I SA/Rz 197/14

Uzasadnienie

R.C. (dalej zwany skarżącym) w skardze kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 24 kwietnia 2014 r. 2014 r. sygn. I SA/Rz 197/14 wniósł o przyznanie prawa pomocy w części obejmującej zwolnienie od kosztów sądowych, motywując wniosek przewlekłą chorobą, a co za tym idzie kosztami leczenia. Skarżący podał, że nie posiada stałego źródła utrzymania, oszczędności ani majątku, które pozwalałyby mu na pokrycie kosztów związanych z opłatą od skargi kasacyjnej (na takim etapie pozostaje sprawa skarżącego) bez poniesienia uszczerbku koniecznego dla utrzymania. W uzasadnieniu wniosku skarżący powołał się na składane już oświadczenia w związku z ubieganiem się o przyznanie prawa pomocy (wnioskował w tej sprawie o zwolnienie od kosztów sądowych na etapie wniesienia skargi) oraz, że jest rozwiedziony. Z treści formularza PPF wynika, że R.C. nie posiada żadnego majątku - ani nieruchomości, ani rzeczy ruchomych czy też oszczędności. Oświadczył, że mieszka w domu swoich rodziców, nie prowadzi działalności gospodarczej, ze względu na stan zdrowia nie może podjąć zatrudnienia i nie pozostaje z nikim we wspólnym gospodarstwie domowym. Zadeklarował dochody w wysokości 1000 zł.

Wezwany do złożenia dodatkowych wyjaśnień w kwestii możliwości finansowych, skarżący oświadczył, że nie jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna z uwagi na stan zdrowia. Opisał szeroko swoje dolegliwości zdrowotne, podając, że pozostaje na utrzymaniu rodziców, którzy pokrywają wszelkie koszty jego utrzymania. Oświadczył, że miesięczne stałe wydatki skarżącego przekraczają kwotę 1500 zł, nie posiada on żadnych środków transportu i nie korzysta z pomocy społecznej. Przedłożył także fakturę za zakup środków medycznych na kwotę 732 zł.

Nie udokumentował natomiast dochodów rodziców, nie przedłożył zeznań podatkowych i wyciągów z rachunków bankowych wszystkich domowników, rachunków związanych z utrzymaniem domu ani jakichkolwiek innych dowodów na trudną sytuację materialną.

Na podstawie materiału dowodowego referendarz sądowy odmówił przyznania skarżącemu prawa pomocy. Nie zgadzając się z takim rozstrzygnięciem, skarżący wniósł sprzeciw.

Na podstawie art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., w skrócie P.p.s.a.) postanowienie wydane przez referendarza sądowego traci moc wskutek wniesienia przez stronę sprzeciwu, który nie został przez sąd odrzucony. W takim przypadku sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

Badając wniosek o przyznanie prawa pomocy Sąd zważył, co następuje:

Co do zasady w postępowaniu sądowoadministracyjnym strona jest zobowiązana do ponoszenia kosztów związanych z jej udziałem w sprawie (art. 199 P.p.s.a.), a prawo pomocy jako instytucja o charakterze wyjątkowym winno być stosowane jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania. Okoliczności braku środków powinny być wiarygodnie udokumentowane, ponieważ zwolnienie od ponoszenia ciężaru postępowania sądowego stanowi de facto przerzucenie tego ciężaru na współobywateli.

Skarżący nie wykazał, że spełnia przesłanki przyznania prawa pomocy w jakimkolwiek zakresie, tj. że faktycznie jego sytuacja uniemożliwia mu dostęp do sądu i bez zastosowania wobec niego instytucji prawa pomocy nie będzie on w stanie poddać zapadłego w jego sprawie rozstrzygnięcia kontroli sądu wyższej instancji. Fakt pozostawania bez pracy nie stanowi nadzwyczajnej okoliczności uniemożliwiającej partycypowania skarżącemu w kosztach sądowych, podobnie jak choroba. Skarżący przemilczał wezwanie o udokumentowanie możliwości finansowych rodziców, którzy według oświadczenia pokrywają wszelkie wydatki skarżącego. Zatem skoro skarżący nie przedstawił dokumentów, w oparciu o które można by ustalić, jakimi środkami miesięcznie może dysponować przy uwzględnieniu potrzeb rodziców i na jakim faktycznie poziomie kształtują się koszty jego utrzymania (z wyjaśnień wynika, że przekraczają one miesięcznie kwotę 1500 zł, ale nie podano o ile), to tym samym uniemożliwił on ustalenie, czy poniesienie kosztów sądowych, a na etapie sprawy jest to wyłącznie wpis od skargi kasacyjnej, będzie wiązać się z uszczerbkiem w utrzymaniu na tyle, że przyznanie prawa pomocy byłoby uzasadnione. Na podstawie wyłącznie oświadczenia skarżącego nie można przyjąć, że koszty te są na tyle wysokie, że faktycznie nie pozwalają partycypować w żadnym zakresie w ponoszeniu kosztów sądowych.

Skarżący nie po raz pierwszy stara się o przyznanie prawa pomocy w związku z postępowaniem sądowoadministracyjnym, natomiast konsekwentnie nie wywiązuje się z obowiązku współpracy w celu ustalenia możliwości ponoszenia przez niego tychże kosztów (w rozpoznawanej sprawie był dwukrotnie wzywany do złożenia dodatkowego oświadczenia majątkowego – bez rezultatu w postaci wyczerpującej odpowiedzi). Takie postępowanie nie może być premiowane w postaci zwolnienia od ich ponoszenia, a nawet więcej- brak tej współpracy przez niedostarczenie dokumentów bądź nieskładanie wyczerpujących oświadczeń musi mieć wpływ na dokonywaną przez sąd na ocenę wniosku o prawo pomocy (S. Babiarz, B. Dauter, M. Niezgódka-Medek, Koszty postępowania w sprawach administracyjnych i sądowoadministracyjnych, Warszawa 2009, wyd. 2, s. 285-286). Bez ustalenia wysokości dochodów i wydatków związanych z bieżącym utrzymaniem nie można dokonać prawidłowej oceny możliwości płatniczych wnioskodawcy. Decydując o zwolnieniu od opłat sądowych czy też innych kosztów postępowania, należy mieć na względzie to, że opłaty te są dochodami publicznymi, a te z kolei środkami publicznymi, które przeznacza się na owe wydatki publiczne. Z kolei dysponowanie środkami publicznymi zawsze podlega ograniczeniom z uwagi na ich redystrybucję w zakresie realizacji celów publicznych. Zatem usprawiedliwione potrzeby skarżącego (w tym wypadku potrzeba sfinansowania kosztów prowadzonego przez niego postępowania sadowego) powinny zostać uwiarygodnione w stopniu nie budzącym najmniejszych wątpliwości, poprzez udokumentowanie braku źródeł finansowania wydatków skarżącego, a to w sprawie skarżącego nie zostało udokumentowane.

W rozpoznawanej sprawie nie może ujść uwadze to, że skarżący korzysta z pomocy dwóch profesjonalnych pełnomocników. Samo korzystanie z pomocy prawnej wybranego przez siebie pełnomocnika nie jest okolicznością przesądzającą o zasadności lub bezzasadności wniosku o przyznanie prawa pomocy, ale opłacanie aż dwóch pełnomocników może świadczyć o większych niż deklarowane we wniosku możliwościach finansowych.

Mając powyższe na uwadze, działając na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.,. postanowiono jak w sentencji.