zawieszeń na tym rachunku (na kwotę 5.829 zł). Strona nadesłała również do akt elektroniczne zestawienie operacji za okres od [...] r. do [...] r. w "E", prowadzonym przez "F"

Mając powyższe na uwadze, zważono, co następuje:

Stosownie do art. 243 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity w Dz. U. z 2012 r., poz. 270) – zwanej dalej P.p.s.a. – stronie na jej wniosek może być przyznane prawo pomocy. Z kolei zgodnie z art. 245 § 1 P.p.s.a., prawo pomocy może zostać udzielone w zakresie częściowym lub całkowitym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 P.p.s.a.).

Z kolei prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub części (...) lub obejmuje ustanowienie fachowego pełnomocnika w osobie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 P.p.s.a.).

Na wstępie należy zaznaczyć, że skarżący składając wniosek o prawo pomocy, zażądał przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, tj. w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Mając to na uwadze, odnosząc się do wniosku T. K., należy przywołać zasadę wyrażoną w art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a., zgodnie z którą, przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie częściowym (czyli na zasadzie art. 245 § 3 P.p.s.a., mogącym obejmować zwolnienie od kosztów sądowych, na które składają się opłaty i wydatki oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego lub adwokata) następuje wtedy, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

O ewentualnym przyznaniu prawa pomocy przesądza zatem przesłanka zobiektywizowana, o czym świadczy słowo "wykazanie", które nakłada na stronę nie tylko powinność uprawdopodobnienia ale więcej, formułuje obowiązek wskazania przez nią obiektywnie zaistniałych przesłanek stanu rzeczywistego (por. P. Dobosz, Procedury administracyjne, model sądownictwa administracyjnego a "prawo pomocy" [w:] praca zbiorowa pod red. J. Stelmasiaka, J. Niczyporuka, S. Fundowicza, Polski model sądownictwa administracyjnego, Oficyna Wydawnicza VERBA s. c., Lublin 2003, s. 120). Oznacza to, że inicjatywa dowodowa w stosunku do okoliczności, z których strona wnioskująca zamierza wywieść skutki prawne leży po stronie wnioskodawcy, a nie rozpoznającego wniosek. Nie budzi zatem wątpliwości, że rozstrzygnięcie wniosku zależy od tego, co zostanie udowodnione przez stronę (por.: J. P. Tarno: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, Wyd. Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 319).

Odnosząc powyższe uregulowania do przedmiotowej sprawy, należy stwierdzić, że strona skarżąca nie udowodniła w sposób przekonujący, aby znajdowała się w sytuacji uzasadniającej przyznanie jej prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

W pierwszej kolejności, należy stwierdzić, że wnioskodawca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe razem ze swoją żoną i dwiema małoletnimi córkami. Co istotne, zarówno on sam, jak i jego małżonka uzyskują regularnie miesięczny dochód. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą i uzyskuje z tego tytułu dochód w wysokości średnio 3.158 zł, natomiast jego żona uzyskuje aktualnie wynagrodzenie w wysokości 1.853 zł (w sierpniu 2012 r., a w lipcu wynagrodzenie wyniosło 1.845 zł – co wynika z nadesłanych do akt wydruków z transakcji na rachunku bankowym w "D" małżonki strony). Firma prowadzona przez skarżącego wykazuje regularny obrót i podstawa opodatkowania w podatku od towarów i usług waha się od 3.434 (deklaracja VAT-7 za kwiecień 2012 r.) do 14.484 zł (deklaracja VAT-7 za maj 2012 r.). Wynika z tego, że firma strony działa regularnie i nie wykazuje żadnych przestojów. Należy podkreślić, że małżonka skarżącego prowadziła w 2011 r. działalność gospodarczą pod firmą ""C"", która również przyniosła jej w ubiegłym roku dochód – brak jednak danych, co do aktualnego stanu tej działalności gospodarczej. Wspólny dochód, zadeklarowany przez wnioskodawcę będzie więc oscylował w granicach 5.000 zł netto. Wydatki miesięczne, zadeklarowane przez wnioskodawcę zamykają się w kwocie około 1.860 zł (czynsz, opłata za pozostałe media, koszty edukacji córek i leczenia żony). Pozostaje więc po uregulowaniu powyższych należności kwota 3.140 zł we wspólnym gospodarstwie domowym.

Faktem jest, że na utrzymaniu małżonków K. pozostają dwie małoletnie córki, które uczęszczają do szkoły podstawowej. Należy uwzględnić również wydatki związane z zakupem żywności, odzieży i środków czystości do wspólnego gospodarstwa domowego. W nadesłanych przez wnioskodawcę do akt sprawy materiałach źródłowych pozostaje jednak istotna luka. Strona nie zastosowała się do dwóch punktów wezwania referendarza sądowego z dnia 21 sierpnia 2012 r.

