Kodeks postępowania karnego

Mariusz K. został oskarżony o kradzież - art. 278 § 1 Kodeksu Karnego. Oskarżony przedstawił sądowi oświadczenie o stanie swojego zdrowia psychicznego, zaświadczenie o leczeniu psychiatrycznym i o pozostawaniu pod opieką lekarza psychiatry. W postępowaniu przed Sądem Rejonowym w W. Mariusz K. nie był reprezentowany przez obrońcę.
Do jakich naruszeń doszło?

Doszło do naruszenia art. 79 § 1 pkt 4 Kodeksu Postępowania Karnego, w którym wskazano przypadki obrony obligatoryjnej:
„§ 1. W postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:

1) nie ukończył 18 lat,

2) jest głuchy, niemy lub niewidomy,

3) zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona,

4) zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny.

Sąd Rejonowy powinien przydzielić Mariuszowi K. obrońcę z urzędu, jeżeli nie było go stać na ustanowienie obrońcy. W przedstawionej sytuacji zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny. Wskazują na to oświadczenia o stanie zdrowia psychicznego, zaświadczenie o leczeniu psychiatrycznym oraz pozostawanie pod opieką lekarza psychiatry.
Na przewodniczącym składu orzekającego ciąży obowiązek czuwania nad prawidłowym przebiegiem rozprawy, zgodnie z dyspozycją art. 366 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego: „
Ma on także obowiązek ustalić wszystkie dane dotyczące oskarżonego (art. 213 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego: „ W postępowaniu należy ustalić tożsamość oskarżonego, jego numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), a w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL - numer i nazwę dokumentu stwierdzającego tożsamość oraz nazwę organu, który wydał dokument, a także wiek oskarżonego, jego stosunki rodzinne i majątkowe, wykształcenie, zawód i źródła dochodu, oraz dane o jego karalności, a w miarę możliwości numer telefonu lub adres poczty elektronicznej umożliwiające kontaktowanie się z oskarżonym oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP)”, a także zbadać czy nie zachodzą przesłanki  do zastosowania obrony obligatoryjnej z art. 79 § 1 i 2 Kodeksu Postępowania Karnego: „ § 2. Oskarżony musi mieć obrońcę również wtedy, gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 01.10.2008, sygnatura IV KK 89/08).

Marian W. został skazany za oszustwo - art. 286 § 1 Kodeksu Karnego w zbiegu z art. 297 § 1 Kodeksu Karnego- oszustwo komputerowe wyrokiem Sądu Rejonowego w dniu 19.04.2007r. Oskarżony przebywał od 20.09.2006r poza granicami kraju. O tym fakcie informował organy ścigania. Na postępowaniu przed sądem rejonowym, z powodu nieobecności oskarżonego odczytano protokół z jego wcześniejszymi zeznianiami. Od wyroku sądu rejonowego obrońca pana Mariana W. złożył apelację, w której m. in. powołał się na naruszenie art. 391 § 1a Kodeksu Postępowania Karnego: „ Jeżeli świadek przebywa za granicą, nie można mu było doręczyć wezwania, nie stawił się z powodu niedających się usunąć przeszkód lub przewodniczący zaniechał wezwania świadka na podstawie art. 333 § 2, a także wtedy, gdy świadek zmarł, strona może, jedynie w niezbędnym zakresie, odczytywać treść protokołów złożonych poprzednio przez niego zeznań w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem w tej lub innej sprawie albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę.” Zdaniem obrońcy sąd nie wyczerpał wszystkich możliwości wezwania jego klienta na rozprawę- jedynie odczytano protokół z jego wcześniejszymi zeznaniami. Czy rzeczywiście doszło do naruszenia dyspozycji art. 391 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego?

