I SA/Wr 2111/13

Uzasadnienie

W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od skargi, w kwocie 158 zł, A spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. złożyła wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu tego żądania wskazała, że postępowanie w niniejszej sprawie jest jednym z wielu analogicznych, dotyczących decyzji wydanych przez Dyrektorów Izb Celnych na terenie całej Polski, zatem łączne obciążenie spółki nie ogranicza się tylko do kwoty wpisu od skargi w niniejszej sprawie, ale do sumy wielu opłat sądowych, które obowiązana jest ponosić przed sądami administracyjnymi w całym kraju w kilkuset sprawach. Niektóre sprawy zakończyły się decyzjami ostatecznymi, co wiąże się z koniecznością uiszczenia wpisów stosunkowych od skarg wniesionych na te decyzje, niejednokrotnie w znacznej wysokości.

W oświadczeniu o majątku i dochodach podała wnioskująca strona, że wysokość kapitału zakładowego, majątku lub środków finansowych wynosiła według bilansu za ostatni rok (2012) – [...] zł, wartość jej środków trwałych – [...] zł, a wysokość zysku – [...] zł. Stan konta na posiadanym rachunku bankowym na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku wynosił [...] zł. Spółka zwróciła uwagę, że posiada w swoim majątku automaty o niskich wygranych, które ze względu na przewidziane w ustawie o grach hazardowych i realizowane przez organy celne eliminowanie z rynku działalności podmiotów urządzających tego rodzaju gry, nie przedstawiają obecnie realnej wartości.

Z dokumentów złożonych na wezwanie wynika, że w 2012 r. przychody netto spółki ze sprzedaży wyniosły [...] zł. Do końca listopada 2013 r. strona uzyskała przychód w wysokości [...] zł i odnotowała zysk o wartości [...] zł. We wrześniu i październiku 2013 r. wartość sprzedanych towarów i świadczonych usług strony wynosiła odpowiednio [...] zł i [...] zł. Saldo rachunku na koniec listopada 2013 r. wynosiło [...] zł.

Postanowieniem z dnia 13 lutego 2014 r. referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu odmówił spółce przyznania prawa pomocy.

W sprzeciwie od tego rozstrzygnięcia spółka podniosła, że tylko pozornie dysponuje znacznymi środkami obrotowymi albowiem musi na bieżąco ponosić koszty dzierżawy lokali, wypłaty wygranych nagród, obsługi automatów do gier oraz płacić podatek od gier bez względu na wynik finansowy.

Z kolei wskazana wartość aktywów jest wartością jedynie księgową, nie odzwierciedla bowiem tego, w obowiązującym stanie prawnym automaty do gier mają jedynie wartość materiałów wtórnych, jakie można pozyskać z ich demontażu.

Końcowo zauważyła, że niezwykle wysokie i nieprzewidziane obciążenie podatkowe, jakie nałożyła ustawa o grach hazardowych na działalność spółki

w zakresie gier o niskich wygranych, stanowczo wykroczyło poza możliwe do przewidzenia ryzyko finansowe i prawne dla tego rodzaju aktywności gospodarczej.

Z urzędu wskazać trzeba, że strona na dzień ustalenia stanu faktycznego na potrzeby rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomocy zobligowana jest do ponoszenia kosztów sądowych jednocześnie w sześćdziesięciu ośmiu sprawach, w których wyznaczone zostały wpisy od skarg o łącznej wartości 13.079 zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Wniosek spółki o przyznanie prawa pomocy nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy zauważyć, że stosownie do art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity w Dz. U z 2012 r. poz. 270 ze zm.) w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie, od którego został wniesiony sprzeciw, traci moc a sprawa będąca jego przedmiotem podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

Przechodząc do oceny merytorycznej wniosku, wymaga wskazania, że zgodnie z brzmieniem art. 245 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. W zakresie częściowym obejmuje ono, w myśl art. 245 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Z kolei według art. 246 § 2 pkt 2) Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, prawo pomocy może być przyznane osobie prawnej w zakresie częściowym, gdy wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika zatem wprost, że ciężar wykazania okoliczności uzasadniających żądanie wniosku spoczywa tylko i wyłącznie na stronie zwracającej się o prawo pomocy.

