I SA/Po 483/12

Uzasadnienie

Wpis sądowy od skargi wynosi [...].

Skarżący RK pismem z dnia [...] wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości podatkowej z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za lata 2002, 2003, 2006, 2007 i 2008. Następnie złożył sporządzony w dniu [...] na urzędowym formularzu wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu wniosku podał, że skromne dochody miesięczne z tytułu wynagrodzenia za pracę oraz znaczne wydatki na utrzymanie i zakup niezbędnych dla utrzymania zdrowia lekarstw powodują, że nie stać go na zapłacenie wpisu sądowego. Zapłata kwoty w wysokości [...] pociągnęłaby za sobą ciężkie skutki dla niego i jego żony. Skarżący oświadczył, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną. Nie posiada domu, mieszkania, nieruchomości rolnej, innych nieruchomości, oszczędności, papierów wartościowych i wartościowych przedmiotów. Żona również nie posiada jakichkolwiek wartościowych przedmiotów. Skarżący oświadczył, że z tytułu umowy o pracę uzyskuje dochód w wysokości [...] brutto, żona z tytułu świadczenia emerytalnego w wysokości [...] brutto, przy czym zauważyć należy, że wnioskodawca omyłkowo podał, że łącznie w.w dochody wynoszą [...] brutto, natomiast w rzeczywistości wynoszą one [...] brutto. Dodatkowo skarżący wskazał, że postanowieniem Sądu Rejonowego sygn. sprawy [...] z dnia [...] został wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego: Rejestru Dłużników Niewypłacalnych.

Na wezwanie z dnia [...] do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżący w odpowiedzi z dnia [...] oświadczył, że on i jego żona nie uzyskują dodatkowych dochodów oraz nie korzystają z pomocy opieki społecznej. Podał, że ponoszą następujące koszty miesięcznego utrzymania: [...]. Skarżący wyjaśnił, że kredyt początkowo zaciągnięty był w A w dniu [...] i został zamieniony na kredyt w B w [...], kredyt został zaciągnięty na okres do dnia [...]. Wnioskodawca podał, że on i jego żona nie posiadają samochodów osobowych. Mieszkanie, w którym mieszkają nie jest ich własnością i wynajmują je za [...] miesięcznie. Skarżący wyjaśnił, że w chwili obecnej zarówno z jego wynagrodzenia jak i z wynagrodzenia żony nie są potrącane żadne środki pieniężne na spłatę zaległości podatkowych i innych zobowiązań. Wnioskodawca oświadczył, że łączne dochody netto jego i małżonki wynoszą [...] i w całości przeznaczane są na miesięczne utrzymanie. Do pisma załączył kserokopie: postanowienia Sądu Rejonowego z dnia [...], zaświadczenia o dokonaniu wpisu do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych z dnia [...], zeznań rocznych podatkowych za [...], z których wynika, że dochód skarżącego w [...] z tytułu wynagrodzenia za pracę wyniósł [...], w [...] zaś [...] oraz z innych źródeł [...]. Załączył również roczne obliczenia podatku przez organ rentowy za [...], z których wynika, że w [...] dochód małżonki wyniósł [...], zaś w [...]. Załączył także wyciągi ze swojego rachunku bankowego, z rachunku bankowego żony oraz zaświadczenie o zarobkach z dnia [...].

Na kolejne wezwanie z dnia [...] skarżący w odpowiedzi z dnia [...] oświadczył, że załączony przez niego wyciąg z jego konta należy traktować jako wyciąg z ostatnich trzech miesięcy, gdyż przed dniem [...] nie posiadał żadnego konta bankowego. Ponadto wyjaśnił, że w dniu [...] została zaktualizowana umowa kredytowa żony zawarta w B. Na podstawie tej umowy zaksięgowano na koncie kredytowym zobowiązanie w kwocie [...]. Na wyciągu zobowiązanie to w poz. [...] jest określone jako wpłata. Nie jest to jednak wpływ środków na konto, a jedynie zdyskontowanie środków na koncie kredytowym (realizacja kredytu). W poz. [...] na wyciągu z konta B widnieje kwota łączna zrealizowanego kredytu (nie jest to kwota środków wypłaconych z konta). Kwota [...] stanowi resztę kredytu zaciągniętą w B z przeznaczeniem na pokrycie kosztów zakupu opału i wykonania niezbędnych prac remontowych w wynajmowanych pomieszczeniach mieszkalnych. Kwota [...] stanowi opłatę za ubezpieczenie kredytów. Opłata została potrącona przez B.

Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r., poz. 270, dalej jako p.p.s.a.) zasadą jest, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Wyjątkiem od tej zasady jest instytucja prawa pomocy i zgodnie z art. 245 § 1 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (por. art. 245 § 2 i § 3 p.p.s.a.). Art. 246 § 1 wyżej powołanej ustawy stanowi, że przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:

1) w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Instytucja prawa pomocy wiąże się ściśle z realizacją jednego z podstawowych standardów państwa prawnego, jakim jest prawo do sądu. Jednakże instytucja ta jako wyjątek od ustanowionej w art. 199 p.p.s.a. zasady ponoszenia przez stronę postępowania sądowego jego kosztów nie może być traktowana rozszerzająco. Pomoc tą należy kierować wyłącznie do osób, które z uwagi na wyjątkowo trudną sytuację materialną, obiektywnie nie są w stanie bez pomocy Państwa wygenerować środków na pokrycie tych kosztów, t.j. osób całkowicie pozbawionych środków do życia ze względu na okoliczności życiowe. Z regulacji prawnych dotyczących kosztów sądowych można wysnuć wniosek, że są one zasadą, natomiast zwolnienie z ich uiszczania winno nastąpić w sytuacjach wyjątkowych. Z przepisów ustawy wynika, że strona wnioskująca o przyznanie prawa pomocy musi wykazać, iż zachodzą przesłanki do udzielenia jej prawa pomocy w żądanym zakresie. Zatem ciężar udowodnienia braku możliwości pokrycia kosztów sądowych spoczywa na stronie ubiegającej się o przyznanie prawa pomocy. Zauważyć nadto należy, że osoba ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy powinna w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny, a dopiero gdyby poczynione oszczędności były niewystarczające na uiszczenie kosztów sądowych, może ubiegać się o taką pomoc.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania i złożone przez skarżącego oświadczenia dotyczące jego i osoby pozostającej z nim we wspólnym gospodarstwie sytuacji majątkowej i finansowej stwierdzić należy, że skarżący jest na obecnym etapie postępowania w stanie uiścić choć częściowo koszty sądowe i dlatego zwolniono go od wpisu od skargi powyżej [...]. Zauważyć należy, że rozpoznając wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych wzięto pod uwagę fakt, iż wnioskodawca złożył jednocześnie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego [...] skargi, w każdej ze spraw został wezwany do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie [...]. Za zwolnieniem skarżącego od wpisu od skargi powyżej [...] przemawia okoliczność, że wnioskodawca i jego żona utrzymują się z dochodów netto w wysokości [...] i całe środki przeznaczają na miesięczne utrzymanie, opłaty i spłatę kredytów. Zauważyć jednak należy, że skoro wnioskodawca i jego małżonka uzyskują stałe miesięczne dochody, to skarżący powinien poczynić oszczędności na uiszczenie choć w części kosztów sądowych. Podkreślić należy, że skarżący razem z żoną utrzymują się z wynagrodzenia za pracę, świadczenia emerytalnego i dysponują miesięcznie kwotą w wysokości [...] netto. Z kwoty tej spłacają raty kredytu w wysokości ok. [...]. Pozostałą część dochodów przeznaczają na miesięczne utrzymanie. W tym miejscu zauważyć należy, że zgodnie z orzecznictwem sądowoadministracyjnym spłata zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym, jakimi są raty kredytów udzielonych w ramach kredytów bankowych nie determinuje okoliczności do zwolnienia od kosztów sądowych. Zauważyć bowiem należy, że kredyty zostały udzielone na zaspokojenie prywatnych potrzeb i wobec tego z samego faktu, iż skarżący musi spłacać raty kredytów, nie można go zwolnić w całości od kosztów sądowych i przerzucić obowiązku na finansowanie sprawy prowadzonej w jego indywidualnej sprawie na ogół obywateli. Jak już wcześniej wskazano z uwagi na fakt, iż w przedmiotowej sprawie wpis od skargi wynosi [...] stwierdzono, że skarżący nie jest w stanie opłacić wpisu sądowego w pełnej wysokości i dlatego zwolniono go od wpisu od skargi powyżej [...]. Na obecnym etapie postępowania nie zwolniono skarżącego od ewentualnych, przyszłych kosztów sądowych, jednakże w sytuacji, gdyby jego sytuacja uległa pogorszeniu i nie będzie posiadał środków na ich uiszczenie, będzie mógł ponownie zwrócić się z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy.

Wobec powyższego na podstawie art. 245 § 1 i § 3, art. 246 § 1 pkt 2 w związku z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 p.p.s.a. postanowiono, jak w sentencji.