 Bogusławowi K. został przydzielony obrońca z urzędu, gdyż jego stan majątkowy nie pozwalał na ustanowienie obrońcy z wyboru. Skazany wniósł napisaną przez siebie kasację. Sąd wezwał skazanego do uzupełnienia w terminie 7 dni braku formalnego tj. sporządzenia i podpisania kasacji przez adwokata. Obrońca pana Bogusława nie znalazł podstaw do wniesienia kasacji. Natomiast ponownie wezwano skazanego do uzupełnienia braku formalnego w terminie 7 dni. W wyznaczonym terminie skazany złożył wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu. Nowemu obrońcy doręczono odpis wyroku wraz z uzasadnieniem. Także on nie dopatrzył się podstaw do wniesienia kasacji. Sąd wydał kolejne zarządzenie, w którym wezwał skazanego do uzupełnienia braku formalnego kasacji w terminie 7 dni pod rygorem odmowy jej przyjęcia. Skazany w tym terminie wniósł kolejne pismo procesowe. W efekcie Przewodniczący Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w G. Wydał zarządzenie o odmowie przyjęcia kasacji.
Jak powinien postąpić sąd?

Janusz S. i Karol W. zostali oskarżeni o czyn z art. 157§2 Kodeksu Karnego, czyli o naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni. W czasie trwania postępowania przed Sądem Rejonowym w K. Janusz S. zmarł.
Co w takiej sytuacji powinien zrobić Sąd Rejonowy?

Natalia S. złożyła w prokuraturze zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z art. 270 Kodeksu Karnego (fałszowanie) polegający na podrobieniu jej podpisu. W złożonych zeznaniach nie wskazała  jakiegokolwiek swojego dobra prawnego, które zostało bezpośrednio narażone lub zagrożone przestępstwem. Policja w postanowieniu, zatwierdzonym przez Prokuraturę Rejonową w Z., odmówiła wszczęcia postępowania. Pełnomocnik Natalii S. wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia z uwagi na to, że Natalia S. przebywała wcześniej za granicą.  Sąd odmówił przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia. Na powyższe postanowienie pełnomocnik Natalii S. złożył zażalenie.
Czy Natalia S. była uprawniona do występowania w tej sprawie w charakterze pokrzywdzonej? Czy mogła skutecznie zainicjować postępowanie odwoławcze?

Bogdan P. Został oskarżony o przywłaszczenie telefonu komórkowego. Sąd rejonowy, który rozpatrywał tę sprawę, bez przeprowadzenia rozprawy głównej, na wniosek prokuratora, zastosował wobec oskarżonego warunkowe umorzenie postępowania karnego na okres 1 roku, jednocześnie zwalniając go z kosztów sądowych, a także nałożył obowiązek spełnienia świadczenia pieniężnego w wysokości 100 zł na rzecz wskazanej instytucji pożytku publicznego motywując to faktem, iż oskarżony nie posiadał stałego źródła utrzymania. Bogdan P., czując się osobą niewinną, złożył z zachowaniem terminów apelację do odpowiedniego Sądu Okręgowego, za pośrednictwem Sądu Rejonowego , a ten stwierdził, że Sąd pierwszej instancji popełnił błędy w procedowaniu przede wszystkim uchybił zasadzie bezpośredniości, uchylił wyrok i zwrócił sprawę do ponownego rozpatrzenia w Sądzie pierwszej instancji.
    Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Sąd Rejonowy ponownie stwierdził, że wina oskarżonego nie budzi wątpliwości. W stosunku do oskarżonego zastosował ponownie warunkowe umorzenie postępowania karnego na okres jednego roku z tym, że z powodu znalezienia stałej pracy przez skazanego, Sąd postanowił, że pokryje on koszty procesu jak i wpłaci 400 zł na rzecz wskazanej instytucji pożytku publicznego.
Czy Sąd mógł wydać taki wyrok?

Łukasz W. został przez Sąd Rejonowy w M. skazany za przestępstwo z art. 178a § 1 Kodeksu Karnego na karę roku pozbawienia wolności. Niezadowolony z wyroku postanowił wnieść apelację. Zachowując termin złożył wniosek o wydanie pisemnego uzasadnienia wyroku, a po jego otrzymaniu, w terminie dwóch tygodni wniósł bezpośrednio da Sądu Okręgowego w O. apelację.

Czy jego zachowanie było zgodne z przepisami postępowania karnego?

