III SA/Wa 1129/12

Uzasadnienie

I. Stan sprawy przedstawia się następująco:

1. Naczelnik Urzędu Celnego w C. (dalej zwany: "NUC") decyzją z [...] grudnia 2010 r. orzekł o odpowiedzialności podatkowej T. R. (dalej: "Skarżący") za zaległości podatkowe A. Sp. z o.o. za poszczególne okresy rozliczeniowe od lutego do grudnia 2005r., od stycznia do maja 2006r., odsetki za zwłokę od ww. zaległości oraz koszty postępowania egzekucyjnego.

2. NUC postanowieniem z [...] stycznia 2011r. nadał ww. decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, w podstawie prawnej wskazując art. 216, 239a, art. 239b § 3 w związku z art. 239 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm., dalej: "O.p.").

W uzasadnieniu NUS wskazał, że w toku postępowania uzyskał informację od Naczelnika Urzędu Skarbowego w G., że Skarżący posiada na 31 grudnia 2010r. zaległości podatkowe w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości 416.652,30 zł wraz z odsetkami za zwłokę (z tytułu: podatku od towarów i usług - 324.700,80zł i odsetki w wysokości 377.295 zł; podatku dochodowego od osób fizycznych – 68.435,50 zł z odsetkami w wysokości 70.596 zł, w liniowym podatku dochodowym – 68.516 zł z odsetkami 45.686zł). Wobec Skarżącego toczy się postępowanie egzekucyjne. Zaszła więc pozytywna przesłanka do nadania ww. decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności. Skarżący nie zapłacił również do dnia wydania decyzji nadającej rygor natychmiastowej wykonalności ciążącego na nim podatku akcyzowego odsetek i kosztów postępowania egzekucyjnego, zgodnie z decyzją NUC z [...] grudnia 2010r.

3. Skarżący w zażaleniu z 31 stycznia 2011r. na ww. postanowienie NUC wniósł o uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności oraz o wstrzymanie wykonania decyzji NUC z [...] grudnia 2010r., uznając, że NUS naruszył: 1) art. 239b § 2 O.p., bezpodstawnie przyjmując, że zobowiązanie podatkowe określone decyzją NUC nie zostanie wykonane; nie wykazał też istnienia dwóch przesłanek koniecznych do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności; 2) art. 122 O.p. przez bezzasadne odstąpienie od podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu fatycznego sprawy.

4. Dyrektor Izby Celnej w W. (dalej zwany: "DIC") postanowieniem z [...] stycznia 2012r. utrzymał w mocy ww. postanowienie NUC z [...] stycznia 2011r., podtrzymując jego podstawę faktyczną i prawną.

W uzasadnieniu DIC podkreślił, że w sprawie podstawą nadania decyzji nieostatecznej NUC rygoru natychmiastowej wykonalności była przesłanka zawarta w art. 239b § 1 pkt 1 O.p. - prowadzenie wobec Skarżącego postępowań egzekucyjnych w zakresie innych należności pieniężnych. NUC uzyskał informacje, że wobec Skarżącego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne przez ZUS Inspektorat w P. za okres od stycznia 1999r. do lutego 2010r. Informacja o prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym przez NUS wynika też ze znajdującej się w aktach sprawy notatki służbowej sporządzonej 12 stycznia 2011r. Przesłanka "prowadzenia postępowania egzekucyjnego" opiera się na założeniu, że skoro w zakresie innych należności (cywilnoprawnych lub publicznoprawnych) zostały wyczerpane możliwości dobrowolnego zaspokojenia wierzyciela, należy przypuszczać, że strona również w przypadku obowiązków wynikających z decyzji nieostatecznej nie będzie chciała ich dobrowolnie wykonać. NUC zasadnie zatem przyjął w postanowieniu z [...] stycznia 2011r., że wobec Skarżącego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych, co wyczerpuje przesłankę z art. 239b § 1 pkt 1 O.p.