Przez pojęcie "środki" należy rozumieć tu zarówno środki finansowe gromadzone na rachunkach bankowych jak i wartość środków trwałych czy wysokość kapitału zakładowego. Analiza sytuacji materialnej strony postępowania nie może ograniczać się jedynie do sprawdzenia, czy ma ona dostateczne środki na koszty postępowania. Powinna również dotyczyć tego, czy strona ma realną możliwość zdobycia dodatkowych środków i czy dokładając należytej staranności podjęła wszelkie działania by to uczynić.

Prawo pomocy nie może być uznawane za wygodną i tanią metodę kredytowania działalności ubiegających się o nie podmiotów a inne wydatki mieć pierwszeństwo przed kwotami należnymi budżetowi państwa. Prawo pomocy stanowi bowiem wyjątek od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez same strony, o której mowa w art. 199 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Dlatego podstawy jego przyznania powinny być interpretowane ścisłe a sama instytucja stosowana tylko w sytuacjach, gdy zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest rzeczywiście i obiektywnie poważnie utrudnione bądź wręcz niemożliwe.

W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się ponadto, że podmiot prowadzący działalność gospodarczą powinien zasadniczo poczynić pewne rezerwy na poczet ewentualnych kosztów sądowych a ubieganie się o prawo pomocy poprzedzić próbą zgromadzenia odpowiednich środków we własnym zakresie i to nawet wówczas, gdy prowadzona przez ten podmiot działalność nie jest obarczona zwiększonym ryzykiem występowania sporów sądowych.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że spółka nie wykazała w sposób dostateczny okoliczności uzasadniających przyznanie jej prawa pomocy w żądanym zakresie.

Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że sytuacja finansowa spółki jest dobra. Według jej oświadczenia rok 2012 r. zakończyła zyskiem w kwocie [...] zł, na dzień złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy spółka dysponowała środkami finansowymi w kwocie [...] zł na ujawnionym przez siebie rachunku bankowym. Biorąc ponadto pod uwagę wysokość kapitału zakładowego oraz wartość majątku spółki, stwierdzić należy, że spółka powinna dysponować znaczącymi rezerwami finansowymi, które może przeznaczyć na uiszczenie kosztów sądowych w prowadzonych przez siebie sprawach.

Nic nie wskazuje także, aby spółka nie mogła ubiegać się o pozyskanie odpowiednich środków na rynku (kredyt) bądź dokonać sprzedaży części posiadanego przez siebie mienia. Przy tym warto podkreślić, że spółka nigdzie nie wskazała, aby automaty o niskich wygranych stanowiły jedyny jego składnik.

Wreszcie należy wskazać, że łączny ciężar finansowy kosztów sądowych we wszystkich sprawach prowadzonych przed tutejszym Sądem - 13.079 zł - stanowi zaledwie około 1,83 % wypracowanego zysku na dzień 31 grudnia 2012 r. Oczywistym jest zatem, że spółka powinna móc te koszty w całości zapłacić. Zwłaszcza, że sytuacja prawna spółki pod rządami ustawy o grach hazardowych w 2013 r. nie uległa zmianie a przez to również jej przychody i koszty ich uzyskania powinny kształtować się na podobnych poziomach co w roku 2012 r. Na dzień 30 listopada 2013 r. przychody spółki wyniosły ponad [...] zł, zysk – [...] zł, natomiast środki na jej rachunku [...] zł.

Konkludując powyższe rozważania nie sposób stwierdzić, aby koszty związane z prowadzeniem postępowania sądowego przekraczały możliwości płatnicze skarżącej spółki. Zdaniem Sądu, ocena sytuacji skarżącej w powiązaniu z przedłożoną dokumentacją nie daje podstaw do uznania, że skarżąca spełniła przesłanki do przyznania jej prawa pomocy.

Mając powyższe na uwadze, działając na podstawie art. 246 § 2 pkt 2) Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd orzekł jak w sentencji.