Krystyna J. została dnia 23 stycznia 2008 roku skazana przez Sąd Okręgowy w O .na karę dziesięciu lat pozbawienia wolności, za przestępstwo opisane w art. 287 § 1 Kodeksu Karnego w zw. z art. 294 Kodeksu Karnego (oszustwo komputerowe - forma kwalifikowana).

Dnia 15 marca 2008 roku, w związku z uprawomocnieniem się w/w orzeczenia, zarządzono wykonanie wymierzonej kary i jednocześnie wezwano oskarżoną do dobrowolnego stawiennictwa we wskazanym Zakładzie Karnym.

Skazana nie zgłosiła się w wyznaczonym terminie do jednostki penitencjarnej. W związku z tym Prokurator, na podstawie art. 278 Kodeksu Postępowania Karnego zarządził poszukiwania, które nie przyniosły efektu, więc Sąd Okręgowy w O. wydał dn. 12 lipca 2008 r. postanowienie o poszukiwaniach skazanej listem gończym. Wskazał w nim, że Krystynę J. należy zatrzymać i doprowadzić do Zakładu Karnego (art. 279  § 1 i 280 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego) .

Dnia 28 sierpnia 2008 roku Prokuratura Okręgowa w O. wszczęła postępowanie w sprawie popełnienia przestępstwa z art 286 § 1 Kodeksu Karnegow zw. z art 294 Kodeksu Karnego. Okazało się, że jest duże prawdopodobieństwo, że czyn ten popełniła właśnie Krystyna J. Prokurator wydał postanowienie o postawieniu jej zarzutów.

W związku z ukrywaniem się podejrzanej za granicą, Sąd dnia 12 grudnia 2008 roku wydał postanowienie o poszukiwanach listem gończym. Jednak w związku z oświadczeniem, złożonym przez oskarżoną, Sąd Okręgowy w O. wydał dn .18 marca 2009 r.w tej sprawie Krystynie J. list żelazny ( art. 281 Kodeksu Postępowania Karnego).

W dniu 30 marca 2009 roku, po powrocie do Polski, Krystyna J. została zatrzymana przez Policję i doprowadzona do Zakłądu Karnego w związku z listem gończym wydanym po niestawieniu się jej do odbycia kary.

Czy zatrzymanie i osadzenie Krystyny J. w związku z wydanym listem żelaznym było zasadne?

Waldemar G. został oskarżony o popełnienie przestęsptwa z art. 278 § 3 Kodeksu Karnego (kradzież, przypadek mniejszej wagi).

Prokurator w akcie oskarżenia żądał kary grzywny. 

Sąd jednak stwierdził, że czyn oskarżonego nie miał charakteru  czynu zabronionego, gdyż jak się okazało Pokrzywdzony przekazał  dobrowolnie Oskarżonemu rzecz, o której kradzież został on oskarżony. W związku z tym postanowił umorzyć postępowanie karne na podstawie art 17 § 1 pkt 1 Kodeksu Postępowania Karnego.

Czy Sąd postąpil właściwie?

Mieczysław O., Krystian M. i Przemysław L. zostali skazani przez Sąd Rejonowy na kary 2 lat pozbawienia wolności każdy za wspólne popełnienie przestępstwa z art. 282 Kodeksu Karnego.

Mieczysław O. i Przemysław L. nie zaskarżyli wydanego orzeczenia, natomiast Krystian M. niezadowolony z wyroku, złożył do odpowiedniego Sądu Okręgowego apelację.

Ten po rozpatrzenia sprawy stwierdził, iż w rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji popełnił błędy, między innymi uchybił zasadzie bezpośredniości. Uchylił zatem zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego Krystiana M. i sprawę przekazał do ponownego rozpatrzenia.

Czy Sąd Okręgowy postąpił zgodnie z przepisami postępowania karnego?

Krzysztof K. został przez Sąd Rejonowy w M. wyrokiem z dnia 25 maja 2009 roku uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 207 § 1 Kodeksu Karnego (znęcanie się) i skazany na karę 5 lat pozbawienia wolności, zaliczając na podstawie art 63 § 1 Kodeksu Karnego okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie.