Skarżący został zobowiązany do przedłożenia wyciągów i wykazów ze wszystkich rachunków bankowych posiadanych przez siebie oraz jego żonę (zarówno prywatnych, jak i związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą), obrazujących operacje dokonane w ich ramach w ciągu ostatnich trzech miesięcy oraz dokumentów dotyczących lokat i kont. W przypadku, gdyby te rachunki były zajęte, należy przedstawić potwierdzające ten fakt zaświadczenie wystawione przez bank, informujące o wysokości zajęć oraz sposobie ich spłaty. Ponadto skarżący miał przedłożyć odpis ewidencji środków trwałych prowadzonej w zakresie działalności gospodarczej, obrazującej ich stan na koniec ubiegłego miesiąca. Jeżeli natomiast figurujące w tej ewidencji środki trwałe uległy zajęciu w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego, fakt ten należało odpowiednio udokumentować przedkładając np. zawiadomienia o zajęciu bądź stosowne zaświadczenia organu egzekucyjnego.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że skarżący w ogóle nie przedłożył wyciągów, ani wykazów z rachunków bankowych: swojego (w "G"), swojej żony (w "D" ), czy też rachunku firmowego (prowadzonego dla firmy w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej). Wyciągi te miały bowiem obrazować wszelkie operacje dokonywane na tych rachunkach w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Dotyczyło to zarówno transakcji obciążeniowych na tych rachunkach (czyli wydatków, środków, które wypływają z tych kont), jak również i transakcji uznaniowych (czyli wpływów na te rachunki bankowe). Z nadesłanych materiałów wynika, że wnioskodawca i jego żona posiadają rachunki bankowe (odpowiednio w "G" oraz w "D"). Z rachunków tych nadesłano jednak tylko i wyłącznie potwierdzenia dokonania określonych transakcji – czy to uregulowania opłat za media i czynsz, w przypadku wnioskodawcy, czy też wpływu określonej kwoty pieniężnej tytułem wynagrodzenia za pracę – w przypadku żony skarżącego. Brak jest jakichkolwiek innych danych odnośnie tych rachunków bankowych. Poza tym, brak jest jakichkolwiek danych odnośnie rachunków bankowych, prowadzonych dla firmy skarżącego. Wezwanie w tym zakresie zostało wykonane jedynie w odniesieniu do konta posiadanego w "E", prowadzonym przez "F" S.A. Wezwanie to powinno być jednak wypełnione w odniesieniu do wszystkich rachunków bankowych posiadanych we wspólnym gospodarstwie domowym skarżącego.

Tym samym, strona nie wykazała w sposób pełny i wyczerpujący, jaki jest całokształt jej sytuacji majątkowej. Dopiero pełne i wyczerpujące wykazanie całokształtu sytuacji majątkowej skarżącego i osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym daje podstawę do merytorycznego i rzetelnego rozpoznania wniosku o prawo pomocy.

Skarżący w ogóle nie nadesłał wyżej określonych wyciągów z rachunków bankowych i w żaden sposób nie ustosunkował się do tej części wezwania o uzupełnienie danych zawartych we wniosku. W tej sytuacji rozpoznając wniosek strony, nie można stwierdzić, jaka jest jego rzeczywista "wydolność" finansowa. Nie wiadomo jaką gotówką skarżący faktycznie dysponuje, a tym samym trudno zweryfikować, czy rzeczywiście nie jest w stanie uiścić wpisu sądowego od skargi w przedmiotowej sprawie. Nie sposób bowiem wykluczyć tego, że na tych rachunkach bankowych znajdują się jednak środki finansowe, które umożliwiłyby uiszczenie wpisu sądowego od skargi. Konstatacja ta jest niezależna od tego, że wnioskodawca nadesłał wydruk internetowy z "E", obrazujący listę blokad i zawieszeń dokonanych na tym rachunku bankowym. Fakt ten z pewnością nie przesądza o obciążeniach innych rachunków bankowych. Tak więc, reasumując, kwestia oszczędności, czy też środków finansowych zdeponowanych na w/w rachunkach bankowych, umożliwiających jednak poniesienie kosztów sądowych pozostaje nadal otwarta. Skarżący nie wykazał bowiem, że środków takich nie ma, a jego aktualny stan finansowy nie pozwala mu poniesienie kosztów sadowych bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie samego oraz swojej rodziny.

Brak odpisu ewidencji środków trwałych prowadzonej w zakresie działalności gospodarczej, obrazującej ich stan na koniec ubiegłego miesiąca uniemożliwia praktycznie orientację co do stanu, ilości i rozmiarów posiadanych przez skarżącego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej środków trwałych. Okoliczność ta również może rzutować na "wydolność" płatniczą wnioskodawcy.

Należy również zaznaczyć, że strona nie stwierdziła, ani tym bardziej nie wykazała, ażeby posiadała jakiekolwiek zaległości w regulowaniu stosownych opłat, a jednocześnie w żadnym miejscu nie oświadczyła, że korzysta z pomocy osób trzecich (np. członków swojej rodziny).

Wpis sądowy od skargi w przedmiotowej sprawie wynosi 200 zł, na podstawie na podstawie § 2 ust.5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r., (Dz.U. Nr 221, poz. 2193 ze zmianami) w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Nie należy tracić z pola widzenia faktu, że skarżący wniósł łącznie dziesięć skarg, które zainicjowały dziesięć postępowań sądowoadministracyjnych (III SA/Gl 1275 – 1284/12). Każda sprawa ma taki sam przedmiot, z czego wynika, że wpis sądowy od skargi jest taki sam w każde ze spraw. Skarżący ma więc obowiązek uiścić łącznie wpisy w kwocie 2.000 zł.

Uwzględniając powyższe rozważania, biorąc pod uwagę stały dochód wspólnego gospodarstwa domowego wnioskodawcy i braki w zakresie dokumentacji w odniesieniu do całokształtu operacji dokonywanych w okresie ostatnich trzech miesięcy na wskazanych wyżej rachunkach bankowych, w ocenie rozpoznającego wniosek, strona skarżąca powinna być jednak w stanie uiścić kwotę 2.000 zł tytułem wpisu od dziesięciu zawisłych przed tutejszym sądem spraw. Nie powinno to narazić skarżącego na uszczerbek w koniecznym utrzymaniu jego samego oraz jego rodziny.

Mając powyższe na uwadze, postanowiono jak w sentencji, działając na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a. w związku z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.