I SA/Wa 2227/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] Minister Skarbu Państwa utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z dnia [...]czerwca 2013 r. nr [...] umarzającą postępowanie dotyczące wypłaty brakujących 80 % rekompensaty.

W uzasadnieniu organ przedstawił następujący stan faktyczny i prawny sprawy:

Decyzją z dnia [...]października 2009 r. nr [...], zmienioną decyzją z dnia [...]grudnia 2009 r. nr [...], Wojewoda [...]potwierdził L. S., B. K. i T. K. prawo do [...] rekompensaty z tytułu pozostawienia przez M. i K. K. nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczpospolitej Polskiej, w miejscowości H. i R., w powiecie H..

Pismem z dnia 15 marca 2013 r. L. S., B. K. i T. K. zwrócili się do Wojewody [...] o wypłatę brakujących 80% rekompensaty za mienie zabużańskie, przyznane decyzją z dnia [...] października 2009 r. nr [...], zmienioną decyzją z dnia [...] grudnia 2009 r. nr [...].

Decyzją z dnia [...] czerwca 2013 r. Wojewoda [...] umorzył postępowanie w sprawie wniosku o wypłatę brakujących 80% rekompensaty. Powyższa decyzja został utrzymana w mocy decyzją Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] lipca 2013 r. W uzasadnieniu decyzji Minister wskazał, że wobec faktu, iż sprawa o tym samym zakresie podmiotowym i przedmiotowym została uprzednio rozstrzygnięta przez Wojewodę [...] decyzją, która stała się ostateczna, organ I instancji nie mógł po ponownym złożeniu wniosku przez L. S., B. K. i T. K. wydać nowego i jednocześnie odmiennego rozstrzygnięcia merytorycznego. Obydwa postępowania toczyły się w oparciu o ustawę z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczpospolitej Polskiej, a złożone wnioski zostały oparte o te same okoliczności faktyczne. W trakcie postępowania wszczętego na wniosek z dnia 15 marca 2013 r. strony nie przedłożyły żadnych nowych dowodów w sprawie , które mogłyby wpłynąć na wydanie decyzji o odmiennej treści, niż wydana w wyniku wcześniejszego postępowania decyzja ostateczna. W związku z powyższym należało umorzyć postępowanie wszczęte na wniosek z dnia 15 marca 2013 r. i uznać ,je za bezprzedmiotowe.

Skargę na powyższą decyzję Ministra Skarbu Państwa wnieśli L. S., B. K. i T. K.. W skardze podnieśli, że nie zgadzają się z brzmieniem przepisu art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczpospolitej Polskiej i uważają, że jest on niezgodny z Konstytucja RP.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Skarga nie ma usprawiedliwionych podstaw, w związku z czym musiała zostać oddalona.

Przedmiotem niniejszego postepowania jest decyzja Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] lipca 2013 r. , utrzymująca w mocy decyzję Wojewody [...] z dnia [...] czerwca 2013 r. orzekającą o umorzeniu postępowania w sprawie wniosku o przyznanie brakujących 80 % rekompensaty . Decyzja ta ma charakter procesowy , a podstawą jej wydania był art. 105 § 1 kpa , który stanowi , że gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Sprawa administracyjna jest bezprzedmiotowa w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a. wtedy, gdy nie ma materialnoprawnych podstaw do władczej, w formie decyzji administracyjnej, ingerencji organu administracyjnego. Wówczas jakiekolwiek rozstrzygnięcie merytoryczne pozytywne, czy negatywne staje się prawnie niedopuszczalne (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lutego 2006 r., sygn. akt I OSK 967/05). Z bezprzedmiotowością mamy do czynienia również wówczas , gdy występuje tożsamość sprawy , już wcześniej rozstrzygniętą decyzją ostateczną. Tożsamość spraw istnieje wtedy, gdy występują w niej te same podmioty, taki sam jest przedmiot sprawy, identyczny stan prawny i taki sam stan faktyczny. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie.