Wyrok ten zaskarżył, na korzyść oskarżonego, jego obrońca. Sąd Okręgowy w L. po rozpoznaniu apelacji postanowił uchylić w całości zaskarżone orzeczenie i zwrócić sprawę do ponownego rozpatrzenia do Sądu Rejonowego w M.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy zmienił kwalifikację prawną czynu oskarżonego stwierdzając, że pojawiły się nowe ustalenia faktyczne, które jednoznacznie wskazują, iż dopuścił się on popełnienia czynu zabronionego z art 207 § 2 Kodeksu Karnego, czyli znęcania się ze szczególnym okrucieństwem. Za ten czyn wymierzył mu karę 5 lat pozbawienia wolności, zaliczając na podstawie art. 63 § 1 Kodeksu Karnego okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie.

Obrońca oskarżonego wniósł apelację od tego wyroku, wskazując obrazę przepisów postępowania, w szczególności art. 443 Kodeksu Postępowania Karnego, wskazując, że drugie orzeczenie Sądu Rejonowego pogarsza sytuację oskarżonego.

Czy stanowisko wnoszącego apelację jest zasadne?

Bolesław K. został przez Sąd Okręgowy, jako Sąd odwoławczy, skazany za przestępstwo z art. 230 § 1 Kodeksu Karnego (płatna protekcja) na 2 lata pozbawienia wolności. Jednocześnie Sąd zobowiązał go do pokrycia należności sądowych.

Po uprawomocnieniu się wyroku oskarżony wniósł o rozłożenie tych należności na raty. Jednak Sąd Okręgowy postanowieniem, odmówił przychylenia się do wniosku oskarżonego.

Ten w związku z tym wniósł do Sądu Najwyższego kasację, zaskarżając to postanowienie.

Czy jego postępowanie było zgodne z przepisami postępowania karnego?

Bogdan L., lekarz wojskowy w E. w stopniu majora, został oskarżony o to, że w dniu 25 maja 2008 roku, pełniąc służbę wprawił się w stan nietrzeźwości, czyli popełnienie przestępstwa z art. 357 § 1 Kodeksu Karnego.

Sprawę rozpatrywał Wojskowy Sąd Okręgowy w składzie Sędzia zawodowy i dwóch ławników, w tym Grzegorz Z podpułkownik WP i Andrzej K. porucznik WP.

1) Czy Sąd Okręgowy był właściwy rzeczowo do rozpatrzenia w/w sprawy?

2) Czy skład Sądu był w tej sprawie prawidłowy?

Pułkownik WP Bolesław S., został oskarżony, że w dniu 24 maja 2008 roku poniżył i znieważył sierżanta Krzysztofa L., który złożył wniosek o ściganie Bolesława S. za popełnienie przestępstwa z art. 350 § 1 Kodeksu Karnego.

Dnia 30 czerca 2008 roku podejrzany przeszedł w stan spoczynku i został objęty zaopatrzeniem emerytalnym.

Akt oskarżenia został złożony dnia 12 grudnia 2008 r. do właściwego miejcowo Wojskowego Sądu Okręgowego, który rozpatrywał sprawę składzie - Sędzia zawodowy i 2 ławników - podporucznik Krzysztof M. i kapitan Wiesław W.

Oskarżony w trakcie rozprawy zauważył, że skład sądu jest nieprawidłowy, gdyż ławnicy posiadają niższy stopień, niż on.

Czy jego zarzut był prawidłowy?

Podporucznik Damian J. został oskarżony o popełnienie przestępstwa z art. 197 § 1 - zgwałcenie., którego dokonał podczas urlopu spędzanego w O.

Śledztwo w tej sprawie, w związku z faktem, iż podejrzany jest żołnierzem, prowadziła Prokuratura Wojskowa w O.

Akt oskarżenia został złożony do Wojskowego Sądu Okręgowego w O.

1) Czy akt oskarżenia został złożony do właściwego dla oskarżonego i rodzaju sprawy Sądu Wojskowego?

2) Czy dana sprawa powinna być rozpatrywana przez Sąd Wojskowy, czy przez Sąd powszechny?