DIC podał też, że NUC wyjaśnił, że Skarżący, choć posiada na dzień wydania ww. postanowienia zaległości w podatku akcyzowym (2.971.833 zł z odsetkami za zwłokę i kosztami postępowania egzekucyjnego, określone decyzją z [...] grudnia 2010r.), nie wykonał ww. obowiązku. Skarżący według stanu na 4 stycznia 2011r. posiadał ponadto zaległości podatkowe w VAT, w podatku dochodowym od osób fizycznych, w liniowym podatku dochodowym wraz z odsetkami za zwłokę. Zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za okres od stycznia 1999r. do listopada 2010r. wynosi na 4 stycznia 2011r. – 296.997,82 zł, na ubezpieczenie zdrowotne – 63.115,30 zł, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 20.355,18 zł.

Zdaniem DIC uzasadnione jest twierdzenie, że Skarżący w sposób trwały nie uiszczał zobowiązań publicznoprawnych, co niewątpliwie uprawdopodabnia, że zobowiązanie wynikające z nieostatecznej decyzji nie zostanie wykonane oraz wyczerpuje przesłankę określoną w art. 239b § 2 O.p. Skoro Skarżący posiadał zaległości w należnościach publicznoprawnych i trwałe ich nie uiszczał, na co wskazują daty powstania tych zaległości, okoliczności te wystarczająco uprawdopodabniają, że zobowiązanie wynikające z nieostatecznej decyzji, wobec której nadano rygor natychmiastowej wykonalności, nie zostanie wykonane. Prawdopodobieństwo braku wykonania zobowiązania wywiedziono ze stosunku Skarżącego do swych dotychczasowych obowiązków w zakresie należności publicznoprawnych.

DIC za bezzasadny uznał zarzut Skarżącego dotyczący naruszenia art. 122 O.p., gdyż w sytuacji ustalenia prawidłowego i pełnego stanu faktycznego, nie ma potrzeby prowadzenia dalszych działań. Miałyby one charakter zbędnych, co nie mieści się w ww. normie. DIC odwołał się do treści art. 187 § 1 i art. 191 O.p. oraz wskazał, że mimo obciążenia ciężarem dowodu organów podatkowych orzecznictwo sądowoadministracyjne uznaje, że obowiązek organów podatkowych w zakresie przeprowadzenia dowodów nie jest nieograniczony i bezwzględny, a podatnik nie może czuć się zwolniony od współdziałania w gromadzeniu dowodów, zwłaszcza jeśli nieudowodnienie określonej czynności faktycznej może prowadzić do rezultatów dla niego niekorzystnych. Zdaniem DIC w sprawie doszło do uprawdopodobnienia, że zobowiązanie wynikające z decyzji, której nadano rygor natychmiastowej wykonalności nie zostanie wykonane, co wyczerpuje przesłankę z art. 239b § 2 O.p. Ustawodawca nie wymaga od organu podatkowego wykazania okoliczności za pomocą przewidzianych przepisami procedury dowodów. Ww. przepis wskazuje na uprawdopodobnienie, że zobowiązanie nie zostanie wykonane, nie zaś na udowodnienie takiego stanu.

5. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Skarżący wniósł o uchylenie ww. postanowień DIC i NUC oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania sądowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi podkreślił, że ewentualna odpowiedzialność Skarżącego zależy od ukończenia postępowania dotyczącego spółki, za której zaległości podatkowe miałby odpowiadać. Postępowanie w stosunku do ww. spółki toczy się obecnie w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Warszawie. Nie ulega zatem wątpliwości, że ww. postępowanie ma wpływ na wynik niniejszego postępowania, a decyzja wydana w tym postępowaniu jest wadliwa.