Skarżący, którzy w oparciu o ostateczną decyzję Wojewody [...] z dnia [...] października 2009 r., zmienioną decyzją z dnia [...] grudnia 2009 r. otrzymali i zrealizowali prawo do rekompensaty za nieruchomości pozostawione przez M. i K. K. poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w wysokości 20 % wartości ich udziału (11/12 udziału w spadku, zł), domagają się wydania decyzji stwierdzającej, że uprawnieni są także do pozostałych 80 % wartości rekompensaty. W ocenie sądu uzasadnione jest zapatrywanie organów obydwu instancji, iż wydanie żądanej decyzji nie było możliwe. Swoje żądanie skarżący opierają na twierdzeniu, że art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 169, poz. 1418 ze zm.) jest niekonstytucyjny, gdyż ogranicza prawo do rekompensaty do 20 % jej wartości. W tym miejscu należy przypomnieć, że ustawodawstwo dotyczące rekompensaty za tzw. mienie zabużańskie było wielokrotnie przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z dnia 15.12.2004 r. K 2/04 (OTK-A 2004/11/117) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż "uznaje za dopuszczalną możliwość ustawowego ograniczenia publicznych praw majątkowych obywateli m. in. ze względu na interes publiczny i wskazaną przez Prokuratora Generalnego barierę zdolności realizacyjnych państwa, będącego "dobrem wspólnym" (art. 1 Konstytucji), oraz z uwagi na podnoszony w piśmie Prezesa Rady Ministrów (w sprawie skutków finansowych orzeczenia TK) wzgląd na zdolność państwa do wywiązania się z jego podstawowych powinności. Trybunał dostrzega też potrzebę dynamicznego ujmowania powinności kompensacyjnych w miarę upływu czasu (w związku z dominacją w nich elementu "pomocy dla obywateli przesiedlonych"), jak również dużej ostrożności w stosowaniu aktualnych instrumentów ochrony praw (majątkowych) do sytuacji cechujących się odmiennymi uwarunkowaniami historycznymi i wrażliwością na przestrzeganie praw osób fizycznych." Trybunał Konstytucyjny nie wyłączył więc możliwości "miarkowania" kompensacji stosownie do realnych możliwości majątkowych państwa podyktowanych potrzebami jego bezpieczeństwa, interesem publicznym i (bądź) ochroną innych wartości konstytucyjnych (w tym praw innych osób), a za niekonstytucyjne uznał jedynie arbitralne ograniczenia kwotowe (do 50 tys. zł) w prawie do rekompensaty (zaliczenia), zawarte w zakwestionowanym art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o zaliczaniu na poczet ceny sprzedaży albo opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami państwa polskiego (Dz. U. z 2004 r. Nr 6, poz. 39). Także Europejski Trybunał Praw Człowieka w decyzji z dnia [...] grudnia 2007 r. [...] w sprawie Wolkenberg i inni v. Polska stwierdził, iż "zważywszy na znaczenie różnych społecznych, prawnych i gospodarczych względów, które władze musiały uwzględnić przy rozstrzyganiu o roszczeniach zabużan, należy uznać, iż Państwo miało do czynienia z wyjątkowo trudną sytuacją obejmującą dokonanie wyboru co do tego, z jakich finansowych i moralnych zobowiązań Państwo mogło się wywiązać w stosunku do osób, które doznały w przeszłości szkody. Wybór dokonany przez organy władzy krajowej, w szczególności decyzja o ustanowieniu odgórnego ograniczenia wysokości rekompensaty do 20%, nie wydaje się nierozsądna lub nieproporcjonalna, zważywszy na szeroki margines uznania dostępny władzom krajowym, jak i na okoliczność, iż celem przedmiotowej rekompensaty nie było zapewnienie naprawienia konkretnego wywłaszczenia, lecz złagodzenie skutków odebrania mienia, za które państwo polskie nie było odpowiedzialne". Ustawa z 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje więc możliwość realizacji prawa do takiej rekompensaty, między innymi, poprzez wypłacenie z Funduszu Rekompensacyjnego odpowiedniego świadczenia pieniężnego, którego nie należy jednak utożsamiać z pełnym odszkodowaniem za utracone mienie w znaczeniu cywilnoprawnym. Kompensacja przez państwo polskie wartości pozostawionego mienia nie miała i nadal nie ma natury i cech odszkodowania cywilnego ale charakter sui generis publiczno-prawnej pomocy majątkowej dla obywateli polskich, którzy objęci zostali przemieszczeniem na terytorium państwa polskiego w jego powojennych granicach.

Tym samym należy uznać za prawidłowe stanowisko organu o braku możliwości prowadzeni ponownie postępowania administracyjnego dotyczącego rekompensaty za mienie zabużańskie.

W tej sytuacji, nie znajdując podstaw do uwzględnienia skargi, na podstawie art. 151 P.p.s.a. sąd orzekł jak w sentencji.