Ryszard L. został skazany przez Sąd Rejonowy w L. za popełnienie przestępstwa z art. 230 § 1 Kodeksu Karnego (płatna protekcja) na karę 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie Sąd warunkowo zawiesił na podstawie art. 69 § 1 - 4 Kodeksu Karnego w zw. z art. 70 § 1 Kodeksu Karnego na okres 2 lat.

Oskarżony, niezadowolony z wyroku, postanowił wnieść apelację. Po uzyskaniu wyroku wraz z uzasadnieniem, w ciągu 14 dni sporządził apelację do Sądu Okręgowego, za pośrednictwem Sądu Rejonowego. Przesłał ją za pośrednictwem poczty elektronicznej. Pismo to posiadało wskazanie autora pisma, jako oskarżonego, sygnaturę sprawy, datę, oraz uzasadnienie apelacji, wskazujące obrazę przepisów postępowania, której dopuścil się Sąd pierwszej instancji. Dokument ten został opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu zgodnie z wymogiem ustawy z dnia 18 września 2001 r o podpisie elektronicznym.

Czy oskarżony mógł wnieść apelację za pomocą poczty elektronicznej, jeżeli posiadał możliwość zlożenia pod nią bezpiecznego podpisu elektronicznego?

Grzegorz L. został oskarżony o popełnienie przestępstwa z art. 190 § 1 Kodeksu Karnego i dnia 20 marca 2008 roku skazany na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności. W trakcie trwania rozprawy, oskarżony twierdził, że jest osobą chorą psychicznie i w trakcie popełnienia zarzucanego mu czynu był niepoczytalny. Jednak w wyniku przeprowadzonych przez Sąd czynności okazało się, że oskarżony nie jest chory psychicznie, był w stanie rozpoznać konsekwencje swoich czynów i był poczytalny w trakcie popełniania czynu. Biegli, którzy badali oskarżonego stwierdzili jednak u niego lekki stopień upośledzenia umysłowego. Oskarżony w trakcie postępowania sądowego uczestniczył w nim osobiście, bez udziału obrońcy.

Dnia 30 marca 2008 roku, oskarżony złożył w placówce pocztowej przesyłkę poleconą, skierowaną do Sądu Rejonowego, w której znajdował się wniosek o wydanie pisemnego uzasadnienia wyroku i wniosek o przywrócenie terminu na podstawie art. 126 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego, gdzie powodem niedotrzymania terminu była przyczyna niezależna od oskarżonego - jego upośledzenie umysłowe .

Sąd jednak, na podstawie art. 122 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego stwierdził, że złożenie tego wniosku było już niemożliwe, dlatego, że można go było złożyć w ciągu 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku - a czynność procesowa dokonana po upływie terminu zawitego jest bazskuteczna. Do tego stwierdził, że nie zachodzą przesłanki, wynikające z art. 126 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego, implikujące możliwośc przywrócenia terminu, gdyż okoliczność na którą powołał się oskarżony, nie spelnia wymogów tego przepisu.

Czy Sąd postanowił słusznie?

Krzysztof M., żołnierz służby zasadniczej, został oskarżony o popełnienie przestępstwa z art 375 § 1 - wprawił się w stan nietrzeźwości będąc na służbie.

Podczas rozprawy głównej przed Wojskowym Sądem Garnizonowym odpowiadał z wolnej stopy. Został skazany na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności.

1) Wskaż, jekie mogą być w w/w sprawie podstawy złożenia apelacji

2) Jaki Sąd będzie właściwy do jej rozpatrzenia?

Oskarżeni Andrzej K. i Paweł W. w toku postępowania przygotowawczego wzajemnie się pomawiali, natomiast na pierwszej rozprawie zgodnie oświadczyli, że nie przyznają się do winy oraz że nie podtrzymują wcześniej złożonych wyjaśnień. Oskarżeni ustanowili w dniu pierwszej rozprawy adwokata z wyboru, który bronił ich obu. Jak przedstawiona sytuacja ma się do art. 85 Kodeksu Postępowania Karnego?