Zarzucił organom podatkowym, że w postępowaniu bezzasadnie przyjęły, że doszło do uprawdopodobnienia, że Skarżący nie ureguluje zaległości podatkowych (art. 239 § 2 O.p.). Sprawdzono jedynie czy istnieje jedna z przesłanek z art. 239 § 1 O.p. Ww. przesłanki muszą wystąpić łącznie i zostać wykazane przez organ podatkowy. Nie można uznać, że jeżeli z informacji organu wynika, że wobec strony toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych, automatycznie spełniona jest przesłanka uprawdopodobnienia, że zaległości podatkowe nie zostaną przez podatnika uregulowane. Nie można z jednej wyprowadzać istnienia drugiej, a właśnie tak czynią organy podatkowe. Nie ma żadnego innego uzasadnienia tej przesłanki. Tym samym rygor nie powinien być nadany.

6. DIC w odpowiedzi na skargę podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu i wniósł o oddalenie skargi.

II. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

1. Skarga nie ma uzasadnionych podstaw.

2. Sąd administracyjny, zgodnie z art. 184 Konstytucji RP i art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sprawuje kontrolę zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów wymienionych w art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej: "P.p.s.a."), na zasadzie kryterium zgodności z prawem.

W związku z tym, aby wyeliminować z obrotu prawnego (uchylić) akt wydany przez organ administracyjny, konieczne jest stwierdzenie, iż doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności zaskarżonego aktu (art. 145 § 1 pkt 1 i 2 P.p.s.a.).

3. Zdaniem Sądu ani zaskarżone postanowienie DIC, ani poprzedzające je postanowienie NUC, o uchylenie których występował Skarżący nie naruszają żadnego z przepisów prawa i to w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

4. Zgodzić się należy, że Skarżącym, że do nadania decyzji nieostatecznej rygoru natychmiastowej wykonalności konieczne jest spełnienie łącznie dwóch przesłanek.

Pierwszą przesłanką jest wystąpienie choćby jednej z czterech okoliczności wskazanych w art. 239b § 1 O.p. Organy podatkowe powołały się konkretnie na przesłankę posiadania przez organ podatkowy informacji, z których wynika, że wobec strony toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych (pkt 1 ww. przepisu). Drugą przesłanką, wynikającą z art. 239b § 2 O.p. jest uprawdopodobnienie, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie wykonane.

5. W rozpoznawanej sprawie organy podatkowe, wbrew twierdzeniom zwartym w skardze wykazały, że zaszły obie ww. przesłanki. Analiza treści uzasadnień postanowień wydanych w sprawie oraz dokumenty zawarte w aktach sprawy prowadzą do wniosku, że prawidłowe było przyjęcie przez organy podatkowe obu instancji, że zaszły obie ww. przesłanki do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności ww. decyzji nieostatecznej, przenoszącej na Skarżącego odpowiedzialność za zaległości podatkowe Spółki w podatku akcyzowym.

Zdaniem Sądu, również prawidłowość podstaw prawnych, uzasadniających wydanie ww. postanowień nie budzi wątpliwości.

Sąd podziela stanowisko DIC zawarte w zaskarżonym postanowieniu, że w świetle art. 239b § 2 O.p. nie jest wymagane, aby organ podatkowy udowodnił, że zobowiązanie podatkowe wynikające z nieostatecznej decyzji nie zostanie wykonane. Wystarczające jest jedynie uprawdopodobnienie ww. okoliczności, co zdaniem Sądu miało miejsce w sprawie.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 lutego 2012r. sygn. akt I GSK 799/10, wskazał, że uprawdopodobnienie jest instytucją postępowania administracyjnego oraz cywilnego. Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu w znaczeniu ścisłym, nie dającym pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie. Jest to środek zwolniony od ścisłych formalności dowodowych, pozwalający na przyspieszenie postępowania (LEX nr 1126238).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w warszawie pogląd ten podziela i stwierdza, że DIC w treści uzasadnienia wskazał, że posiadanie przez Skarżącego zaległości publicznoprawnych oraz trwałe ich nie płacenie, na co wskazują daty powstania tych zaległości, w sposób wystarczający uprawdopodobniają, że zobowiązanie wynikające z nieostatecznej decyzji nie zostanie wykonane. Prawdopodobieństwo braku wykonania zobowiązania podatkowego zostało więc wywiedzione ze stosunku Skarżącego do swych dotychczasowych obowiązków w zakresie należności publicznoprawnych.

6. Sąd stwierdza ponadto, że w toku postępowania przed NUC, jak również przed DIC, uwzględniono informacje uzyskane od innych organów: Naczelnika Urzędu Skarbowego w G. oraz z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w P., z których wynikało, że Skarżący nie reguluje swoich należności publicznoprawnych, jak również składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz że nie są to przejściowe i krótkotrwałe trudności, a kwoty zaległości są duże (k. 1-5 akt administracyjnych).

Tym samym na uwzględnienie nie zasługiwał zarzut o bezzasadności przyjęcia przez organy podatkowe, że doszło do uprawdopodobnienia, że zaległości podatkowe nie zostaną uregulowane. Organy podatkowe działały na podstawie zgromadzonego w sposób prawidłowy materiału dowodowego, który dawał podstawy do uznania, że spełniona została przesłanka z art. 239b § 2 O.p. Takie uznanie mieści się w dyspozycji art. 191 O.p., jest logiczne i zgodne z doświadczeniem.

7. Sąd ponosi ponadto, że przesłanka "prowadzenia postępowania egzekucyjnego", o której mowa w treści art. 239b § 1 pkt 1 O.p., ma za podstawę założenie, że skoro w zakresie innych należności (cywilnoprawnych lub publicznoprawnych) zostały wyczerpane możliwości dobrowolnego zaspokojenia wierzyciela, to należy przypuszczać, że strona postępowania również w przypadku obowiązków wynikających z decyzji nieostatecznej nie będzie chciała ich dobrowolnie wykonać. Informacje o toczących się postępowaniach egzekucyjnych mogą pochodzić z różnych źródeł. Takim źródłem są informacje otrzymane od innego organu podatkowego – w tym przypadku właściwego dl Skarżącego - czy też Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd wskazuje ponadto, że podziela pogląd zaprezentowany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 29 listopada 2011r. sygn. akt I SA/Gd 871/11, że unormowania zamieszczone w § 1 i § 2 art. 239b O.p. powinny być odczytywane we wzajemnym powiązaniu. (LEX nr 1101164). Wskazuje na to choćby zawarte w art. 239b § 2 O.p. bezpośrednie odniesienie do § 1 tego przepisu. Oznacza to również, że zakres, sposób i sens "uprawdopodobnienia" z § 2 powinny być odczytywane przez pryzmat przesłanek wskazanych w art. 239b § 1 pkt 1-4 O.p., a w szczególności tych, bądź tej z nich, na zaistnienie której powołały się organy podatkowe, nadając decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, w sprawie.

Tym samym Sąd uznaje, że argumentacja skargi odnosząca się do naruszenia art. 239 § 2 O.p. nie może być uznana za zasadną.

7. Sąd podkreśla także, że w postępowaniu dotyczącym rygoru natychmiastowej wykonalności organy obu instancji działały w zgodzie z zasadami wynikającymi z treści przepisów art. 122 i art. 187 § 1 O.p. Podjęły działania zmierzające do wyjaśnienia czy zaszły okoliczności do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności, o których mowa w treści przepisów art. 239b § 1 pkt 1 O.p. i art. 239 § 2 O.p. oraz w sposób należyty, w treści uzasadnień wyjaśniły przesłanki, którymi kierowały się przy wydawaniu w sprawie postanowień. Wypełniły tym samym należycie dyspozycję art. 210 § 1 pkt 6 i § 4 O.p. w związku z art. 124 O.p.

8. Sąd, z wyżej opisanych względów, na podstawie art. 151 P.p.s.a., uznał, że zasadne jest oddalenie skargi.